تحلیل پویای آثار تکانه‌های جهانی فولاد و نرخ ارز بر بازده سهام گروه فلزات اساسی ایران

اقتصاد پولی مالی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 مهر 1404

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/mfe.2025.94902.1592

نویسندگان

مهدی فرزامیان^{* 1}؛ سیدمهدی مصطفوی ترقی²؛ محمدطاهر احمدی شادمهری²؛ محسن نادری³؛ محمود رمضانی⁴

¹دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

²گروه اقتصاد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

³مدیر عامل و نایب رئیس هیئت مدیره شرکت پارس فولاد سبزوار

⁴قائم مقام مدیر عامل و عضو هیئت مدیره شرکت پارس فولاد سبزوار

چکیده

این پژوهش به تحلیل اثر تکانه‌های جهانی فولاد (عرضه و تقاضا)، سطح فعالیت اقتصادی جهانی و نوسانات نرخ ارز بر بازده سهام گروه فلزات اساسی ایران در دوره (2006–2024) می‌پردازد. با توجه به شکست‌های ساختاری و تغییرات چرخه‌ای در متغیرهای کلان اقتصادی ایران، از مدل TVP-SVAR و روش بیزی (الگوریتم گیبس) برای مدل‌سازی استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که تقاضای جهانی فولاد (به‌عنوان شاخصی از رشد اقتصادی جهانی) بیشترین سهم را در توضیح نوسانات بازده سهام دارد. تکانه نرخ ارز نیز از طریق افزایش ارزش ریالی صادرات و جذب نقدینگی به بازار سهام، تأثیر مثبتی بر بازدهی دارد. در مقابل، عرضه جهانی فولاد کمترین اثر را دارد که می‌تواند ناشی از ثبات نسبی تولید جهانی و محدودیت‌های صادراتی ایران در شرایط تحریم باشد. همچنین، فعالیت اقتصادی جهانی به‌دلیل تشدید تحریم‌ها، اثر منفی بر بازده سهام گروه فلزات اساسی داشته است. اثر ترکیبی تکانه‌ها تشدیدکننده است؛ ترکیب نرخ ارز با سایر تکانه‌ها اثرات مثبت را تقویت می‌کند، در حالی که ترکیب فعالیت اقتصادی جهانی با دیگر تکانه‌ها، اثرات منفی را تشدید می‌کند. در دوره برجام، کاهش تحریم‌ها اثر مثبت و معنی‌داری بر بازده سهام داشت. بر اساس یافته‌ها، پیشنهاد می‌شود تکانه‌های کلیدی (تقاضای جهانی فولاد و نرخ ارز) به‌صورت استراتژیک مدیریت شوند و از طریق تقویت دیپلماسی اقتصادی، اثرات منفی تکانه‌های خارجی در دوران تحریم کاهش یابد و از فرصت‌های مشابه برجام بهره‌برداری شود.

کلیدواژه‌ها

بازار سهام؛ تکانه‌های جهانی فولاد؛ تحریم‌های اقتصادی؛ مدل TVP-SVAR؛ الگوریتم نمونه‌برداری گیبس

مراجع