مکی و مدنی از مفهوم تا اصطلاح

علوم قرآن و حدیث

مقاله 7، دوره 43، شماره 1، خرداد 1390   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/naqhs.v43i1.11837

نویسندگان

شادی نفیسی^* ؛ مهدیه دهقانی قناتغستانی

چکیده

به هنگام پژوهش دربارۀ آیات و سور مکی و مدنی، اطلاع از ملاک و تعریف داوران مهم و کارساز است. اولین بار زرکشی ادعای اختلاف در تعریف مکی و مدنی را مطرح کرد و خود از میان سه تعریف زمان، مکان و مخاطب محور، تعریف زمان‌‌محور را برگزید.
بررسی نشان می‌دهد که صحابه و تابعین که به آراءشان در شناخت مکی و مدنی استناد می‌شود، به هر سه ملاک توجه داشته‌اند، ولی آنها در داوری ملاک زمان را ترجیح داده‌اند. در تعاریف بر جامانده از قرآن‌ پژوهان متقدم تنها تعریف بر اساس زمان و در داوری‌های آنها گاه برتری ملاک مکان و غالباً برتری ملاک زمان دیده‌ می‌شود. قرآن‌پژوهان متأخر تعریف محتوا ‌محور را بر تعاریف افزوده‌اند و غالباً تعریف زمان‌محور را ترجیح داده‌اند و در مقام داوری شمار قابل توجهی بر اساس مکان ولی غالباً براساس زمان داوری کرده‌اند.
کلید واژه‌ها: اصطلاح مکی- مدنی، آیات مکی، آیات مدنی.