ارائه مولفه‌های موثر بر ارتقا امنیت زنان در ایستگاه‌های حمل و نقل همگانی، نمونه موردی: قطار شهری شیراز

مطالعات طراحی معماری و شهرسازی زمینه گرا

دوره 1، شماره 2، مهر 1404، صفحه 318-332   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/cauds.2025.93838.1017

نویسندگان

علی سلطانی¹؛ علی رضا صادقی^{* 2}؛ زهرا عباسپور³؛ اصلان پیرودین³

¹استاد بخش شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، فارس، ایران

²دانشیار بخش شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، فارس، ایران

³دانش‌آموخته کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری بخش شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، فارس، ایران

چکیده

سیستم حمل‌ونقل همگانی نقش حیاتی در جابه‌جایی شهروندان ایفا می‌کند و نیازمند برنامه‌ریزی جامع برای بهبود عملکرد و افزایش امنیت است. امنیت یکی از مهم‌ترین جنبه‌های حمل‌ونقل همگانی محسوب می‌شود، زیرا روزانه جمعیت زیادی از این سیستم استفاده می‌کنند. تأمین امنیت برای همه افراد جامعه اهمیت دارد، اما زنان به دلیل احتمال مواجهه بیشتر با خشونت، نیازمند توجه ویژه‌ای هستند. در ایران پژوهش‌های محدودی درباره امنیت زنان در حمل‌ونقل همگانی انجام شده است. لذا در این مقاله، هدف بررسی امنیت زنان در سیستم حمل‌ونقل همگانی شهر شیراز با تاکید بر قطار شهری است که از سال 1393 تاکنون مشغول فعالیت می‌باشد. در این مقاله به منظور بررسی امنیت خط یک قطار شهری شیراز ابتدا معیارهای موثر بر احساس امنیت زنان با استفاده از تحقیقات پپیشین و مبانی نظری استخراج شده‌است و سپس پرسشنامه‌ای طراحی و به تعداد 310 عدد در 9 ایستگاه احسان، میرزای شیرازی، شاهد، شهید آوینی، نمازی، زندیه، ولیعصر، فضیلت و ایستگاه شهید دستغیب توزیع شده است. سپس با استفاده از نرم افزار SPSS بر روی داده‌های جمع‌آوری شده تحلیل رگرسیون خطی با روش Stepwise صورت گرفته است و با توجه به نتایج مقاله، 4 معیار محیط بیرونی ایستگاه‌های قطار شهری، وقوع جرم و سرقت و آزار و اذیت جنسی برای بانوان هنگام استفاده از قطار شهری، خلوت بودن ایستگاه‌ها و استفاده از واگن ویژه بانوان، با متغیر مستقل که همان احساس امنیت زنان هنگام استفاده از قطار شهری می‌باشد رابطه معناداری دارند.

کلیدواژه‌ها

حمل‌ونقل همگانی؛ امنیت؛ قطار شهری؛ زنان؛ شیراز

مراجع

1.Abdullah, A., Hedayati Marzbali, M., Ramayah, T., Bahauddin, A., & Maghsoodi Tilaki, M. J. (2016). Territorial functioning and fear of crime: Testing for mediation in structural equation modeling. Security Journal, 29, 461-484. https://doi.org/10.1057/sj.2013.40.

2.Aloul, S., Naffa, R., & Mansour, M. (2018). Gender in Public Transportation: a perspective of women users of public transportation. Amman, Jordan: SADAQA.

3.Al-Rashid, M. A., Nahiduzzaman, K. M., Ahmed, S., Campisi, T., & Akgün, N. (2020). Gender-responsive public transportation in the Dammam metropolitan region, Saudi Arabia. Sustainability, 12(21), 9068. https://doi.org/10.3390/su12219068.

4.Anagnostopoulou, A., & Perentis, C. (2023). Examining social and safety dimensions in public transport. Harbin Engineering Journal, 46(3), 1743–1755. https://harbinengineeringjournal.com/index.php/journal/article/download/1743/1205/2922.

