بررسی نقش هویت اجتماعی در تعیین سبک زندگی جوانان (شهر همدان)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 29، شهریور 1396، صفحه 157-188   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v14i1.22265

نویسندگان

جواد افشارکهن^* ؛ ملیحه رضایی کرماجانی

دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

مقالۀ حاضر برآمده از یک پژوهش علمی است که با هدف بررسی هویت اجتماعی جوانان در ابعاد خانوادگی، گروهی، دینی و قومی و تأثیر آن بر سبک زندگی آن‌ها انجام شد. در این مقاله ابتدا مروری بر دیدگاه‌های نظری و منابع تجربی انجام می‌شود و سپس چهارچوب مفهومی مناسبی تنظیم می‌شود و در قالب آن فرضیه‌های اصلی مطرح و مورد آزمون قرار خواهند گرفت. مبنای نظری پژوهش، تلفیقی از تئوری‌های پیربوردیو، ماکس وبر و آنتونی گیدنز است. پرسش اصلی این مقاله آن است که آیا رابطۀ معناداری میان ابعاد مختلف هویت اجتماعی با یک‌دیگر و نیز رابطۀ آن‌ها با سبک زندگی وجود دارد؟ جامعۀ آماری پژوهش جوانان شهر همدان و حجم نمونۀ مورد بررسی نیز 384 نفر می‌باشدکه به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمحله‌ای انتخاب شده‌اند. تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار اندازه‌گیری آن پرسش‌نامه بوده، سپس توسط آمار استنباطی، تحلیل واریانس یک‌طرفه و آزمون تعقیبی شفه به بررسی رابطۀ بین متغیرها و آزمون فرضیه‌های پرداخته شده است. یافته‌ها مؤید این نکته هستند که جهت و شدت رابطۀ هویت اجتماعی با ابعاد مختلف مفهوم سبک زندگی؛ یعنی فعالیت‌ها (تفریحی، گروهی و دینی)، علاقه‌مندی‌ها (مذهبی، ورزشی و فرهنگی) و نگرش‌های مدرن متفاوت است. بنابراین، می‌توان گفت جوانان براساس هویت اجتماعی‌شان سبک زندگی متفاوتی دارند. نتایج همچنین نشان می‌دهند هویت مذهبی نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در میزان فعالیت‌های دینی و علاقه‌مندی‌های مذهبی جوانان دارد. در مقابل هویت گروهی نقش برجسته و تعیین‌کننده‌ای در میزان فعالیت‌های گروهی، تفریحی و علاقه‌مندی‌های ورزشی جوانان و همچنین میزان نگرش‌های مدرن در آن‌ها دارد.

کلیدواژه‌ها

هویت اجتماعی؛ سبک زندگی؛ جوانان؛ نگرش‌های مدرن؛ هویت گروهی

مراجع

1. ابراهیمی، ق.‌ ع. و بهنوئی، ع. (1387). بررسی جامعه‌شناختی گونه‌های هویتی در بین جوانان (مطالعۀ موردی: بابلسر). مطالعات ملی، 9 (1)، 150-127.

2. اشرف، ا. (1346). جامعه‌شناسی طبقات اجتماعی در آمریکا. تهران: نشر دانشگاه تهران.

3. باکاک، ر. (1381). مصرف. (خ. صبوری، مترجم). تهران: نشر شیرازه.

4. بوردیو، پی. (1380). نظریۀ کنش، دلایل عملی و انتخاب عقلانی. (م. مردیها، مترجم). تهران: انتشارات نقش و نگار.

5. بوردیو، پی. (1384). شکل‌های سرمایه: سرمایۀ اجتماعی، اعتماد و دموکراسی و توسعه. گردآوری کیان تاجبخش. (ا. پاکباز و ح. پویان، مترجمان). تهران: نشرشیرازه.

6. تاجیک، م. ر. (1384). مجموعه مقالات جهانی‌شدن و هویت (هویت ملی و جهانی شدن). تهران: مؤسسه تحقیقات وتوسعه علوم انسانی.

7. تاجیک، م. ر. (1386). کلمۀ نهائی شکل‌گیری گفتمان‌های هویت در ایران. نامۀ پژوهش، 2 (7)، 48-25.

8. تیموتی، د. (1388). جامعه‌شناسی مصرف، گردش‌گری وخرید. (ع. ا. سعیدی و م. حسین‌آبادی‌، مترجمان). تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.

9. جنکینز ر. (1381). هویت اجتماعی. (ت. یاراحمدی، مترجم). تهران: نشر شیرازه.

