نقشه‌های مفهومی، دستور داستان و قصه‌گویی کودکان فارسی‌زبان

زبانشناسی و گویش های خراسان

مقاله 3، دوره 9، شماره 16، آبان 1396، صفحه 61-85   

نوع مقاله: علمی - پژ‍وهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lj.v9i16.54346

نویسندگان

الهه طاهری‌قلعه‌نو^* ؛ شهلا رقیب دوست

دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

قصه‌گویی یکی از روش‌های مؤثر در افزایش سطح یادگیری کودک است، چراکه کودک را وامی‌دارد تا براساس مشاهدات و تجارب خود معنایی را خلق‌کند. به‌کارگیری نقشه‌های مفهومی و دستور داستان می‌تواند به کودکان در خلق قصه کمک‌کند. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر ماهیت و کارکرد سیستم نقشه‎های مفهومی و دستور داستان بر مهارت شکل‌گیری و پیچیدگی قصه‌گویی کودکان در دو گروه سنی (7-8 و 8-9 سال) است. به این منظور، توانایی قصه‌گویی 14 کودک تک‌زبانه فارسی‌زبان تهرانی با استفاده از نقشه مفهومی و دستور داستان از طریق بررسی میزان پیچیدگی قصه (تعداد واژه و تعداد رویداد)، عناصر داستان و نیز ارزیابی‌های صورت‌گرفته از سوی آزمونگر و دو معلم مدرسه بر اساس مدل ارائه‌شده از سوی لیو و همکاران (2011) مورد مطالعه قرارگرفت. با تحلیل داده‌های این پژوهش مشخص ‌شد اگرچه کودکان فارسی‌زبان در گروه سنی بالاتر (8-9 سال) از مشخصه‌های دستور داستان (زمان و مکان رویداد قصه، شخصیت اصلی قصه، اتفاق‌ها و توالی آنها) و نقشه مفهومی در قصه‌گویی بیشتر و دقیق‌تر استفاده‌می‌کنند و داستان روایت‌شده از سوی آنها از پیچیدگی بیشتری برخوردار است اما این تفاوت‌ها در عملکرد دو گروه معنادار نیست.

کلیدواژه‌ها

نقشه مفهومی؛ دستور داستان؛ قصه‌گویی کودک؛ زبان کودک

مراجع

ریحانی، ابراهیم، بخشعلی‌زاده، شهرناز، و استادی، مریم (1391). « تأثیر کاربرد نقشه‌های مفهومی بر درک دانش‌آموزان رشته ریاضی از توابع مثلثاتی». رویکردهای نوین آموزشی، ش2، سال هفتم، 23-52.

سعیدی، علی، سیف، علی‌اکبر، اسدزاده، حسن، و ابراهیمی قوام، صغری (1392). «مقایسه اثربخشی شیوه‎های ارائه و تهیه‌ نقشه‎های مفهومی بر درک مطلب». روان‌شناسی مدرسه، ش 3، 125-143.

مصرآبادی، جواد، فتحی آذر، اسکندر، و استوار، نگار (1384). «اثربخشی ارائه، ساخت فردی و ساخت گروهی نقشه مفهومی به عنوان یک راهبرد آموزشی». مجله نوآوری‌های آموزشی، ش 13، سال چهارم، 11- 31.

مصرآبادی،جواد، حسینی‌نسب، داوود، فتحی‌آذر اسکندر، و مقدم، محمد. (1388). «تأثیر ساخت و ارائه نقشه مفهومی و سبک یادگیری بر یادداری، درک و حل مسئله در زیست‌شناسی». مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، 10، 3، 141-162.

Ausubel, D. (1963). The psychology of meaningful verbal learning. New York: Grume and Stratton.

Ausubel, D. (1968). Educational Psychology: A cognitive view. New York: Holt, Rinehart and Winston.

Ausubel, D. P. (2012). The acquisition and retention of knowledge: A cognitive view: Springer Science & Business Media.

Ausubel, D. P., Novak, J. D., & Hanesian, H. (1978). Educational psychology: A cognitive view (2nd ed.). New York: Holt, Rinehart and Winston.

Baumann, J. F., & Bergeron, B. S. (1993). “story map instruction using children’s literature: effects on first Graders’ comprehension of central narrative elements”. Journal of reading Behavior, vol. 25, No. 4, 407-437.

Chen, F. H., Looi, C. K., & Chen, W. (2009). Integrating technology in the classroom: a visual conceptualization of teachers’ knowledge, goals and beliefs. Journal of computer Assisted learning, 25, 470-488.

Fraser, K., & Edwards, J. (1985). “The effects of training in concept mapping on student achievement in traditional classroom tests”. Research in Science Education, 15, 158-165.

Garabet, M., & Miron, C. (2010). “Conceptual map – didactic method of constructivist type during the physics lessons”. Procedia Social and Behavioral sciences, vol. 2, 3622-3631.

Graesser, A., Golding, J. M., & Long, D. L. (1991). “Narrative representation and comprehension”. In R. Barr, M. L. Kamil, P. Mosenthal, & P. D. Pearson (Eds.), Handbook of reading research, New York: Longman, Vol. 2, 171-205.

Heinz-Fry, J. A., & Novak, J. D. (1990). “Concept mapping brings long term movement toward meaningful learning”. Science Educatin. 77, 461-472.

Horton, P. B., Mcconny, A. A., Gallo, M., Woods, A. L., & Hamelton, O. (1993). “An investigation of the effectiveness of concept mapping as an instructional tool”. Science Education, 77, 95-111.

Liu, Ch. Ch., Chen, H. S. L., Shih, J. L., Huang, G. T., & Liu, B. J. (2011). “An enhanced concept map approach to improving children’s storytelling ability”. Computers & Education, 56, 873-884.

Mandler, J. M., & Johnson, M. S. (1977). “Remembrance of things parsed: Story structure and recall”. Cognitive Psychology, 9, 111-151.

Mih, C., & Mih, V. (2011). “Conceptual Maps as Mediators of Self-Regulated Learning”. Procedia-Social and Behavioral Science, 29, 390-395.

Niemelä, P., & Mylläri, J. (2016). Crowd In Map Out: Co-Creative Knowledge Building Of IGCSE Math. Proceeding from 7th International conference on concept Mapping, Tallinn, Estonia.

Novak, J. D., & A. J. Canas. (2006). “The theory underlying concept maps and How to construct them”. Technical Report IHMC Cmap Tools 2006-1, Florida Institute for Human and Machine Cognition, available at:http://cmap.Ihmc.us/publication/ResearchPapers/TheoryUnderlyingConceptMaps.pdf.

Piaget, J. (1971). Biology and knowledge. Chicago: University of Chicago Press. (Original work published 1967).

Piaget, J., Inhelder, B., & Piaget, J. (2013). The growth of logical thinking from childhood to adolescence: An essay on the construction of formal operational structures (Vol. 84): Routledge.