The Paradox of Absolute Nonexistent and its Parallel Propositions

جستارهایی در فلسفه و کلام

Article 2, Volume 40, Issue 2 - Serial Number 81, November 2008, Pages 38-72   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/philosophy.v40i2.3170

Author

Mahdī ‘Aẓīmī^*

Abstract

The misconception (shubha) of absolute nonexistent – which we have named as paradox – is not an amusing brainteaser; rather, it is one the significant epistemological issues. Its importance can be looked upon from two different viewpoints: research and educational. It is significant from the research viewpoint because it challenges propositions which constitute the foundation of our thinking and knowledge, propositions such as impossibility of contradiction, vicious circle, and endless chain. It is also significant from the educational viewpoint, since it has been dealt with in the two widely used texts Bidāya and Niḥāya, albeit very briefly. This very brevity and succinctness has been misleading so as it has put the philosophy students into difficulty and confusion and prompted some of the eminent contemporary philosophy researchers to accuse the author of these books as having uttered ramblings. For many years this issue has confounded the minds of many of the intellectuals and challenged them to try to find a solution for it. Ṣadr al-Muti’allihīn Shīrāzī (Mullā Ṣadrā) – the greatest intellectual of all ages and the unrivalled genius – has dealt with this paradox and the similar propositions in his unique treasure, Asfār, and proposed some solutions which can be traced back to the writings of others, as well. In this article, I first made a study of the background of the paradox of absolute nonexistent and delved into the paradoxes parallel to it in nature and destiny, and then clarified Mullā Ṣadrā's responses by exploring his words and indicated that he has given two responses in solving this paradox. Next, in light of these responses, I proceeded to reappraise ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī (ra)'s words in order to reveal that, although succinct and ambiguous, his words are far from being labeled as rambling. Finally, after giving a report and assessment of post-Mullā Ṣadrā researches, I picked out one of his two responses, as well as a solution by one of the intellectuals preceding him, which with certain rephrasing and restructuring, I regarded as qualified.

Keywords

absolute nonexistent: primary essential predication: common technical predication

References

آملی، محمّدتقی‎؛ دررالفوائد، مؤسسة دارالتفسیر، قم، 1374.

ابن‌سینا، حسین‌ بن ‌عبدالله؛‎ الالهیّات من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1376.

بریجانیان، ماری‎؛ فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی، ویراستة بهاءالدین خرمشاهی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1381.

تفتازانی، مسعود بن عمر‎؛ شرح المقاصد، تحقیق و تعلیق: عبدالرحمن عمیره، منشورات الشریف الرضی، قم، 1370ش.

جرجانی، علی بن محمّد؛ شرح المواقف، منشورات الشریف الرضی، قم، 1412ق.

جوادی آملی، عبدالله؛ رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه، تنظیم و تدوین حمید پارسانیا، مرکز نشر اسرا، قم،1382.

حائری یزدی، مهدی؛ کاوشهای عقل نظری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1347.

حائری یزدی، مهدی؛ هرم هستی، مرکز ایرانی مطالعة فرهنگها، تهران، 1360.  

حسینی تهرانی، سیّد هاشم؛ توضیح المراد، مطبعة مصطفوی،۱۳۸۱ق.

حلّی، حسن بن یوسف؛ ایضاح المقاصد من حکمة عین القواعد، به راهنمایی و کوشش سیّد محمّد مشکوة، پیشگفتار و پاورقی و تصحیح از علینقی منزوی، تهران، بی نا، 1337.

حلّی، حسن بن یوسف؛ الجوهرالنضید فی شرح منطق التجرید، تحقیق و تعلیق محسن بیدارفر، انتشارات بیدار، قم، 1381.

حلّی، حسن بن یوسف؛ کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح و تعلیق حسن حسن‌زاده آملی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1425ق.

سبزواری، حاج ملّاهادی؛ شرح المنظومه، تعلیق حسن حسن‌زاده آملی، تقدیم وتحقیق: مسعود طالبی، نشر ناب،۱۴۱۶ق.

سهروردی، شهاب الدین یحیی‌بن‌حبش؛ مجموعة مصنّفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدّمه هانری کربن، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران،1380.

شیرازی، قطب‌الدین؛ شرح حکمة الاشراق، با تعلیقات ملّاصدرا، چاپ سنگی، بی جا، بی تا.

شیرازی، قطب‌الدین؛ شرح حکمة الاشراق سهروردی، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقّق، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1383.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الحکمة المتعالـیة فی الاسفار العقلیة الاربعـة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۳ق.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ الشواهدالربوبیة فی المناهج السلوکیه، مع حواشی الحاج ملّاهادی سبزواری، تعلیق و تصحیح سیّد جلال‌الدین آشتیانی، مؤسسه‌ی مطبوعات دینی، قم، 1382.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ اللمعات المشرقیـة فی الفنون المنطقیـة، با ترجمه و شرح عبدالمحسن مشکوةالدینی، انتشارات مؤسسه‌‌‌ی مطبوعاتی نصر، تهران، بی تا.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم؛ شرح و تعلیقه بر الهیّات شفا، تصحیح، تحقیق و مقدّمه دکتر نجفقلی حبیبی، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1382.

طباطبایی، محمّدحسین؛ نهایة الحکمة، تصحیح و تعلیق: عباس‌علی زارعی سبزواری، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1424ق.

طباطبایی، محمّدحسین؛ بدایة الحکمة، تصحیح و تدقیق: غلامرضا فیّاضی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1405ق.

طوسی، محمّد بن محمّد بن حسن؛ اساس الاقتباس، به تصحیح مدرّس رضوی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1376.

طوسی، محمّد بن محمّد بن حسن؛ تلخیص المحصّل، به اهتمام عبدالله نورانی، مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل و دانشگاه تهران، تهران، 1359.

کاتبی قزوینی، نجم‌الدین علی‌بن‌عمر؛ حکمة العین، با شرح شمس‌الدین محمّد بن مبارکشاه بخاری، با مقدمه و تصحیح جعفر زاهدی، مؤسسة چاپ و انتشارات و گرافیک دانشگاه فردوسی، 1353.

لاهیجی، عبدالرزاق؛ شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام، تقدیم و اشراف: جعفر سبحانی، تحقیق: اکبر اسد علی زاده، مؤسسة الامام الصادق، قم، 1425ق.

مصباح یزدی، محمّدتقی؛ تعلیقـة علی نهایةالحکمـة، مؤسسه‌ی در راه حق، قم، بی‌تا.

مطهری، مرتضی؛ شرح مبسوط منظومه، انتشارات حکمت، بی جا، 1406ق.

المظفر، محمدرضا؛ المنطق، موسسة انتشارات دارالعلم، قم ۱۳۷۵.

میرداماد، محمّد باقر، مصنّفات میرداماد، ج2 (الأفق المبین)، به اهتمام عبدالله نورانی، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، تهران، 1385.

Audi, Robert, The Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge University Press, 2001.

Lannone, A. Pablo, Dictionary of World Philosophy, Routledge, London and New York, 2001.

Moore, Gregory H., ‘Paradoxes of Set and Property’ in Routledge Encyclopedia of Philosophy, ed. Edward Craig, Routledge, 1998,vol.7.

Van Heijenoort, John, ‘Logical Paradoxes’ in The Encyclopedia of Philosophy, ed. Paul Edwards, vol.5.