10. چاوشیان، ح. و اباذری، ی. (1381). از طبقۀ اجتماعی تا سبک زندگی. نامۀ علوم اجتماعی، (30)، 27-3.

11. ربانی، ر. (1388). اوقات فراغت و هویت اجتماعی: بررسی جامعه‌شناختی الگوهای گذران اوقات فراغت جوانان در تهران. تحقیقات فرهنگی ایران، 2 (8)، 242-209.

12. ربانی، ر. و رستگار، ی. (1387). جوان سبک زندگی و فرهنگ مصرفی. ماه‌نامۀ مهندسی فرهنگی، 3 (23 و 24)، 53-44.

13. رحمت‌آبادی، ا. و آقابخشی، ح. (1385). سبک زندگی و هویت اجتماعی جوانان. رفاه اجتماعی، (20)، 255-235.

14. رهبری، م. (1388). معرفت و قدرت معمای هویت. تهران: نشر کویر.

15. شارع‌پور، م. و خوش‌فر، غ. ر. (1381). رابطۀ سرمایۀ فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان. نامۀ علوم اجتماعی، (20)، 147-133.

16. شویره، ک. و اولیویه، ف. (1385). واژگان بوردیو. (م. کتبی، مترجم). تهران: نشر نی.

17. فاضلی، م. (1382). مصرف و سبک زندگی. قم: صبح صادق.

18. فاین، بی. (1385). سرمایۀ اجتماعی و نظریۀ اجتماعی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

19. قادری، م. و قاسمی، و. (1388). تحلیلی بر وضعیت هویت اجتماعی جوانان (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه). نشریۀ دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، 12 (24)، 226-201.

20. کوزر، ال. (1380). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی. (م. ثلاثی، مترجم). چاپ نهم. تهران: نشر علمی.

21. گل‌محمدی، ا. (1386). جهانی‌شدن، فرهنگ، هویت. تهران: نشر نی.

22. گیدنز، آ. (1380). پیامدهای مدرنیته. (م. ثلاثی، مترجم). چاپ دوم. تهران: نشر مرکز.

23. گیدنز، آ. (1383). چکیدۀ آثار آنتونی گیدنز. (ح. چاوشیان، مترجم). تهران: نشر ققنوس.

24. گیدنز، آ. (1384) چشم‌اندازهای جهانی. (م. جلائی‌پور، مترجم). تهران: طرح نو.

25. گیدنز، آ. (1388). تجدد و تشخص (جامعه و هویت شخصی در عصر جدید). (ن. موفقیان، مترجم). چاپ ششم. تهران: نشر نی.

26. واکووانت، ال. (1379). پیر بوردیو، متفکران بزرگ جامعه‌شناسی. (م. میردامادی، مترجم). چاپ سوم. تهران: نشر مرکز.

27. وبر، ام. (1384). دین، قدرت، جامعه. (ا. تدین، مترجم). جلد دوم. تهران: نشر هرمس.

28. وبلن، تی. (1383). نظریۀ طبقۀ مرفه. (فرهنگ ارشاد، مترجم). تهران: نشر نی.

29. a. Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgment of taste. Uk:Rutledge.

30. b.Bourdieu, P. (1984). Distinction. New York: Rutledge & Kegan Paul.

31. Bovone, L. (2006). Urban style cultures and urban cultural production in Milan postmodern identity and the transformation of fashion.paper in:. ( www. Science direct. Com).

32. Fern, E. F. (2001). Advanced focus group research. London: Sage.

33. Koch, M. (1996). Class and last: Bourdieu’s contribution to the analysis of social structure and social space. International Journal of Contemporary Sociology, 33(2), 187-202.

34. Markus, H. (1977). Self – schemata and processing of information about the self. Journal of Personality and Social Psychology, 35(1), 63-78.

35. Schmidt, D. (2004,09 ). Personal and social Identity of Adolescents and their parents. Paper presented at the 2nd Congress of the European Society on Family Relations (ESFR). Switzerland, Fribourg.

36. Stets, J. E., & Burke, P. J. (2000). Identity theory and social identity theory. Social Psychology Quarterly, 63(3), 224-237.

37. Turner, J. C., Michael, A. H., Penelope, J. O., Stephen, D. R., & Wetherill, M. (1987). Rediscover ring the social Group: A self-categorization theory. New York: Basil Black well.

38. Vugt, V. M., & Hart, M. C. (2004). Social Identity as social clue: The origins of group loyalty. Journal of Personality and Social Psychology, 86(4), 585-598.