5.Beecroft, M., & Pangbourne, K. (2014). Future prospects for personal security in travel by public transport. Transportation planning and technology, 38(1), 131-148. https://doi.org/10.1080/03081060.2014.976980.

6.Bhatt, A., Menon, R., & Khan, A. (2018). Women’s safety in public transport: A pilot initiative in Bhopal. The WRI Ross Center for Sustainable Cities.

7.Chauhan, V., Gupta, A., & Parida, M. (2021). Demystifying service quality of Multimodal Transportation Hub (MMTH) through measuring users’ satisfaction of public transport. Transport Policy, 102, 47-60. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2021.01.004.

8.Clarke, R. V. G. (Ed.). (1996). Preventing mass transit crime. Monsey, NY: Criminal Justice Press.

9.Coppola, P., & Silvestri, F. (2020). Assessing travelers’ safety and security perception in railway stations. Case studies on transport policy, 8(4), 1127-1136. https://doi.org/10.1016/j.cstp.2020.05.006.

10.   Cozens, P., Neale, R., Whitaker, J., & Hillier, D. (2003). Managing crime and the fear of crime at railway stations––a case study in South Wales (UK). International Journal of Transport Management, 1(3), 121-132. https://doi.org/10.1016/j.ijtm.2003.10.001.

11.Cozens, P., Neale, R., Hillier, D., & Whitaker, J. (2004). Tackling crime and fear of crime while waiting at Britain’s railway stations. Journal of public transportation, 7(3), 23-41. http://dx.doi.org/10.5038/2375-0901.7.3.2.

12.Cozens, P. M., Saville, G., & Hillier, D. (2005). Crime prevention through environmental design (CPTED): a review and modern bibliography. Property management, 23(5), 328-356. https://doi.org/10.1108/02637470510631483.

13.Cozens, P., & Van der Linde, T. (2015). Perceptions of crime prevention through environmental design (CPTED) at Australian railway stations. Journal of Public Transportation, 18(4), 73-92. https://doi.org/10.5038/2375-0901.18.4.5.

14.Currie, G., Delbosc, A., & Mahmoud, S. (2010). Perceptions and realities of personal safety on public transport for young people in Melbourne. In Proceedings of the the 2010 ATRF - 33rd Australasian Transport Research Forum (pp. 1 - 14). Department of Infrastructure, Transport and Regional Development.

15.Delbosc, A., & Currie, G. (2012). Modelling the causes and consequences of perceptions of personal safety on public transport ridership.24, 302-309. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2012.09.009. 

16.Di, W. (2017). The impact of mass transit on public security-a study of Bay Area Rapid Transit in San Francisco. Transportation research procedia, 25, 3233-3252. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.05.145.

17.Dubey, S., Bailey, A., & Lee, B. (2025). Women's perceived safety in public places and public transport: A narrative review of contributing factors and measurement methods. Cities.156, 105534. https://doi.org/10.1016/j.cities.2024.105534.

18.Dunckel k. Green G. (2013). Effecttive Physical Security (Fourth Edition) Chapter 8 - Safes, Vaults, and Accessories, 169-180.

19.Fan, Y., Guthrie, A., & Levinson, D. (2016). Waiting time perceptions at transit stops and stations: Effects of basic amenities, gender, and security. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 88, 251-264. https://doi.org/10.1016/j.tra.2016.04.012.

20.Ghani, I. M. M., & Ahmad, S. (2010). Stepwise multiple regression method to forecast fish landing. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 8, 549-554. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.12.076.

21.Guerzoni, M. A. (2018). A situational crime prevention analysis of Anglican clergy’s child protective practices. Child abuse & neglect, 77, 85-98. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2017.12.016.

22.I-LAST, I. D. O. T. (2012). Illinois-Livable and Sustainable Transportation Rating System and Guide. Illinois Department of Transportation (IDOT): Springfield, IL, USA.

