آموزش پناهندگان و مهاجران در ایران: یک مطالعه‌ مروری (۱۳۹۰-۱۴۰۲) و شناسایی خلاءهای پژوهشی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 شهریور 1404

نوع مقاله: مروری

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2025.94186.1656

نویسندگان

سمیه ورشوی¹؛ ندا رضوی زاده^{* 2}

¹دانشگاه فرهنگیان

²جهاددانشگاهی خراسان رضوی

چکیده

ایران در پنج دهه اخیر میزبان چندین موج مهاجرتی کم نظیر بوده است. در این مدت خدمات آموزشی به مهاجران همواره یکی از چالش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در مواجهه با این موج‌های بزرگ انسانی بوده است. شناخت روش‌مند و نظام‌مند مسائل و پیامد‌های آموزش و تحصیل مهاجران می‌تواند برای سیاست‌گذاران و برنامه ریزان حوزه آموزش و مهاجرت در کشور بازخورد‌های شواهدمحور فراهم کند. تحقیق حاضر با هدف مرور و جمع‌بندی مقالات علمی و پژوهشی فارسی در حوزه آموزش مهاجران در ایران، و شناسایی شکاف‌های تحقیقاتی در این زمینه انجام شد. بدین منظور ۲۰ مقاله که معیار‌های ورود به مطالعه را داشتند بررسی شد. ویژگی‌های این مقالات شامل مشخصات مجلات و مقالات، زمان انتشار، پراکنش جغرافیایی مطالعات، موضوع، ابعاد نظری و روش شناختی، ابزار‌های گردآوری و تحلیل داده بررسی و جمع‌بندی شد. در نهایت این مطالعه مروری، خلاء‌های پژوهشی در این زمینه را شناسایی کرده و پیشنهاد‌هایی برای تحقیقات آینده عرضه کرده است. بنا به یافته‌های این پژوهش مسأله نابرابری آموزشی، چالش‌های هویتی و چالش ادغام دانش‌آموزان مهاجر از موضوعات پرتکرار در پژوهش‌های منتشر شده هستند. حال این که خلاء‌های پژوهشی پرشماری همچنان به چشم می‌خورد؛ از جمله: کمبود تنوع روش شناختی، کمبود تنوع داده‌ها و تحقیقات تطبیقی و ضعف حساسیت به تنوعات، کمبود تنوع رویکرد‌های رشته‌ای، کمبود تنوع جغرافیایی تحقیقات، فقدان مطالعات ارزیابی و پیامدسنجی، فقدان بررسی آموزش مهاجران در قالب مدارس خودگردان و بین‌المللی، فقدان مطالعات تاریخی و نسلی، فقدان مطالعات تطبیقی بین کشوری، فقدان مطالعات در زمینه کمک‌ها و همکاری‌های بین‌المللی.

کلیدواژه‌ها

کلیدواژه ها: آموزش مهاجران؛ پناهندگان؛ اتباع؛ دانش آموزان افغانستانی؛ مهاجران افغانستانی