بررسی عوامل و زمینه‌های موجود برای افزایش مشارکت مردمی در فرآیند احیای بافت فرسودة منطقة 14 شهرداری تهران

جغرافیا و توسعه فضای شهری

مقاله 5، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 5، اسفند 1395، صفحه 127-139   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gusd.v3i2.50762

نویسندگان

احمد پوراحمد¹؛ امیرحسین خادمی^{* 2}؛ مسلم ضرغام فرد¹

¹دانشگاه تهران

²دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امروزه با پیچیده‌شدن ساختارهای شهری، مشارکت شهروندان در امور شهرها دیگر یک انتخاب و حتی حق شهروندی نبوده، بلکه نیازی در اجرا و پیشبرد امور قلمداد می‌گردد. این نیاز، در فرآیند نوسازی بافت‌های فرسوده شهری به‌عنوان رویکرد اصلی در توسعۀ درونی شهرها، نیز ضروری می‌نماید. منطقۀ 14 شهرداری تهران از جمله مناطقی در این شهر است که در بخش غربی خود سطح گسترده‌ای از بافت فرسوده را در خود جای داده و زمینه‌ساز بروز مشکلاتی برای ساکنان شده است. در این راستا هدف از این پژوهش بررسی زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، محیطی و نهادی مؤثر در افزایش تمایل ساکنین این منطقه به مشارکت در فرآیند نوسازی و همچنین شناخت شاخص‌های اصلی در این زمینه جهت پیشبرد امور مشارکتی در بافت‌های فرسودۀ سایر نقاط کشور بوده است. بدین منظور اقدام به توزیع 380 پرسش‌نامه در میان ساکنین محلات گردید. تحلیل نتایج این پرسش‌نامه‌ها با استفاده نرم‌افزار SPSS نشان داده است که میزان تمایل ساکنان به مشارکت در سطح متوسط بوده و نبود تصویری از چشم‌انداز آیندۀ محله پس از فرآیند نوسازی، مهم‌ترین معرفی بوده که تأثیرب قوی بر کاهش تمایل به مشارکت داشته است.

کلیدواژه‌ها

ابعاد کیفیت زندگی؛ بافت فرسوده؛ مشارکت مردمی؛ منطقۀ 14 تهران

مراجع

1. اسدیان، ف.، و سیاحی، ز. (1390). نقش الگوی مشارکتی مردمی در نوسازی بافت فرسوده شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ نمونۀ موردی: محلۀ عامری اهواز. آمایش محیط، 12، 139-163

2. اصغرپور ماسوله، ا.، بهروان، ح.، نوغانی، م.، و یوسفی، ع. (1388).تحلیل کنش‌های جمعی و تطبیق آن با مورد بافت فرسودۀ منطقۀ ثامن در مشهد. فصلنامه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 6(2)، 151-181

3. حبیبی، ک.، پوراحمد، ا.، و مشکینی، ا. (1391). بهسازی و نوسازی بافت‌های کهن شهری. کردستان: انتشارات دانشگاه کردستان

4. حبیبی، م.، و سعیدی‌رضوانی، ه. (1384). شهرسازی مشارکتی: کاوشی نظری در شرایط ایران. هنرهای زیبا، 24، 15-24

5. حسینی، ج.، حیدری، م.، صالح، س.، و مهرانفر، م. (1387). مشارکت پایدار مردمی در نوسازی و بازسازی بافت‌های فرسودۀ شهری. تهران: سخن‌گستر

6. خادمی، ا.، و جوکارسرهنگی، ع. (1392). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (نمونۀ موردی: بافت فرسودۀ شهر آمل). مطالعات محیطی، 1(4)، 100-117

7. دانشمند، ف.، و نظریان، ا. (1389). تقویت روحیۀ شهروندی در مدیریت؛ شهر نمونه موردی: همدان. جغرافیایی آمایش، (8)، 27-49

8. رجبی، ا. (1390). شیوه‌های مشارکت مردمی در فرآیند توسعۀ شهری. آمایش محیط، 4(12)، 101-116

