ارزشگذاری میراث معماری صنعتی خراسان رضوی

مطالعات طراحی معماری و شهرسازی زمینه گرا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 شهریور 1404

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/cauds.2025.94869.1023

نویسندگان

وحید فانی^{* 1}؛ محسن وفامهر²

¹دانشجو دکتری، گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران؛ عضو هیئت علمی، موسسه آموزش عالی توس، مشهد، ایران.

²استاد تمام گروه معماری، عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی ، استاد بازنشسته دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

چکیده

میراث معماری صنعتی به ‌عنوان بخشی از سرمایه تاریخی– فرهنگی ملت‌ها، بازتابی از فرآیند صنعتی شدن و تحولات اجتماعی– اقتصادی است. اگرچه در سطح بین‌المللی ضوابط، منشورها و دستورالعمل‌هایی برای ارزش‌گذاری این نوع میراث تدوین شده‌اند، اما تاکنون تلاش اندکی برای تطبیق و ارزیابی این معیارها در زمینه بومی ایران صورت گرفته است. پرسش اصلی پژوهش آن است که: «چگونه می‌توان، بر پایه معیارهای بین‌المللی، چارچوبی برای ارزش‌گذاری میراث معماری صنعتی خراسان رضوی طراحی کرد؟ و در نمونه‌های مورد بررسی چگونه بازتاب یافته‌اند؟» هدف این تحقیق، تدوین چارچوبی کارآمد برای ارزش‌گذاری میراث معماری صنعتی خراسان رضوی بر پایه معیارهای بین‌المللی است؛ چارچوبی که از طریق شناسایی و دسته‌بندی معیارهای مؤثر طراحی شده و قابلیت آزمون‌پذیری در بستر محلی را دارد. رویکرد پژوهش، تفسیری و با روش کیفی و از تحلیل محتوای اسنادی برای استخراج مفاهیم استفاده شده است. در مرحله‌ی ارزیابی، از تحلیل میدانی مبتنی بر پرسشنامه بهره گرفته شده است. در مرحله نخست، با تحلیل اسنادی منابع علمی، منشورها و ضوابط بین‌المللی، مجموعه‌ای از مولفه‌ها، شاخص‌ها و معیارهای ارزش‌گذاری استخراج و تلفیق شدند. سپس ۱۴ بنای شاخص صنعتی در استان خراسان رضوی انتخاب و با استفاده از پرسشنامه‌ای مبتنی بر طیف لیکرت پنج‌گانه، توسط متخصصان ارزیابی شدند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بیشتر این بناها در شاخص اقتصادی دارای ارزش بالا هستند، و در شاخص اجتماعی دارای ضعف‌اند. یافته‌های این تحقیق می‌تواند به عنوان مبنایی برای تدوین ابزارهای ارزیابی، تصمیم‌گیری‌های حفاظتی و بازآفرینی میراث معماری صنعتی در مقیاس منطقه‌ای مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

ارزش‌گذاری میراث؛ حفاظت معماری صنعتی؛ تحلیل محتوای کیفی؛ بازآفرینی پایدار؛ بناهای صنعتی خراسان رضوی

مراجع