آشنایی با مفهوم روند ضمنی و بکارگیری آن در مدل‏ سازی تابع تولید کشاورزی با توجه به نهاده ‏ی آب

آب و توسعه پایدار

مقاله 4، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 5، اسفند 1394، صفحه 15-26   

نوع مقاله: مقاله علمی- ترویجی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jwsd.v2i2.52925

نویسندگان

میثم حداد^{* 1}؛ حسین صادقی سقدل²

¹دانشگاه صنعت آب و برق شهید عباسپور

²دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

با توجه به قرار گرفتن ایران در نوار بیابانی و حساسیت اکوسیستم به آب، مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی از اولویت ‏های مدیران و برنامه‏ ریزان کشور می ‏باشد. از این رو مدل‏سازی مناسب تابع تولید، برای اتخاذ سیاست‏ های افزایش بهره ‏وری و کاهش مصرف نهاده ‏ها و هم‏چنین پیش ‏بینی برای تأمین به موقع با هزینه ی کم، دارای اهمیت زیادی است. در مطالعه‏ ی حاضر با استفاده از مفهوم روند ضمنی و ایجاد یک مدل فضا- حالت، با بکارگیری الگوریتم کالمن فیلتر، به مدل‏ سازی تابع تولید در بخش کشاورزی ایران پرداخته شده است. داده‏ های مورد استفاده در این مطالعه به صورت سری زمانی سالانه طی دوره ‏ی زمانی 1391-1353 بوده است. نتایج حاکی از یکنوا و غیرخطی بودن ماهیت روند ضمنی دارد. با توجه به آماره‏ی نسبت راستنمایی، مناسب‌ترین حالت برای ابرپارامترها، حالت تصادفی بودن سطح بدون شیب (مدل سطح نسبی) تشخیص داده شده است. کشش ‏های تولیدی سرمایه، نیروی کار و انرژی، کمتر از واحد است، اما کشش تولیدی آب بزرگتر از واحد و در ناحیه اول تولید به دست آمده است. این بدان مفهوم است که با افزایش یک درصدی نهاده ‏ی آب، بیش از یک درصد تولید افزایش می ‏یابد. به دلیل اینکه کشور ایران با محدودیت منابع آب مواجه است، نمی‏ توان مصرف نهاده ‏ی آب در این بخش را افزایش داد. از این‏ رو جایگزینی سیستم ‏های آبیاری جدید به منظور جبران کم آبی و همچنین تولید محصولات با نیاز آبی کمتر در بخش کشاورزی پیشنهاد می‏ شود. همچنین پیشرفت تکنولوژی ‏های بنیادی (تغییر سیستم کشاورزی) می‏ تواند استفاده از نهاده ها را کاهش داده و کمبود آب در این بخش را جبران نماید.

کلیدواژه‌ها

تابع تولید کشاورزی؛ نهاده ی آب؛ روند ضمنی؛ الگوریتم کالمن فیلتر؛ فضا-حالت

مراجع

اسکندرزاده، م. و راسخ، ع. 1392. برآورد تابع تولید محصولات مشخص کشاورزی در ایران با استفاده از روش ماکسیمم آنتروپی تعمیم یافته. فصلنامه‏‏ی اقتصاد کشاورزی، 7(4): 105-.116.

اعظم زاده شورکی، م.، خلیلیان، ص. و مرتضوی، ا. 1390. انتخاب تابع تولید و برآورد ضریب اهمیت انرژی در بخش کشاورزی. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 19(76): 205-230.

اکبری، ن. و رنجکش، م. 1382. بررسی رشد بهره‏وری کل عوامل تولید رد بخش کشاورزی ایران طی دوره‏ی 75-1345. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 11(43 و 44): 117-142.

امیرتیموری، س. و خلیلیان، ص. 1386. رشد بهره‏‏وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی ایران و چشم‏انداز آن در برنامه‏‏ی چهارم توسعه. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 11(59): 37-52.

بخشوده، م. و اکبری، اح. 1375. اصول اقتصاد تولید محصولات کشاورزی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.

ترکمانی، ج. 1377. تعیین ریسک‏گریزی، کارایی فنی و عوامل موثر بر آن، مطالعه‏‏ی موردی استان فارس، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، (24): 49-68.

چیت نیس، م. 1384. برآورد کشش قیمتی تقاضای بنزین با استفاده از مدل سری زمانی ساختاری و مفهموم روند ضمنی، فصل‏نامه‏ی پژوهش‏‏های اقتصادی ایران، 5: 1-16.

دبرتین، د. 1376. اقتصاد تولید کشاورزی، ترجمه‏ی موسی‏نژاد و نجارزاده، تهران: مؤسسه‏ی تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس. تهران.

درویشی سه تلانی، ف. 1391. جنگ ایران و عراق: پرسش‏ها و پاسخ‏ها. مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ. تهران.

دفتر برنامه‏ریزی کلان آب و آبفا. 1390. سالنامه آماری آب کشور 1390-1389، وزارت نیرو. تهران.

زیبایی، م. و طرازکار، م.ح. 1383. مطالعه‏ی روابط کوتاه مدت و بلندمدت بین ارزش افزوده و مصرف انرژی در بخش کشاورزی. فصلنامه‏ی بانک و کشاورزی، 6 : 157 -171.