9. رهنما، م. (1388). برنامه‌ریزی مناطق مرکزی شهرها. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد

10. سجادی، ژ،. پورموسوی، م،. اسکندرپور، م،.(1390)، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری با تاکید بر مشارکت مردمی (مطالعه موردی: محله دولاب تهران). . آمایش محیط، 4(14)، 164-143

11. سعیدی، م. (1382). درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان‌های غیر دولتی. تهران: سمت

12. شفیعی‌نسب، ر.، و کلابی، ف. (1386). بافت فرسوده و سیاست‌های بهبود کیفیت مسکن. فصلنامۀ آبادی، 17(55)،.112-120

13. شماعی، ع.، و پوراحمد، ا. (1389). بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران

14. شهرداری منطقه 14 تهران..(1394) معرفی منطقة 14، بازیابی‌شده از http://region14.tehran.ir /Default.aspx ?tabid=186

15. عندلیب، ع. (1389). نوسازی شهری. رویکردی نو به بافت‌های فرسوده. تهران: آذرخش

16. غفاری، غ.، و جمشیدزاده، ا. (1390). مشارکت‌های مردمی و امور شهری (بررسی مشکلات و راهکارهای توسعه مشارکت‌های مردمی). تهران: جامعه و فرهنگ

17. غفاری، غ.، و نیازی، م. (1386). جامعه‌شناسی مشارکت. تهران: نی

18. فلامکی، م. (1386). نوسازی و بهسازی شهری. تهران: سمت

19. لطفی،ص.، ملکشاهی، غ.، و مهدوی، م. (1389). برنامه‌ریزی به‌منظور بهسازی بافت فرسودۀ شهری (نمونۀ موردی: شهر بابل). جغرافیای انسانی، 3(1)، 193-206

20. نجات، س. (1387). کیفیت زندگی و انداز‌ گیری آن. مجله اپیدمیولوژی ایران، 4(2)، 57-62

21. Abdollah Zadeh, A., Andalib, A., & Majedi, H. (2014). Description of public participation components in rehabilitation and renovation of the deteriorated urban area: A case study of old district, Shiraz, Iran. Research Journal of Recent Sciences, 3(9), 119-127

22. Andersson, K. (2012). The artistic planner and the planning artist in participatory practices in urban development. (Unpublished master’s thesis). Swedish University of Agricultural Sciences (SLU), Alnarp, Sweden

23. Asadi, A., Azizi, H.,,Rabani Abolfazli, G., & Pour Rajayi, A. (2014). Measuring the trend of people to participate in restoration of worn-out textures. Case study: Shadkhaneh district in Neyriz. Scientific Journal of Pure and Applied Sciences, 3(7), 591-602

24. Esmaeili, S., & Zoghi, M. (2014). The impact of matrix structure of Isfahan's Jolfa Quarter on citizens’ participation. Advances in Environmental Biology, 8(10), 864-870

25. Masoud, M., & Borumand, M. (2015).The analysis of the role of public participation in the process of upgrading urban deteriorated areas in Iran. Journal of Social Issues & Humanities, 3(8), 37-47

26. Rahdari, N., & Aminian, A. (2014). Improvement and modernization of old texture Rasouli crossroads in Zahedan, International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 8(9),1389-1393

27. Rietbergen, M. (2007). Participation and social assessment (Tools and techniques). Washington, D.C.: The World Bank Publications

28. Sirisrisak, T. (2009). Conservation of Bangkok Old Town. Habitat International, 33, 405-411

29. The World Bank. (1992). Participatory development and the world bank: Potential directions for change (Discussion Paper Number 183). Washington, DC: The World Bank Publication

30. Ulengin,B., & Ulengin, F. (2001). A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul. European Journal of Operation Research, 130, 274-361

31.Erkut, G & Shiraz, M .(2014).Dimensions of urban re-development:The case of Beyoglu, Istan- bul(1st ed.). TU Berlin Publication, Germany