کار شایسته و جایگاه آن در مناطق روستایی ایران

Journal of Research and Rural Planning

Article 4, Volume 3, Issue 2 - Serial Number 6, May 1393, Pages 65-74   

DOI: 10.22067/jrrp.v3i6.27046

Authors

محمدعلی فیض‌پور¹; عزت اله لطفی¹; ابوالفضل شاه محمدی مهرجردی^{* 2}

¹دانشگاه یزد

²دانشگاه پیام نور

Abstract

هدف: توجه به بازار کار همواره در صدر برنامه‌ریزی‌های اقتصادی قرار داشته است، اما در بیشتر موارد توجه به کمیت‌ها به مراتب بیشتر از کیفیت آن مدنظر بوده است و این نیز با تمایزات منطقه‌ای که مناطق شهری و روستایی از عمده‌ترین نمود آن قلمداد می‌شوند، به صورت بارزتری و به نفع مناطق شهری نمود یافته است؛ ازاین رو، این مقاله با هدف ارزیابی و تبیین کیفیت بازار کار مناطق روستایی استان‌ها با استفاده از شاخص کار شایسته به رشتة تحریر درآمده است.
روش: درراستای هدف این پژوهش و برای تفکیک مناطق همگن از مناطق غیر همگن، از روش تاکسونومی عددی استفاده شده است و تلفیق شاخص‌ها در مناطق همگن با روش تاپسیس صورت گرفته است.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان می دهد دو استان تهران و سیستان وبلوچستان ازحیث شاخص کار شایسته به عنوان مناطق غیرهمگن تلقی می شوند و علاوه برآن، این شاخص در سال پایانی برنامة چهارم نسبت به سال ابتدایی آن تنها در سه استان مازندران، قم و کهگیلویه و بویراحمد بهبود یافته است. همچنین، شاخص کار شایستة مناطق روستایی با گذشت زمان به سمت همگنی پیش نرفته و همچنان تمایزات آشکاری میان بازار کار مناطق روستایی قابل مشاهده است.
محدودیت‌ها/ راهبردها: سازمان بین ‌المللی کار مجموعه‌ای 30 عضوی از نماگرهای کار شایسته را معرفی نموده است تا براساس آن‌ها کشورها قادر به ارزیابی و بررسی بازار کار خود باشند و این در حالی است که با توجه به داده‌های موجود تنها محاسبة 9 نماگر از 30 نماگر کار شایسته در مناطق روستایی ایران امکان‌پذیر است؛ ازاین رو، ایجاد زمینه برای امکان دست یابی به مجموعة نماگرهای کار شایسته و درنتیجه، امکان محاسبة شاخص کار شایسته در مناطق روستایی به صورت کامل، راهبرد این پژوهش برای آینده است.
راهکارهای عملی: نتایج این مطالعه حاکی از آن است که مناطق روستایی کشور ازحیث شاخص کار شایسته مناطقی همگن نیست و این شاخص در سال 1388 نسبت به سال 1384 در بیشتر مناطق روستایی کاهش داشته است و بنابراین با توجه به سیاست‌های بازار نمی‌توان انتظار داشت تا مهاجرت‌های روستا- شهری کاهش یابند؛ براین اساس، لازم است تا بهبود شاخص کار شایسته در صدر این سیاست‌ها در مناطق روستایی قرار گیرد.
اصالت و ارزش: در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر بررسی ابعاد کمی بازار کار در مناطق روستایی (کاهش نرخ بیکاری و ایجاد اشتغال)، ابعاد کیفی آن نیز برای اولین بار در این مناطق بررسی گردد؛ رویکردی که می‌تواند موردتوجه سیاست‌گذاران بازار کار به طورکلی و سیاست‌گذاران این حوزه در مناطق روستایی ایران به صورت ویژه قرار گیرد.

Keywords

بازار کار; کار شایسته; مناطق روستایی; توسعه روستایی; ایران