بررسی اثرات حفاظتی هیدروسولفید سدیم و سدیم نیتروپروساید بر سمیت نانو ذرات نقره، در سویا

پژوهشهای زراعی ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 آذر 1404   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jcesc.2025.94122.1409

نویسندگان

سعید معیری؛ مهدی برادران فیروزآبادی^* ؛ مهدیه پارسائیان؛ احمد غلامی؛ حسن مکاریان

گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

غلظت­های زیاد نانو ذرات نقره به‌دلیل ویژگی‌های منحصر به ‌فرد مانند اندازه کوچک و سطح ویژه بالا، به‌عنوان یک عامل تنش‌زا در گیاهان شناخته می‌شوند که می‌توانند از طریق القای تنش اکسیداتیو، موجب آسیب به گیاه شوند. در این پژوهش، نقش بهبوددهنده هیدروسولفید سدیم (NaHS) و سدیم نیتروپروساید (SNP) کاهش اثرات منفی نانو ذرات ­نقره بر فیزیولوژی، رشد و عملکرد سویا رقم ویلیامز بررسی شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار با سه سطح محلول­پاشی نانو ذرات ­نقره (0، 5/1 و 3 گرم در لیتر)، سه سطح محلول­پاشی NaHS  (0، 5/0 و 1 میلی­مولار) و دو سطح محلول­پاشی  SNP(0 و 120 میکرومولار) در سال 1402 اجرا گردید. نتایج نشان داد نانو ذرات نقره موجب کاهش عملکرد، محتوای نسبی آب برگ و غلظت رنگدانه‌ها شد، در حالی‌که استفاده ترکیبی از  NaHSو SNP با افزایش سطح محافظت کننده­هایی نظیر فلاونوئیدها، آنتوسیانین و قندهای محلول، آسیب‌های ناشی از تنش را کاهش داد. در تیمار حاوی 3 گرم در لیتر نانو ذرات ­نقره، 5/0 میلی‌مولار هیدروسولفید سدیم و عدم مصرف سدیم نیتروپروساید، میزان کلروفیل a با مقدار 78/0 میلی‌گرم بر گرم وزن تر برگ کمترین مقدار را در بین تمامی تیمارها نشان داد. بیشترین عملکرد دانه (3/420 گرم در متر مربع) در تیمار بدون نانو ذرات ­نقره و با مصرف 1 میلی‌مولار NaHS به‌دست آمد که نسبت به شاهد (270 گرم در متر مربع) افزایش 36 درصدی نشان داد. در مجموع، کاربرد NaHS  و SNP در شرایط تنش نانو ذرات ­نقره، اثرات حفاظتی مؤثری برجای گذاشت و می‌تواند به‌عنوان رویکردی کارآمد برای مدیریت تنش‌های ناشی از فلزات سنگین در گیاهان پیشنهاد شود.

کلیدواژه‌ها

آنتی‌اکسیدان؛ تنش اکسیداتیو؛ رنگدانه‌ها و فلزسنگین

مراجع