پیرامون تلفظ «را» در زبان فارسی

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 2، دوره 9، شماره 16، تیر 1396، صفحه 1-14   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v9i16.63687

نویسنده

بشیر جم^*

دانشگاه شهرکرد

چکیده

واژۀ «را» در سبک گفتاری پس از واژه‌های مختوم به واکه‌ها به صورت [ro]و پس از واژه‌های مختوم به همخوان‌ها به صورت [o]تلفظ می‌شود. زیرا وجود یک همخوان پیش از واژۀ «را» موجب حذف همخوان /r/ می‌شود. البته این همخوان طی یک فرایند اختیاریپس از واژه‌های مختوم به سه واکة [i]، [u] و [o]نیز حذف می‌شودو یک غلت جایگزین آن می‌گردد.هدف این مقالۀ توصیفی- تحلیلی بررسی بافت‌های گوناگون و فرایندهای واجی‌ای است که موجب تغییر تلفظ‌ واژۀ «را» می‌شوند. بدین منظور محدودیت‌هایی که تعامل‌شان در قالب رتبه‌بندی‌ها موجب رخداد این فرایندها می‌شود در چارچوب نظریۀ بهینگی(پرینس و اسمولنسکی، 2004 /1993) معرفی می‌شوند. البته پیش از ورود به تحلیل‌های بهینگی ترتیب رخداد این فرایندها و تعامل‌شان با یکدیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

پس‌اضافۀ «را»؛ تعامل زمینه‌چین؛ افراشتگی؛ گوناگونی آزاد؛ نظریۀ بهینگی

مراجع

جم، بشیر (1394الف).راه‌کارهای برطرف کردن التقای واکه‌ها در زبان فارسی.مجله زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان.سال هفتم، ش 1، پیاپی 12، بهار و تابستان. ص100- 79

جم، بشیر (1394ب).فرهنگ توصیفی فرایندهای واجی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

حاجتی، عبدالخلیل(1358). فعل لازم و «را» در زبان فارسی. مجله دانشکده ادبیات وعلوم انسانی تربیت معلم. ش 5. ص211- 185.

دبیرمقدم، محمد (1369). پیرامون« را» در زبان فارسی.مجله زبان شناسی، س 7، ش1، ص 2-60.

دبیرمقدم، محمد (1392). رده‌شناسی زبان‌های ایرانی. تهران: سمت.

شقاقی، ویدا (1387). مبانی صرف. تهران: سمت.

صادقی، علی اشرف (1349). «را» در زبان فارسی امروز. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. ش مسلسل 93. ص 22- 9.

صادقی، علی اشرف (1365). التقای مصوت‌ها و مسأله صامت‌های میانجی. مجلة زبانشناسی،ش 6، 3 –22.

نجفی، ابوالحسن (1366). «را» پس از فعل. نشردانش. س7. ش 6.

Amherst: GLSA. Prince, A., & Smolensky, P. (1993/2004). Optimality theory: constraint in generative grammar. MIT Press.

Anttila, A. (1995). Deriving variation from grammar: a study of Finish genitievs. MS., Stanford University. [ROA-63]

Anttila, A. (2002). Morphologically conditioned phonological alternations. NLLT 20.1: 1–42.

Baković, E. (2000).Harmony, Dominance and Control. Doctoraldissertation, Rutgers University, New Brunswick, NJ.

Boersma, P (1998). Functional phonology. Formalizing theinteractions between articulatory and perceptual drives. Utrecht:LOT.

Bussmann, H (1996), Routledge dictionary of language andlinguistics. London and New York: Routledge.

Faithfulness and reduplicative identity, InJ. Beckman; L. Walsh Dickey & S. Urbanczyk,‌(Eds.). University of Massachusetts occasional papers inlinguistics18: Optimality theory (249–384).

Human Behavior and the Principle of Least Effort.Boston:Addison Wesley.

Kager, R. (1994). Ternary rhythm in alignment theory. UnpublishedMs., Utrecht University. [ROA-35].

Kager, R. (1999). Optimality Theory. Cambridge: CambridgeUniversity Press.

Karimi, S. (1989). Aspects of Persian Syntax, Specificity, and theTheory of Grammar. Doctoral dissertation, University of Washington.

Katamba, F. (1993). Morphology. London: Macmillan press Ltd.

Kent, R.G. (1950). Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon, NewHaven: American Oriental Society.

Kiparsky, P. (1993). Variable rules. Handout from RutgersOptimality Workshop I, October, Rutgers University, NewBrunswick, NJ. Lombardi, L. (1996). Positional Faithfulness and VoicingAssimilation in Optimality Theory. Ms., University ofMaryland, College Park.

MacBride, A. I. (2004). A constraint-based approach tomorphology, Doctoral dissertation, University of California. McCarthy, J. & Prince, A. (1995).

Reynolds, W. T. (1994). Variation and phonological theory.Doctoral dissertation. University of Pennsylvania, Philadelphia. Zipf, G. (1949).