بررسی مفهوم استغفار در صحیفه سجادیه

علوم قرآن و حدیث

مقاله 2، دوره 43، شماره 1، خرداد 1390   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v43i1.11832

نویسندگان

سید مرتضی حسینی شاهرودی^* ؛ فهیمه شریعتی

چکیده

یکی از پرشمارترین فرازهای صحیفه سجادیه به توبه، انابه و استغفار از گناهانی مربوط است که نه تنها با مقام عصمت امام سجاد علیه‌السلام ناسازگار است بلکه با انسان‌های معمولی نیز مناسبت ندارد. این نوشتار در پی آن است که برخی از راه حل‌های تعارض یاد شده را مطرح و بررسی کند. بر این اساس، در تبیین تعارض پیش آمده بین عصمت امام و اعتراف به گناهان در ادعیه، فرازهای مربوط به بحث به دو دسته تقسیم می‌شود: دسته‌یکم: برخی از فرازها به علت مضامین آن‌ها نباید به معصوم (ع) نسبت داده شود، به نظر می‌رسد که دعای معصوم و اعتراف به گناه وی در این موارد با سایر انسان‌ها به عنوان مراتب وجودی معصوم (ع) ارتباط دارد نه به ساحت ویژه آن حضرت؛ دسته دوم: ادعیه‌ای است که نوع اعتراف به گناهان در آن‌ها با عصمت اولیا منافات ندارد چرا که معنی گناه متعارف در آن‌ها لحاظ نمی‌شود؛ بلکه کوچک‌ترین دوری از خدا و اشتغال به ما سوی الله آن هم نه آن نوع از دوری و اشتغال به غیر که میان سایر انسان‌ها کم و بیش وجود دارد، از نظر معصوم در قبال عزّ ربوبی بی ادبی و گناهی نابخشودنی به حساب آمده و نهایتاً سردادن هر ندایی گویی قد بر افراشتن در برابر الله تعالی محسوب شده است که امام (ع) به خاطر آن‌ها استغفار می‌کند.
کلیدواژه‌ها: صحیفه سجادیه، معصوم (ع)، استغفار، انسان کامل، مراتب وجودی، عز ربوبی.