بررسی تاریخی – روایی ادعای اتصال و زمینه سازی ظهورِ موعود آخرالزمان در منابع فریقین و اعتبار سنجی آن

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 شهریور 1404

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2025.91901.1802

نویسنده

سید مرتضی حسینی شیرگ^*

دانش آموخته دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

باور به مهدویت و ادعای ارتباط با مهدی موعود از جمله زمینه‌های توجیه مشروعیت در برخی جریان‌های سیاسی بوده است. در این میان می‌توان به ادعاهای تاریخی و هم‌چنین احادیثی چند در منابع روایی برخورد که حکایت از حکومت و دولتی دارند که با مقدمه چینی خاص، زمینه‌ساز ظهور مهدی موعود می‌باشند و در واقع دولت آنان متصل به دولت مهدوی خواهد بود. این اتصال و مقدمه چینی ظهور برای این دولت‌ها مشروعیت‌زا بوده و از آن به عنوان فضیلتی خاص برای خویش یادکرده‌اند و به نوعی به دنبال القای حس برتری خویش بر سایر رقبا بوده‌اند. آنچه جای سؤال و بحث دارد سنجش میزان اعتبار روایاتی است که در این زمینه در منابع فریقین نقل شده است. برای پاسخ به پرسش مطرح شده به روش تحلیل محتوا ، نخست به سیر تاریخی ادعاها پیرامون دولت متصله پرداخته می‌شود و در ادامه روایاتی چند پیرامون بحث از منابع فریقین برشمرده شده و به نقد و بررسی متنی و سندی آنان پرداخته خواهد شد. بررسی روایات مختلف نشان می‌دهد که برخی از احادیث این بحث مشکل جدی سندی دارد. البته در این میان حدیثی که در کتاب غیبت نعمانی ذکر شده است تا حدی قابلیت استناد دارد در نتیجه می‌توان به آن استناد کرد بر اساس این حدیث می‌توان جریان متصل به حکومت مهدوی را جریانی مشرقی دانست که کشته‌شدگان آن شهید محسوب می‌شوند و در نهایت با جدیت مقدمات ظهور مهدی موعود را فراهم آورده و امکانات خویش را در اختیار قیام مهدوی قرار می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

مهدویت؛ زمینه سازی ظهور؛ سیاست؛ عباسیان؛ فقه الحدیث