سیاست آبی اسرائیل ؛تهدید امنیت خاورمیانه در رهیافتی واقع انگارانه

پژوهش ‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 4، دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 10، اسفند 1397، صفحه 101-123   

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.v3i10.76659

نویسنده

مجتبی عطارزاده^*

دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

خاورمیانه یکی از خشک ترین و کم آب ترین مناطق جهان است و کاهش منابع آب شیرین در این منطقه و شمال آفریقا ، به عنوان یکی از چالش های عمده و منابع مهم تنش های آتی بشمار می رود. کارشناسان راهبردی مسایل خاورمیانه ، کمبود منابع آب درکشورهای خاورمیانه  بویژه فلسطین اشغالی را یکی از عوامل مهم بروز جنگ در آینده این منطقه می دانند. چه آن که رژیم حاکم بر سرزمین فلسطین طی نیم قرن گذشته تا کنون ،به دلیل کمبود آب و عدم تکافوی منابع داخلی برای تأمین نیازهای فزاینده آن کشور به اقدامات تنش زایی چون آب دزدی از رودخانه های این منطقه روی آورده است. برخی کارشناسان پا را از این نیز فراتر نهاده و معتقدند که اقدام نظامی اسراییل برای جلوگیری از دستیابی کشورهای منطقه به منابع آبی ، دور از انتظار نیست. در چشم انداز نظریه های امنیتی بویژه دیدگاه نو رئالیست ها محیط زیست به عنوان یک دیدگاه ابزاری تا آن حد اهمیت دارد که می تواند به عنوان یک سلاح به کار رود، زیرا نبود منابع می‏تواند توانایی بالقوه و بالفعل دولتها را تضعیف کند، از آن جا که اسرائیل ثبات و بقای خود را در کمبود آب در معرض تهدید و زوال جدی می بیند،لذا به هر شکل ممکن می کوشد تا این محدودیت را جبران نماید هر چند که این تلاش،امنیت منطقه را به خطر انداخته و به ضرر و زیان همسایگان عرب آن تمام شود. این نوشتار با کاربست روش توصیفی_ تحلیلی و با مفروض انگاشتن آب به مثابه یکی از ارکان امنیت ملی اسرائیل،بر آن است تا با بهره گیری از نظریه های مطرح در حوزه امنیت و از جمله مکتب نئو رئالیسم،نقش و جایگاه محوری آب به عنوان یک عامل زیست محیطی تعیین کننده در ساختار امنیتی آن رژیم را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

امنیت؛ خاورمیانه؛ آب؛ نئورئالیسم؛ رژیم صهیونیستی

مراجع

1. Ahadi, M. (2008). Geography of security of neighboring countries. Tehran, Iran: Shahid Sayyad Shirazi Education and Research Center. [In Persian]

2. Araghchi, Seyyed Abbas. (1393) Water Diplomacy; From Conflict to Cooperation. World Politics Quarterly, 3(4), 91-119. [In Persian]

3. Busan, Barrie. (2002) Middle East: A Contradictory Structure. Translated: Ahmad Reza Sadeghi, Quarterly Journal of Foreign Policy, 16(3), 633-680. [In Persian]

4. Buzan, B. & Weaver, E. (2009). Areas and magnitudes: the structure of international security. Translation by Rahman Ghahramanpour, Tehran, Iran: Strategic Studies Research Center. [In Persian]

5. David Oglo, Ahmed (1391). Strategic depth of Turkey's position on the international scene. Translated by Mohammad Hosein Noohinejad Mamaghani. Tehran, Iran: Amir Kabir Publishing. [In Persian]

6. Dolatyar, M. & Sgari, T. (2010). Water Policy in the Middle East. Tehran, Iran: International Publishing. [In Persian]

7. Dolatyar, M. (1995). Water Diplomacy in the Middle East, in: The Middle Eastern Environment. St. Malo Press.

8. Duerti, J. (1997).Confront Theories in International Relations.Translated by Alireza Tayyeb & Vahid Bozorgi.Tehran, Iran:Ghognos. [In Persian]

9. Feitelson, E. (2002). Implications of Shifts in the Israeli Water Discourse for Israeli- Palestinian Water Negotiations, Political Geography, 21(44), 163-184.

10. Ghavam, A. (2007). International Relations, Theories & Approaches. Tehran, Iran: SAMT. [In Persian]

11. Gross Stein, Y. (2007) War and Security in the Middle East. Translator Bahrani,M. at Louis Faust (editor) Middle East International Relations, Tehran, Iran: Bureau of Political and Web Studies. [In Persian]

12. Hamidi Nia, Hussein (2011) Political Geography of Israel. Journal of Regional Studies, 42-43(2), 17-42. [In Persian]

13. Jägerskog, A. (2007). Why States Cooperate Over Shared Water: The Water Negotiations in the Jordan River Basin, in the book Water Resources in the Middle East, Berlin: Springer Berlin Heidelberg

14. Kaviani Rad, M. (1393). Philosophy of Political Geography. Tehran, Iran: Strategic Studies Research Center. [In Persian]

15. Lonergan S.C. & Brooks D.B. (1995). Watershed: The Role of Fresh Water in the Israeli-Palestinian Conflict, Ottawa: International Development Research Centre.

16. Maleki, M. R. (2000). Israel's Middle East Position.Quarterly Journal of Regional Studies, 4(6), 23-65. [In Persian]

17. Mamori, A. & Kazemi, S. A. (1390). The Role of Israel in the Middle East Water Crisis. Journal of Speech History, 5(12), 121-149. [In Persian]

18. Martin, Lanore J. (2010) New Security Faces in the Middle East. Qadir Nasri Translation. Tehran, Iran: Strategic Studies Institute. [In Persian]

19. Mossalaie Nejad, A. (2008). Examining different aspects of environmental security with the approach of the critical school. Journal of Ecology, 34(46), 139-148. [In Persian]

20. Mousavi, S.H. (2009). The Golan Heights and Security of the Zionist Regime. Strategic Studies Quarterly, .12(2), 151-179. [In Persian]

21. Nazari, M. (1392The Strategy of Zionism in Iraq. Fars News Agancy. [In Persian]

22. Report of the World Summit on Sustainable Development] (2002). Tehran, Iran: Environmental Protection Agency. [In Persian]

23. Sadeghi, S. (1376). Hydropolytics and Water Crisis; Future Challenges in the Middle East and the Persian Gulf. Political and Economic Information, (115- 116), 200-208. [In Persian]

24. Schaefer, Donald D.A. (2018). Water, Trump, and Israel’s, National Security.The Begin-Sadat Center for Strategic Studies

25. Star, J. (1371). The Water Crisis, Future Conflict in the Middle East. Translated by: A. Tabatabaei, Journal of Political-Economic Information, 56. [In Persian]

26. Tasli, I.(2011). A Critical Look into the Southeastern Anatolia Project, The Ekopotamya Network, Istanbul

27. The World Bank (2009). Water and Climate Change: Understanding the Risks and Making Climate-Smart Investment Decisions

28. Velayati, S. (2004). Geography of the waters. Mashhad, Iran: Academic Jihad. [In Persian]

29. Witfogel, C. (1392). Eastern Autocracy. Translator Mohsen Solati. Tehran, Iran: Nasr-e- Sales. [In Persian]