سلطانی، غ و نجفی، ب. 1364. اقتصاد کشاورزی. دانشگاه شیراز. شیراز.

شاکری، ع.، محمدی، ت.، جهانگرد، ا.، و موسوی، م.ح. 1389. تخمین مدل‏سازی مدل‏سازی تقاضای بنزین در بخش حمل و نقل ایران، فصل‏نامه‏ی مطالعات اقتصاد انرژی، 7: 11-31.

فلاحی، ا. و خلیلیان، ص. 1388. بررسی رابطه بلند مدت عوامل تولید و ارزش افزوده بخش کشاورزی با بکارگیری رهیافت همگرایی. مجله‏ی علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 16 (1-ب (ویژه نامه)): 339-350.

قائمی‏اصل، م. و سلیمی‏فر، م. 1391. برآورد شبه پارامتریک تابع تولید کشاورزی مبتنی بر مدل‏سازی پویای بهره‏وری- مطالعه‏ی موردی: برآورد تابع عملکرد گوجه فرنگی استان‏های منتخب ایران. فصلنامه‏‏ی تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 4(4): 191-224.

کهنسال، ر. و دهقانیان، ع. 1382. اندازه‏گیری کارایی عوامل تولید در منطقه‏ی تربیت حیدریه. سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان.

موسوی، م.ح. و محمودزاده، م. 1392. برآورد تابع تولید در صنعت پالایش نفت ایران: رهیافت مدل‏های سری زمانی ساختاری. فصل‏نامه‏ی مطالعات اقتصاد انرژی، 10(37): 111-130.

نبیونی، ا. 1390. محاسبه‏ی بهره‏وری عوامل تولید (نیروی کار، زمین و سرمایه) در بخش کشاورزی استان مرکزی. ماهنامه‏ی کار و جامعه، 141: 67-79.

هژبرکیانی، ک. و رنجبری، ب. 1380. بررسی رابطه‏ی درازمدت بین نهاده‏های انرژی، کار و سرمایه در بخش کشاورزی. فصلنامه‏ی اقتصاد کشاورزی و توسعه، 35: 39-64.

Berndt E. R. and Wood D. O. 1979. Technology prices & the drived demand for energy. The Review of Economics & Statistics, 60 (3): 68-259.

Blitzer C. R. 1981. Energy and the development: an overview of selected issuesP. Publ, Electrical Power Research Institute and Pergamon Press , Ed. Aver, New York, U. S. A.

Cobb C.W. and Douglas P.H. Douglas. 1928. A theory of production. American Economic Review, 1:139-165.

Echevarria C. 1998. A Three-Factor Agricultural Production Function: The Case Of Canada. International Economic Journal, 12(3): 63-75.

Food and Agriculture Organization (FAO). 2009 . .

Harvey A. C. 1989. Forecasting, Structural Time Series Models and The Kalman Filter. Cambridge University Press. Cambridge. UK.

Harvey A.C. and Shephard N. 1993. Structural time series models In: Maddala GS. Rao, CR. And Vinod. HD. (Eds). Handbook of statistics, Vol. 11 North Holland, Amsterdam, 261-302.

Heady E. O. and Dillon J. L. 1961. Agricultural production functions . Kalyani press. Ludhiana ,India.

Howitt R., Medellin-Azuara J., MacEwan D. and Lund J. 2012. Calibrating disaggregate economic models of agricultural production and water management, Environmental Modelling & Software, 38: 244-258.

Hunt L. C. and Ninomiya Y. 2003. Unravelling Trends and Seasonality: A Structural Time Series Analysis of Transport Oil Demand in the UK and Japan, The Energy Journal, 24: 63-96.

Hunt L.C., Judge G. and Ninomiya Y. 2003. Underlying Trends and Seasonality in UK Energy demand: A Sectoral Analysis, Energy Economics, 25: 93–118.

Lin B. and Fei F. 2015. Analyzing inter-factor substitution and technical progress in the Chinese agricultural sector, European Journal of Agronomy, 66: 54–61.

Muazu A., Yahya A., Ishak W.I.W. and Khairunniza-Bejo S. 2014. Yield Prediction Modeling Using Data Envelopment Analysis Methodology for Direct Seeding, Wetland Paddy Cultivation, Agriculture and Agricultural Science Procedia, 2: 181-190.

Muro K. 2013. A note on the three-sector Cobb–Douglas GDP function, Economic Modelling, 31: 18-21.

Ndlovu p., Mazvimavi K., An H. and Murendo C. 2014. Productivity and efficiency analysis of maize under conservation agriculture in Zimbabwe, Agricultural Systems, 124: 21-31.

Parlinnska M. and Dareev G. 2011. Applications Of Production Function In Agriculture, Quantitative Methods In Economics, XII(1):119–123.

Sameni Keivani, F., Bidarian A., Najibi A. and Safabakhsh Ghasemi R. 2014. The Production Function of Iran Agricultural Sector. Agriculture Science Developments, 3(2):183-187.

Thompson C.D. 1988. Choice of flexible functional forms: review and appraisal. Western Journal of Agricultural Economics, 13: 169-183.

World Development Indicator. (2005-2001) < http://www.worldbank.org>.