23.Joewono, T. B., & Kubota, H. (2006). Safety and security improvement in public transportation based on public perception in developing countries. IATSS research, 30(1), 86-100. https://doi.org/10.1016/S0386-1112(14)60159-X.

24.Kacharo, D. K., Teshome, E., & Woltamo, T. (2022). Safety and security of women and girls in public transport. Urban, planning and transport research, 10(1), 1-19. https://doi.org/10.1080/21650020.2022.2027268.

25.Kennedy, D. (2008). Personal security in public transport travel in New Zealand: problems, issues & solutions.

26.Litman, T. (2014). A new transit safety narrative. Journal of Public Transportation, 17(4), 114-135. https://doi.org/10.5038/2375-0901.17.4.7.

27.Lynch, G., & Atkins, S. (1988). The influence of personal security fears on women's travel patterns. Transportation, 15, 257-277. https://doi.org/10.1007/BF00837584.

28.Mahmoud, S., & Currie, G. (2010). The relative priority of personal safety concerns for young people on public transport.

29.Marzbali, M. H., Abdullah, A., Ignatius, J., & Tilaki, M. J. M. (2016). Examining the effects of crime prevention through environmental design (CPTED) on Residential Burglary. International Journal of Law, Crime and Justice, 46, 86-102. https://doi.org/10.1016/j.ijlcj.2016.04.001.

30.Newton, A. D. (2004). Crime on public transport:'Static'and'Non-Static' (moving) crime events. Western Criminology Review, 5(3), 25-42.

31.Nordfjærn, T., & Rundmo, T. (2018). Transport risk evaluations associated with past exposure to adverse security events in public transport. Transportation research part F: traffic psychology and behaviour, 53, 14-23. https://doi.org/10.1016/j.trf.2017.12.014.

32.O'Neill, L., & McGloin, J. M. (2007). Considering the efficacy of situational crime prevention in schools. Journal of Criminal Justice, 35(5), 511-523. https://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2007.07.004.

33.Orozco-Fontalvo, M., Soto, J., Arévalo, A., & Oviedo-Trespalacios, O. (2019). Women's perceived risk of sexual harassment in a Bus Rapid Transit (BRT) system: The case of Barranquilla, Colombia. Journal of Transport & Health, 14, 100598. https://doi.org/10.1016/j.jth.2019.100598.

34.Priyanto, S., & Romadhona, P. (2009). The evaluation of public transport safety facilities in developing countries: A case study in Yogyakarta, Indonesia. In WIT Transactions on the Built Environment of the 15th International Conference on Urban Transport and the Environment, Urban Transport 2009 (pp. 359-368). https://doi.org/10.2495/UT090321.

35.Saghapour, T., Moridpour, S., & Thompson, R. G. (2016). Public transport accessibility in metropolitan areas: A new approach incorporating population density. Journal of Transport Geography, 54, 273-285. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2016.06.019.

36.Smith, M. J., & Clarke, R. V. (2000). Crime and public transport. Crime and Justice, 27, 169-233.

37.Tokey, A. I., & Shioma, S. A. (2017). Women Safety in Public Transports.

38.Vilalta, C. J. (2011). Fear of crime in public transport: Research in Mexico City. Crime prevention and community safety, 13 (3), 171-186. http://dx.doi.org/10.1057/cpcs.2011.4.

39.Vuchic, V. R. (2002). Urban public transportation systems. University of Pennsylvania, Philadelphia, PA, USA, 5, 2532-2558.

40.Women, U. N. (2014). Ensuring safe and secure public transport for women and girls. International Transport Forum.

41.World Bank. (2002). Cities on the move: A World Bank urban transport strategy review. The World Bank.

42.Yavuz, N., & Welch, E. W. (2010). Addressing fear of crime in public space: Gender differences in reaction to safety measures in train transit. Urban studies, 47(12), 2491-2515. https://doi.org/10.1177/0042098009359033.

43.Zen, I., & Mohamad, N. A. A. (2014). Adaptation of defensible space theory for the enhancement of kindergarten landscape. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 153 (16), 23-35. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.10.037.