بررسی ژئوشیمی و ژنز ذخیره فلوئوریت قهرآباد ، جنوب شرق سقز، استان کردستان

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 6، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 6، تیر 1391، صفحه 155-168   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.v4i1.13398

نویسندگان

بابک طلایی^* ؛ علی عابدینی

ارومیه

چکیده

ذخیره فلوئوریت قهرآباد در 58 کیلومتری جنوب شرق سقز در شمال غرب استان کردستان و منتهی‌ الیه شمالی زون سنندج - سیرجان از سمت شمال غرب قرار گرفته است. عواملی نظیر تغییر در شرایط فیزیکوشیمیایی محیط کانی سازی (pH و Eh)، تغییر در فشار و دما، دگرسانی، متامورفیسم، اکسیداسیون مواد ارگانیکی، جذب سطحی، فعالیت و انحلال آنیون های وابسته، غنی شدگی درجازا و شست و شوی کانیهای رسی، نقش مهمی در توزیع عناصر اصلی، جزئی و نادر خاکی و توسعه این ذخیره ایفا نموده اند. ملاحظات ژئوشیمیایی بیشتر با استفاده از توزیع عناصر نادر خاکی نشان می دهند که مقدار کل عناصر REE در نمونه ها کم بوده و فلوئوریت های بنفش در مراحل اولیه کانی زایی همراه با غنی شدگی عناصر LREE (حاصل هضم و جانشینی سنگ دیواره) و انواع آبی و بی-رنگ در مراحل تأخیری (پسین) کانی زایی همراه با غنی شدگی عناصر MREE و HREE (حاصل تبلور و تحرک مجدد) تشکیل شده اند. کانی سازی فلوئوریت های بنفش در این ذخیره در شرایط نسبتاً اکسیدان و قلیایی و فلوئوریت های بی رنگ تا زرد کم رنگ و آبی تا آبی مایل به سبز در شرایط نسبتاً احیایی و اسیدی صورت گرفته است. با استفاده از نمودار نسبت Tb/Ca در مقابل نسبت Tb/La ، می توان نتیجه گرفت که فلوئوریت ها از نوع گرمابی بوده و مدل ژنز ذخیره نیز به‌صورت جانشینی در سنگهای کربناته می باشد.

کلیدواژه‌ها

فلوئوریت؛ ژئوشیمی عنصری؛ توزیع عناصر؛ REE؛ قهر آباد؛ سقز

مراجع

[1] خلقی خسرقی م. ح.، "نقشه زمین شناسی چاپان (ایرانخواه) به مقیاس 1:100000"، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1378).

[2] قربانی م .، "دیباچه ای بر زمین شناسی اقتصادی ایران"، انتشارات سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، (1381) ٦٩٥ ص.

[3] زراسوندی ع. ر.، "اطلس دگرسانی"، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، (1386) 121ص.

[4] شیدا ب.، "گزارش طرح اکتشاف معدن فلوئوریت قهرآباد سقز"، سازمان صنایع و معادن استان کردستان، (1372) 58‌ ص.

[5] Rollinson H. R., "Using geochemical data: Evaluation, presentation, interpretation", Longman Scientific and Technical (1993) 352.

[6] Bellanca A., Di Salvo P., Möller P., Neri R., Schley F., "Rare earth and minor elements distribution and petrographic features of fluorites and associated Mesozoic limestones of northwestern Sicily", Chemical Geology 32 (1981) 255-269.

[7] Gültekin A. H., Örgün Y., Suner F., "Geology, mineralogy and fluid inclusion data of the Kizilcaören fluorite- barite-REE deposit, Eskişehir, Turkey", Journal of Asian Earth Sciences 21 (2003) 365-376.

[8] Schönenberger J., Köhler J., Markl G., "REE systematics of fluorides, calcite and siderite in peralkaline plutonic rocks from the Gardar province, south Greenland", Chemical Geology 247 (2008) 16-35.

[9] Sanchez V., Cardellach E., Corbella M., Vindel E., Martin-Crespo T., Boyce A. J., "Variability in fluid sources in the fluorite deposits from Asturias (north Spain): Further evidences from REE‌‌, radiogenic (Sr, Sm, Nd) and stable (S, C, O) isotope data", Ore Geology Reviews 37 (2010) 87-100.

[10] Bau M., Romer R. L., Lüders V., Dulski P., "Tracing element sources of hydrothermal mineral deposits: REE and Y distribution and S-Nd-Pb isotopes in fluorite from MVT deposits in the Pennine Orefield, England", Mineralium Deposita 38 (2003) 992-1008.

[11] Sizaret S., Marcoux E., Jebrak M., Touray J. C., "The Rosignol fluorite vein, Chaillac, France: Multiphase hydrothermal activity and intra-vein sedimentation", Economic Geology 99 (2004) 1107-1122.

[12] Souissi F., Souissi R., Dandurand J. L., "The Mississippi Valley-type (MVT) fluorite ore at Jebel Stah (Zaghouan District, north-eastern Tunisia): Contribution of REE and Sr isotope geochemistries to the genetic model", Ore Geology Reviews 37 (2010) 15-30.

[13] Yao H. J., Hong F. L., Shao Y. J., Wei Z. S., Hong H. F., Pei N., "Trace element and Sr-Nd isotope geochemistry of fluorite from the Xiangshan Uranium deposit, southeast China", Economic Geology 101 (2006) 1613-1622.

[14] Cherniak D. J., Zhang X. Y., Wayne N. K., Watson E. B., "Sr, Y and REE diffusion in fluorite", Chemical Geology 181 (2001) 99-111.

[15] Sallet R., Moritz R., Fontignie D., "The use of vein fluorite as probe for paleofluid REE and Sr-Nd isotope geochemistry: The Santa Catarina fluorite district, southern Brazil", Chemical Geology 223 (2005) 227-248.

[16] Schwinn G., Markl G., "REE systematic in hydrothermal fluorite", Chemical Geology 216 (2005)‌ 225-248.

[17] Sasmaz A., Yavuz F., "REE geochemistry and fluid-inclusion studies of fluorite deposits from the Yaylagözü area (Yıldızeli-Sivas) in central Turkey", Chemical Geology 183 (2007) 215-226.

[18] Taylor St. R., McLennan S. M., "The continental crust: Its composition and evolution", Blackwell Scientific Publications (1985).

[19] Möller P., Parekh P. P., Schneider H. J., "The application of Tb/Ca-Tb/La abundance ratios to problems of fluorspar genesis", Mineralium Deposita 11 (1977) 111-116.

[20] Ekambaram V., Brookins D. G., Rosenberg P. E., Emanuel K. M., "Rare earth element geochemistry of fluorite-carbonate deposits in western Montana, U.S.A", Chemical Geology 54 (1986) 319-331.

[21] Castorina F., Masi U., Padalino G., Palomba M., "Trace element and Sr-Nd isotopic evidence for the origin of the Sardinian fluorite mineralization (Italy)", Applied Geochemistry 23 (2008) 2906-2921.

[22] Bosze S., Rakovan J., "Surface structure controlled sectoral zoning of the rare earth elements in fluorite from Long Lake, New York, and Bingham, New Mexico, U.S.A", Geochimica et Cosmochimica Acta 66 (2002) 997-1009.