بررسی تامین امنیت غذایی بر اساس مفاهیم مبادله آب مجازی و رد پای بوم شناختی آب (مطالعه موردی استان خراسان رضوی)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 2، دوره 1، شماره 1، فروردین 1388   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v1i1.2649

نویسندگان

اعظم عربی یزدی^* ؛ امین علیزاده؛ سعید نی ریزی

h

چکیده

استان خراسان رضوی با متوسط بارندگی سالانه 225 میلیمتر و بیش از 1087466 هکتار سطح زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی جایگاه تعیین کننده ای در اقتصاد استانی و ملی دارد. فقدان جریان‌های سطحی دائمی در حوضه‌های آبریز دشت‌های این استان موجب شده که سالانه بالغ بر 06/1 میلیارد متر مکعب اضافه برداشت از سفره های آب زیرزمینی استان صورت گیرد بطوریکه از تعداد 39 دشت استان بالغ بر 35 دشت ممنوعه و 12 دشت بحرانی است. از آنجائی که در سالهای اخیر تجارت آب مجازی به عنوان راهکاری جدید جهت مقابله با بحران آب و کم آبی مورد توجه مجامع علمی جهان قرار گرفته است، در مطالعه حاضر صادرات و واردات آب مجازی، تراز تجاری آب مجازی و ردپای اکولوژیک آب در این استان مورد مطالعه و به دنبال آن بررسی امکان تامین امنیت غذایی با توجه به مفاهیم آب مجازی و آب مصرفی پایه صورت گرفته است. حجم کل آب مجازی که از طریق واردات و صادرات محصولات عمده کشاورزی در سال 85 به استان وارد و خارج شده است، به ترتیب بالغ بر 7/771 و 434 میلیون متر مکعب می باشد که خالص واردات آب مجازی به استان در سال 85 قریب 338 میلیون مترمکعب است. کل حجم رد پای آب استان 6/9 میلیارد مترمکعب است که به ازاء هر نفر 1740 متر مکعب در سال برآورد گردید. نتایج حاکی از آن است که در شرایط فعلی استان خراسان رضوی از نظر بهره برداری از منابع آبی در وضعیت مطلوبی قرار نداشته و در آینده‌ای نزدیک در تامین امنیت غذایی جمعیت رو به افزایش استان با مشکلات مواجه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

‫آب مصرفی پایه؛ تراز تجاری آب مجازی؛ رد پای آب‬

مراجع

1- Alizadeh, A., Keshavarz, A., 2005. Status of agricultural water use in Iran. Water Conservation, Reuse and Recycling: Proc. of an Iranian-American Workshop, from http//:www.nap.Edu/catalog/1124.html.

2- Hoekstra, A. Y. (Ed.). 2003. Virtual water trade: processing of the international expert meeting on virtual water trade. Value of the Water Research Report Series. No. 12, UNESCO-IHE, Delft, the Netherlands.

3- Hoekstra, A. Y., Hung. P.Q., 2002. Virtual water trade: A quantification of virtual water flows between nations in relation to international crop trade. Value of the Water Research Report Series. No. 11, UNESCO-IHE, Delft.

4- Allan, J. A., 1998. Virtual water: A strategic resource, global solution to regional deficits, Groundwater 36, 545-546,.

5- Chapagain, A. K, Hoekstra, A. Y., Savenije. H. H. G., 2006. Water saving through international trade of agricultural product.Hydrol. Earth Syst. 10, 455-468.

6- Chapagain, A. K, Hoekstra, A. Y., Savenije. H. H. G., Gautam. R., 2006. The water footprint of cotton consumption : An assessment of the impact of worldwide consumption of cotton products on the water resources in the cotton producing countries. Ecological Economics. 60, 186-203.

7- Chapagain, A. K., Hoekstra, A.Y., Savenije, H. H. G., 2005. Saving water through global trade. Value of Water Research Report Series No. 17, UNESCO-IHE, Delft, the Netherlands.

8- Chapagain, A. K., Hoekstra. A.Y., 2004. Water footprint of nations. Value of the Water Research Report Series No. 16, UNESCO-IHE, Delft., the Netherlands.

9- Ehsani, M., Khledi, H., 2003. Agricultural water productivity. IRNCID.Tehran.

10- Ghasem Zadeh Mojaveri, F., 2000.Water economic: Early condition of green economic, Green economic. April.

11- Hoekstra, A. Y., Hung. P.Q., 2005.Globalization of water resources : International virtual water flows in relation to crop trade. Glob. Environ. Change. 15, 45-56

12- Hoekstra, A.Y., Chapagain. A. K., 2007. Water footprint of nations :water use by people as a function of their consumption pattern. Water Resource Management 21(1):35-48.

13- Keshavarz, A., Sadeghzadeh, K., 2001. Management of water consume in agriculture.Shekarshekan. 38, 32-57.

14- Khorasan Razavi Province s Customs administration. 2007, from http://www.khorasancustoms.ir.

15- Ma, J., Hoekstra, A. Y., Wang, H., 2006. Virtual versus real water transfers within China. Philos.Transac. of the Royal Socie. 361, 835-842.

16- Mahmoodi, S., 1999. Management of water demand and water supply, two basis axis of sustainable development in water section. Water Environ. 18. 9-6.

17- Mazaheri, D., 2002. Food Security in Iran. Science Academy Islamic Republic of Iran.

18- Organization of Jihad–Agriculture of Khorasan Razavi Province.2007, from http://www.koaj.ir.

19- Rangani Jahromi, A., Mohamadi, R., 2006. Productivity study and water demand function on water agriculture (Jahrom City). Develop. Product. No 5.2.

20- Samadi, 2008.Assistance of planning & economics. Planning & Economical agriculture research institute. April. 7.

21- Van Oel, P.R., Mekonnen M.M., Hoekstra, A.Y., 2008.' The external water footprint of the Netherlands: Quantification and impact assessment. Value of Water Research Report Series. No. 33, UNESCO-IHE, Delft. The Netherlands