اقتصاد سایه در ایران: تحلیلی بر نااطمینانی و نقش تعدیلی توسعه مالی

اقتصاد پولی مالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 مهر 1404

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/mfe.2025.93982.1565

نویسندگان

مهدی رحیمی بخشمند^{* 1}؛ سیما اسکندری سبزی²؛ مهدی مرادی³؛ سیدیوسف حاجی اصغری⁴

¹گروه اقتصاد،واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی،میانه،ایران

²استادیار گروه اقتصاد، واحد میانه،دانشگاه آزاد اسلامی، میانه،ایران

³استادیار گروه اقتصاد،دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران

⁴استادیار گروه مدیریت،واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران

چکیده

اقتصاد سایه به عنوان مجموعه‌ای از فعالیت‌های اقتصادی که از دید نهادهای رسمی پنهان می‌مانند، یک پدیده اساسی و پیچیده در اقتصاد ایران محسوب می‌شود. هدف از این پژوهش، ارزیابی تأثیر نااطمینانی سیاست‌های اقتصادی بر حجم اقتصاد سایه با تمرکز بر نقش تعدیلی توسعه مالی است. این تحقیق با استفاده از داده‌های سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۴۰۱ و به‌کارگیری مدل خودرگرسیون برداری با وقفه‌های توزیعی (ARDL) انجام گرفته است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که نااطمینانی سیاست‌های اقتصادی در کوتاه‌مدت تأثیر مثبت و معناداری بر اقتصاد سایه دارد، اما در بلندمدت تأثیر مستقیمی مشاهده نمی‌شود. با این حال، توسعه مالی این رابطه را به شکل مثبتی تعدیل می‌کند، به این معنا که اثرات نااطمینانی را تشدید می‌نماید. همچنین، رابطه مثبت تولید ناخالص داخلی با اقتصاد سایه و تأثیر معکوس نااطمینانی نرخ بهره بر آن، پدیده‌های غیرمتعارفی هستند که با ساختار ویژه اقتصاد ایران قابل توجیه می‌باشند. این یافته‌ها بر ضرورت تدوین سیاست‌های دقیق و هدفمند، با در نظر گرفتن ویژگی‌های نهادی و ساختاری منحصر به فرد اقتصاد ایران، تأکید می‌ورزند.

کلیدواژه‌ها

اقتصاد سایه؛ نااطمینانی اقتصادی؛ توسعه مالی؛ ایران

مراجع