مطالعه شاخص های فیزیولوژیک و مورفولوژیک در سه گونه پوششی فضای سبز شهری در شرایط تنش خشکی

علوم باغبانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 آبان 1404

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jhs.2025.93610.1430

نویسندگان

محمد احمدپور¹؛ آزاده موسوی بزاز^{* 2}؛ علی تهرانی فر¹

¹گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²1- گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

با توجه به بحران روزافزون کم‌آبی در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران و نیاز به کاهش مصرف آب در فضای سبز شهری، استفاده از گیاهان پوششی مقاوم به خشکی به‌عنوان جایگزینی برای چمن اهمیتی ویژه‌ یافته است. این پژوهش با هدف بررسی تحمل به تنش خشکی در سه گونه گیاهی شامل فستوکا بلند(Festuca arundinacea) ، فیلا (Phyla nodiflora) و سدوم گرزی (Sedum acre) به‌صورت گلدانی و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار سطح رطوبتی ۲۰، ۴۰، ۶۰ و ۸۰ درصد ظرفیت زراعی و سه تکرار انجام گرفت. پس از استقرار کامل گیاهان، دوره اعمال تنش خشکی و بررسی صفات به‌مدت ۷۵ روز ادامه یافت. صفات مورفولوژیک نظیر ارتفاع اندام هوایی، طول ریشه و وزن تر و خشک اندام‌ها، و همچنین صفات فیزیولوژیک مانند محتوای نسبی آب برگ، نشت الکترولیت، کلروفیل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که فیلا در بیشتر صفات عملکرد بهتری نسبت به سایر گونه‌ها داشت و مقاومت بالاتری به تنش خشکی از خود نشان داد، در حالی‌که سدوم گرزی حساس‌ترین گونه بود. بیشترین ارتفاع اندام هوایی در گیاه چمن در سطح شاهد، (80 درصد رطوبت) بود که با سطح تنش FC 60% تفاوت معنی‌داری نداشت اما در گیاه فیلا بیشترین ارتفاع در سطح 60 درصد رطوبت مشاهده شد. در گیاه چمن، بیشترین مقدار کلروفیل b در سطح تنش ۶۰ درصد ظرفیت زراعی مشاهده شد. گیاه فیلا بیشترین مقدار این صفت را در سطح چهارم تنش (۲۰ درصد ظرفیت زراعی) داشت و گونه‌ سدوم گرزی نیز الگوی مشابهی با گیاه چمن نشان داد. با افزایش شدت تنش خشکی، کاهش معنی‌داری در شاخص‌های رشد و فیزیولوژیکی مشاهده شد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که فیلا می‌تواند به‌عنوان گزینه‌ای مناسب و کم‌مصرف در طراحی فضای سبز شهری در مناطق خشک پیشنهاد گردد. با این حال، بررسی‌های بیشتر در مقیاس میدانی و بلندمدت برای تأیید کارایی این گونه‌ها در شرایط مختلف اقلیمی و مدیریتی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ جایگزین چمن؛ چمن؛ فضای سبز شهری؛ گیاهان پوششی