واکاوی نهادی- حقوقی قدرت سپاری به مدیریت محلی در ایران

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 4، دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 9، آذر 1397، صفحه 59-85

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.v3i9.75955

نویسندگان

محمدحسین بوچانی^{* 1}؛ الهام نظری²؛ نازنین دلنواز³

¹دانشگاه آزاد

²دانشگاه علم و فرهنگ تهران

³دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در این نوشتار، وظایف شوراها در «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» و «قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی و انتخاب شهرداران» بر اساس مولفه‌های شاخص تمرکززدایی بررسی شده تا سطح تمرکززدایی در رابطه‌ی حاکمیت ملی و مدیریت محلی تعیین شود. رویکرد تمرکززدایی، چهار سطح برای نوع رابطه‌ی حاکیمت ملی و مدیریت محلی تعریف می‌کند: تراکم‌زدایی، نمایندگی‌دادن، خصوصی‌سازی و قدرت‌سپاری. تراکم‌زدایی کمترین سطح و قدرت‌سپاری بالاترین سطح تمرکززدایی است. مولفه‌های انتخاب شده برای تعیین سطح تمرکززدایی، مشتمل بر «سیاست‌گزاری محلی»، «مقررات‌گزاری و برنامه‌ریزی محلی»، «تفویض اختیارات محلی در اجرا» و «نظارت مستقیم بر امور محلی» است.
این پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهش‌های کاربردی است که با روش توصیفی انجام شده است. به منظور تفسیر کیفی محتوایِ اصول و مواد قانونی از روش تحلیل محتوا براساس فرایندهای طبقه بندی نظام‌مند و کدگزاری استفاده شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد در قانون اساسی به شاخص تمرکززدایی در دو سطح ملی و محلی تاکید شده و هر چهار مولفه (سیاست‌گزاری محلی، مقررات‌گزاری و برنامه‌ریزی محلی، تفویض اختیارات محلی در اجرا و نظارت مستقیم بر امور محلی) مورد توجه قانون‌گزار بوده است. بنابراین رویکرد قانون اساسی به تمرکززدایی در سطح «قدرت‌سپاری» است. در مقابل، در قانون شوراها، وظایف قانونی به دو مولفه‌ی مقررات‌گزاری و برنامه‌ریزی  محلی و نظارت مستقیم بر امور محلی محدود شده است. این محدودیت، سطح تمرکززدایی در ساختار موجود رابطه‌ی حاکمیت ملی و محلی را به «نمایندگی‌دادن» کاسته است. بنابراین، رویکرد مورد حمایت و مدنظر قانون‌گزار در زمان تدوین قانون اساسی، توجه به مکان‌پایگی و مردم‌پایگی حاکمیت بوده و رابطه‌ی میان حاکمیت ملی و محلی در قانون اساسی از نوع «قدرت‌سپاری» و در گِرو تشکیل و توسعه شوراها و مدیریت‌های محلی تعریف شده است. در زمان تدوین قانون شوراها، با عدول از رویکرد قدرت‌سپاری به مدیریت محلی، رویه‌ی اجرایی به سوی نمایندگی‌دادن و تراکم‌زدایی سوق پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها

تمرکززدایی؛ قدرت‌سپاری؛ روابط حاکمیت ملی و محلی؛ شوراهای محلی

مراجع

1. Etaat, J. & Mussavi S.Z. (2011). Decentralization and Sustainable Development in Iran, Human Geographic Resarch, 42(71). 89-106. [In Persian]

2. Fung, A. (2003). Recipes for Public Spheres: Eight Institutional Design Choices and their Consequences, Journal of Political Philosophy, 11(3), 338-367.

3. Grote, J. (2008). Local Governance and Organized Civil Society: Concepts and Applications. Paper presented at the CINEFOGO conference ―New forms of local governance and civil society, Trento, June 20-21.

4. Heller, P. (2001). Moving the State: The Politics of Democratic Decentralization in Kerala, South Africa and Porto Alegre, Politics and Society, 29(1), 131-163.

5. Hooghe, L. & Marks, G. (2003). Unraveling the Central State, but How? Types of Multi- Level Governance, American Political Science Review, 97(2), 233-243.

6. Iman, M.T & Nooshadi, M.R. (2011). Qualitative Content Analysis, Pazhuhesh, 3(2), 15-44. [In Persian]

7. Karshenas, M. (2003). Oil, State and Industrialization in Iran. (A. Asqar Saeidi & Y. Hajiabdolvahab, Trans. (. Tehran: Gam-e-nou. [ In Persian]

8. Meidari, A. & Kheirkhahan J. (2004). Good Governance: The Foundation of Development, Tehran: Iran's Parliamentary Economic Research Center. [In Persian]

9. Olsen, H. B. (2007). Decentralization and Local Governance, Module-1: Definitions and Concepts. DEZA http:// www. deza. admin. ch/ ressources/ resource_en_167288.pdf.

10. Barnett, C.C., Minis, H.P. & VanSant, J. (1997). Democratic Decentralization, NC:Center for International Development, Research Triangle Institute.

11. Rondinelli, D. A. & Nellis, J. R. & Cheema, G. S. (1983). Decentralization in Developing Countries- A Review of Recent Experiences, World Bank.

12. Rondinelli, D. A. (1983). Implementing Decentralization Programs in Asia: A Comparative Analysis, Public Administration and Development, 3, 181-207.

13. Schmitter, P. C. (2002). Participation in Governance Arrangements: Is there any reason to expect it will achieve ‗Sustainable and Innovative Policies in a Multi-Level Context? In J. Grote and B. Gbikpi (eds.) Participatory Governance, Opladen: Leske & Budrich.

14. Schneider, A. (2003). Decentralization: Conceptualization and Measurement, Studies in Comparative International Development, 38(3), 32-56.

15. Schwab, B., Kubler, D. & Walti, S. (2001). Metropolitan Governance and Democracy in Switzerland, Prepared for the Workshops: Governance and Democratic Legitimacy.

16. Sintomer, Y. & Maillard J. D. (2007). The limits to local participation and deliberation in the French ‗Politique de la ville, European Journal of Political Research, 46, 503-529.

17. Sintomer, Y., Herberg, C. & Röcke, A. (2008). Les budgets participatifs en Europe, Des services publics au service du public, Paris: La decouverte.

18. UNDP (1999). Decentralization: A Sampling of Definitions, Joint UNDP-Government of Germany Working Paper.

19. UN-HABITAT (2004). The Urban Governance index: A Tool of the Quality of Urban Governance, Global Campaign on Urban Governance.

20. Yuliani, E. L. (2004). Decentralization, Deconcentration and Devolution: What Do They Mean?, Interlaken Workshop (Interlaken, Switzerland April 27 – 30, 2004), 6-11.