تحلیل فضایی و سنجش سطح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری)

Journal of Research and Rural Planning

Article 6, Volume 4, Issue 2 - Serial Number 10, April 1394, Pages 97-110   

DOI: 10.22067/jrrp.v4i2.39809

Authors

سعید امانپور; صادق مختاری چلچه^* ; سید رضا حسینی کهنوج; الهام ویسی

دانشگاه شهید چمران اهواز

Abstract

هدف: تحلیل فضایی یا سازمان‌دهی فضایی روندی برای بهره سازی، آرایش منطقی، حفظ تعادل، توازن و هماهنگی بین جمعیت و تأسیسات در فضای جغرافیایی و جلوگیری از بروز عدم تعادل و بازتاب های تخریبی و منفی در فضای سرزمین است. به‌منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل‌های منطقه‌ای در محدوده موردمطالعه، گام نخست شناخت و سطح‌بندی روستاها ازنظر برخورداری است، برای این منظور؛ از 8 معیار اصلی شامل: خدمات آموزشی، فرهنگی- ورزشی، سیاسی-اداری، تأسیسات زیربنایی، ارتباطات و حمل‌ونقل، بهداشتی-درمانی، جمعیت و بازرگانی-خدماتی، در قالب 76 متغیر فرعی استفاده‌شده است تا بتوان بر اساس دیدگاه توسعه همه‌جانبه، به تحلیل فضایی و سنجش توسعه‌یافتگی جوامع روستایی به‌عنوان زیربنای برنامه‌های ملی همت گماشت.
روش: رویکرد حاکم بر این پژوهش، توصیفی و تحلیلی است و ماهیت آن می تواند کاربردی باشد. بدین منظور داده‌های آماری موردنظر، از سازمان‌های مربوط اخذ و جهت سنجش داده‌ها از پرسشنامه‌ای در قالب نظرات خبرگان و صاحب‌نظران امر استفاده‌شده است و در ادامه از ترکیب لایه‌های مربوط، با استفاده از عملکرد ترکیبی سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک تصمیم‌گیری چند معیاره در قالب مدل AHP FUZZY به تفسیر نقشه مربوط پرداخته‌ایم. نهایتاً با بهره گیری از نتایج حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی، سطح توسعه‌یافتگی در 9 دسته از بسیار زیاد تا بسیار کم تقسیم‌بندی گردید.
یافته‌ها: نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که تفاوت فاحش بین دهستان‌های استان چهارمحال و بختیاری وجود دارد به‌طوری‌که دهستان‌های موجود در شهرستان کوهرنگ، لردگان و اردل، با توجه به اینکه بیش از 62 درصد جمعیت روستایی استان را دارا هستند اما در بعد توسعه‌یافتگی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند و باید در اولویت توسعه قرار بگیرند.
اصالت و ارزش: این مطالعه به دلیل پرداختن به بعد فضایی (صرفاً جغرافیایی) و ترکیب اوزان فازی در محیط GIS در بعد مطالعات روستایی، جدید است و محققان برنامه‌ریزی روستایی می‌توانند از یافته‌ها و راهکارهای آن استفاده کنند.

Keywords

برنامه‌ریزی; تحلیل فضایی; سطح توسعه‌یافتگی; توسعه روستایی; مدل AHP FUZZY