ارزیابی ابعاد و مؤلفه‌های خلاقیت در وب‌سایت کتابخانه ملی ایران از دیدگاه کاربران

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 9، دوره 1، شماره 2، بهمن 1390، صفحه 157-178   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v1i2.8613

نویسندگان

محسن نوکاریزی^{* 1}؛ حسن پاکزاد سرداری²

¹دانشیار گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند

²دانش آموخته کارشناسی ارشد

چکیده

هدف این پژوهش به طور کلی ارزیابی وضعیت به کارگیری ابعاد و مؤلفه‌های خلاقیت در وب‌سایت کتابخانه ملی ایران از دیدگاه کاربران، بود. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه این پژوهش را کاربران (19665 نفر) و کتابداران (173 نفر) کتابخانه ملی ایران که به وب سایت کتابخانه مراجعه و از آن استفاده می کنند، تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش پرسشنامه‌ای بود که بر اساس منابع پژوهشی مختلف در حوزه خلاقیت وب سایت توسط پژوهشگر طراحی شد. در این پرسشنامه 23 مؤلفه خلاقیت، در زیر 8 بعد کلی (زیبایی‌شناختی، اصالت، اهمیت، تعامل، تغییرپذیری، کارکرد، تأثیر، شخصی‌سازی)، دسته‌بندی شده است. هر کدام از این مؤلفه ها جهت بررسی و ارزیابی در قالب گویه‌های فرعی‌تر ارائه شدند. پرسشنامه پس از سنجش روایی (به روش تحلیل محتوا) و پایایی (آلفای کرونباخ)، در بین جامعه پژوهش (374 مورد) توزیع و (283 پرسشنامه) جمع‌آوری گردید. نتایج نشان داد به طور کلی، وب‌سایت کتابخانه ملی ایران به لحاظ به کارگیری ابعاد و مؤلفه‌های خلاقیت با کسب میانگین نمره 66/3 (معادل 52 درصد)، در وضعیت «متوسطی» (بیش از 40 تا 60 درصد) قرار داشت. از میان ابعاد مورد بررسی، «اصالت» با 49%، «زیبایی شناختی» با 50%، «تأثیر» با 47%، «اهمیت» با 56%، «تعامل» با 59%، «شخصی سازی» با 44% و «تغییرپذیری» با 54% در وضعیت «متوسط»؛ و بعد «کارکرد» با 61%، در وضعیت «خوبی» قرار داشت. در بین فرضیه های مورد بررسی نیز میان نمرات قضاوت به کارگیری ابعاد و مؤلفه های خلاقیت با وضعیت مطلوب، با گروه های سنی مختلف، با کاربران زن و مرد و با مقاطع مختلف تحصیلی، درسطح 05/0 تفاوت معنادار مشاهده شد و میان نمرات قضاوت کتابداران و اعضای کتابخانه تفاوت معناداری وجود نداشت.

کلیدواژه‌ها

خلاقیت؛ وب‌سایت؛ وب خلاق؛ کتابخانه ملی ایران؛ تعامل انسان- رایانه؛ رابط کاربر؛ وب سایت کتابخانه

مراجع

حقیقی­نسب، منیژه. تابعین، آزاده. (1387). ارزیابی میزان جذابیت و قابلیت استفاده وب­سایت (تارنما) شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران از دیدگاه مشتریان داخلی در فضای بازار صنعتی. مدیریت بازرگانی، 1 (1): 21-38.

دیانی، محمدحسین. (1382). گلوگاه­های پژوهش در علوم اجتماعی. مشهد: کتابخانه رایانه­ای.

رضایی شریف­آبادی، سعید؛ فرودی، نوشین. (1381). ارزیابی صفحات وب کتابخانه­های دانشگاهی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی. فصلنامه کتاب، 13 (4): 19-12.

سرمد، زهره، بازرگان، عباس، حجازی، الهه. (1377). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگاه.

شریفی، حسن پاشا، شریفی، نسترن. (1380). روش­های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: سخن.

صیادعبادی، الهام. (1386). مطالعه موردی استفاده­پذیری در وب­سایت کتابخانه­های مرکزی سه دانشگاه ایران از دیدگاه دانشجویان و کتابداران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی، مشهد.

عباس­پور، جواد. (1388). ارزیابی مکاشفه­ای: روش کیفی برای ارزیابی رابط کاربر وب­سایت­ها و پایگاه­های اطلاعاتی. کتابداری واطلاع رسانی، 47 (3).

مرادمند، علی. (1384). ارائه الگویی مناسب برای ارتقای کیفی وب­سایت کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از طریق تحلیل محتوایی و ساختاری ویژگی­های وب­سایت­های کتابخانه­های ملی جهان با استمداد از نظرات صاحب­نظران ایرانی. پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه اهواز.

 

Chiew, K.T., Salim, S.S. (2003). WEBUSE: Website usability evaluation tools. Thesis. University of Malaya.

De Angeli, A., Sutcliffe, A., Hartmann, j. (2006). Interaction, Usability and Aesthetics: What Influences Users’ Preferences? DIS,  pp. 271-280.

Horn, D. B., Salvendy, G. (2006). Consumer-based assessment of product creativity: A Review and Reappraisal. Human Factors and Ergonomics in Manufacturing, 16 (2):155-175.

Horn, D. B., Salvendy, Gavriel. (2006). Product creativity: conceptual model, measurement and characteristics. Theoretical Issues in Ergonomics Science, 7 (4):395-412.

June. W., Loho-Noya, M. (2009). Design of Creative Web Pages for E-Government. pp. 579-586

Laviea, T., Tractinsky, N. (2004). Assessing dimensions of perceived visual aesthetics of web sites. International Journal of Human-Computer Studies, 60: 269-298.

Mustafa, S.H.,  Al-Zoua’bi, L.F. (2008). Usability of the academic websites of Jordan’s Universities. an evaluation study. Faculty of Information Technology, Yarmouk University, Irbid, Jordan.

Robins, D..,  Jason, Holmes. (2008). Aesthetics and credibility in web site design. Information Processing and Management, 44 (1): 386-399.

Shneiderman, B. (2004). Designing for fun: How to make user interfaces more fun. ACM Interactions, 11(5),  48-50.

Toit, M. D., Bothma, C. (2009). Evaluating the usability of an academic marketing department’s website from a marketing student’s perspective. International Retail and Marketing Review.

Zeng, L., Salvendy. G., & Zhang, M. (2009a). Factor structure of web site creativity. Computers in Human Behavior, 25 (2): 568-577.

Zeng, L., Proctor, R. W., and Salvendy, G. (2009b). Fostering Creativity in Service Development: Facilitating Service Innovation by the Creative Cognition Approach. Service Science, 1 (3): 142-153.

Zeng, L., Proctor, R. W., and Salvendy, G. (2009c). Integrating Creativity in IT Product and Service Development Into Ergonomic Design Practices. Human factors and ergonomics society annual meeting, pp. 1507-1511.

Zeng, L., Proctor, R.W., and Salvendy, G., (2009d). Integration of creativity into website design. In: Proceedings of the HCII 2009 Conference (pp. 769–776). San Diego, CA: Springer Berlin..

Zeng, L., Proctor, R. W., and Salvendy, G. (2010). User-based assessment of website creativity: a review and appraisal. Behaviour & Information Technology, 1-18

Zviran, M., Glezer, C., Avni, I. (2006). User satisfaction from commercial web sites: The effect of design and use. Information & Management, 43: 157–178.