کاربرد مشخصه‌های صرفی، نحوی و بافتی در فرایند رشد مفهومی کودک

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 3، دوره 6، شماره 10، تیر 1393، صفحه 51-67   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v6i10.31022

نویسندگان

شهلا رقیب دوست^* ؛ الهه طاهری قلعه نو

علامه طباطبایی

چکیده

مطالعات مربوط به زبان‌آموزی کودک نشان ‌می‌دهد که طی فرایند رشد واژگانی، مهارت استنباط مفهوم «جنس» از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا نقش اساسی در شکل‌گیری توانایی‌هایی مانند تعمیم و مقوله‌سازی مفاهیم ایفا‌می‌کند.هدف این پژوهش، بررسی میزان درک و تولید اسم ‌جنس و نیز ارزیابی و مقایسه الگوی رشدی آن در دو گروه سنی کودکان فارسی‌زبان 4-5 و 5-6 سالهاست. به این منظور، توانایی 16 کودک فارسی زبان تهرانی در پردازش اسم جنس از طریق یک آزمون صرفی-بافتی (برگرفته از پژوهشکیمپین و مارکمن، 2008)، که در سه بافت زبانی (با مفهوم جنس، غیرجنس و خنثی) ارائه‌شده بود و نیز از طریق یک آزمون نحوی (برگرفته از کیمپین، ملتزر و مارکمن، 2011) مورد مطالعه قرارگرفت. با تحلیل داده‌های این پژوهش مشخص شد که کودکان از سن 4 سالگی قادر هستند با استفاده از مشخصه‌های صرفی-نحوی و بافتی،مفهوم «نوع» را در قالب اسم‌جنس درک و تولید کنند و میان جملات حاوی اسم‌جنس و غیرجنس تمایز قائل ‌شوند. مقایسه عملکرد کودکان در دو گروه سنی نیز نشان‌داد که، مهارت پردازش اسم جنس در دو گروه سنی تفاوت معنی‌داری نشان ‌نمی‌دهد. پژوهش حاضر مؤیّد آن است که آزمودنی‌ها برای تمایز قائل شدن میان اسم جنس و اسم غیرجنس علاوه بر بهره‌مندی از مشخصه‌های صرفی و نحوی از بافت زبانی نیز سود بردند.

کلیدواژه‌ها

رشد مفهومی؛ اسم‌جنس؛ مشخصه‌های صرفی و نحوی؛ بافت زبانی

مراجع

زیگلر، ر.، و م. و. آلیبالی، (1387)، تفکر کودکان: روان‌شناسی رشد شناختی، ترجمه و تلخیص سید کمال خرازی، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

خانلری، پرویز، (1384)؛ دستور زبان فارسی (چاپ بیستم)، تهران: توس.

منشی‌زاده، م، «مشکل "یا"یِ نکره و عدد "یک" در فارسی امروز (بحثی مقابله‌ای در زبان فارسی و انگلیسی)»، پژوهشنامه علوم انسانی، ش 12، 1376، 114-118.

Bloom, A, (1981),The linguistic shaping of thought: A study in the impact of language on thinking in China and the West; Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.

Cimpian, A., & E. M. Markman, »Preschool children’s use of cues to generic meaning«, Cognition, 107, 2008, 19-53.

Cimpian, A., T. J. Meltzer, & E. M. Markman, »Preschooler’s use of morphosyntactic cues to identify generic sentences: Indefinite singular noun phrases, tense and aspect«, Child development, 82(5), 2011, 1561- 1578.

Clark, E. V, (2009),First language acquisition (2nd Ed.), Cambridge: Cambridge University Press.

Gelman, S. A, »Learning words for kinds: Generic noun phrases in acquisition«, In D. G. Hall & S. R. Waxman (Eds.), (2004), Weaving a lexicon, Cambridge MA: MIT Press, 455-484.

Gelman, S. A., &N. S. Davidson, »Conceptual influence on category-based induction«,Cognitive Psychology, 66, 2013, 327-353.

Gelman, S. A., & L. Raman, »Preschool children use linguistic form class and pragmatic cues to interpret generics«, Child development, 74(1), 2003, 308- 325.

Gelman, S. A., J. R. Star, & J. E. Flukes, »Children’s use of generics in inductive inferences«,Journal of Cognition and Development, 3(2), 2002, 179–199.

Graham, S. A., S. L. Nayer, & S. A. Gelman, »Two-year-olds use the generic⁄nongenericdistinction to guide their inferences about novel kinds«, Child Development, 82(2), 2011, 493-507.

Hollander, M. A., S. A. Gelman, & J. Star, »Children’s interpretation of generic noun phrases«,Developmental Psychology, 38(6), 2002, 883-894.

O’Grady, W, )2005(,How children learn Language, Cambridge: Cambridge University Press.

Pappas, A., & S. A. Gelman, »Generic noun phrases in mother-child conversations«, Child Language, 25, 1998, 19-33.

Piaget, J, (1971),Biology and knowledge, Chicago: University of Chicago Press. (Original work published 1967)

Prasada, S, »Acquiring generic knowledge«, Trends in cognitive sciences, 4, 2000, 66-72.

Tardif, T. Z., S. A. Gelman, F. Xiaolan, & L. Zhu, »Acquisition of generic noun phrases in Chinese: Learning about lions without an ‘-s’«, Child Language, 39, 2012, 130-161.