| تعداد نشریات | 52 |
| تعداد شماره‌ها | 2,129 |
| تعداد مقالات | 22,001 |
| تعداد مشاهده مقاله | 94,283,034 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 29,249,536 |
تحلیل حکم فقهی رخصت و عزیمت | ||
| فقه و اصول (Fiqh va uṣūl) | ||
| مقاله 4، دوره 45، شماره 1 - شماره پیاپی 92، اردیبهشت 1392، صفحه 77-99 اصل مقاله (246.52 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v0i0.8761 | ||
| نویسنده | ||
| اسدالله لطفی* | ||
| دانشیار گروه فقه و حقوق دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) | ||
| چکیده | ||
| چنان چه در شرایطی خاص، به دلیل تسهیل بر مکلف، حکمی مباح شود که قبلاً مباح نبوده است، به آن حکم، رخصت گویند؛ همچون جواز خوردن گوشت مردار برای شخص مضطر؛ لیکن به حکم کلی شرعی ای که برای عموم مکلفین، در شرایط متعارف، وضع شده است، عزیمت گویند؛ همچون حرام بودن نماز خواندن زن حائض، حرمت تصرف در مال غیر و وجوب نماز و روزه بر عموم مکلفین. در خصوص برخی از احکام اولی که به استناد ادله ی لا حرج، لا ضرر و اضطرار، از مکلفین بر داشته می شود و حکم ثانوی تشریع می گردد، این سؤال مطرح می شود: آیا این احکام ثانوی، در حق مکلفین، رخصت است یا عزیمت؟ همچنین در مواردی که رخصت می باشد، رابطه ی رخصت با اباحه شرعی قابل بحث است. در این مقاله، ضمن تبیین رخصت و عزیمت، ماهیت فقهی آن دو و رابطه ی رخصت با اباحه، مواردی از کاربرد این دو اصطلاح با تشریح و تبیین آراء فقهاء در باره ی برخی از احکام و قواعد فقهی، تحلیل و بررسی می گردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رخصت؛ عزیمت؛ اباحه؛ لا حرج؛ لا ضرر؛ اضطرار | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آمدی، علیبنمحمد، الإحکامفیأصولالأحکام، عبدالرزاقعفیفی، دوم، بیروت: المکتبالإسلامی، 1402 ق.
إبنأبیجمهورأحسائی، محمدبنعلی، عوالیاللئالیالعزیزة فی الأحادیثالدینیة، قم: کتابخانهیآیتاللهمرعشی، 1403 ق.
إبنأثیر، مبارکبنمحمدجزری، النهایةفیغریبالحدیثوالأثر، محمود محمد طناحی، طاهراحمدزاوی، چهارم، قم: اسماعیلیان، 1364.
إبنفارس، احمد، معجممقاییساللغة، قم: مکتبالإعلامالإسلامی، 1411 ق.
إبنقدامهمقدسی، أبومحمدبناحمد، روضةالناظروجُنّةالمناظرفیأصولالفقه، المطبعةالسلفیة،1342 ق.
إبنملک، شرحالمنارفیالأصول، مطبعةعثمانیة،1314 ق.
إبنمنظور، محمدبنمکرم، لسانالعرب، قم: نشرأدبالحوزه، 1405 ق.
إبننجیم، زینالدینبنابراهیم، فتحالغفاربشرحالمنار (مشکاةالأنوار فیأصولالمنار)، اول، قاهره: مطبعةمصطفیالبابیالحلبی، 1355 ق.
اسنوی، جمالالدین، شرحالاسنویعلیالمنهاج، قاهره: مطبعة مصطفیالبابیالحلبی، 1408 ق.
أنصاری، محمدبننظامالدین، فواتحالرحموتبشرحمسلمالثبوت، اول، قاهره: المطبعةالأمیریة، 1322 ق.
بخاری، محمدبناسماعیل، صحیحالبخاری، بیروت: دارالفکر، 1401 ق.
جصّاصرازی، احمدبنعلی، الفصولفیالأصول، اول، دارإحیاءالتراثالعربی،1405 ق.
جوهری، اسماعیلبنحماد، الصحاح، (تاجاللغةوصحاحالعربیة)، احمد عبدالغفور، دوم، بیروت: دارالعلمللملایین، بیروت:1399 ق.
حرّعاملی، محمدبنالحسن، وسائلالشیعةإلیتحصیلمسائلالشریعة، عبدالرحیمربانیشیرازی، بیروت: دارإحیاءالتراثالعربی، 1407 ق.
حکیم، سیدمحسن، مستمسکالعروةالوثقی، اول، قم: دارالثقافة، 1412 ق.
حکیم، سیدمحمدتقی، الأصولالعامةللفقهالمقارن، اول، قم: ذویالقربی،1428 ق.
حنفی، محمدبنمحمود، الردودوالنقود، (شرحمختصرإبنحاجب)، ترحیب بنربیعاندوسی، اول، ریاض: مکتبةالرشدالناشرون، 1426 ق.
خضری، محمد، أصولالفقه، تونس: دارالمعارف ،1413 ق.
خویی، سیدابوالقاسم، مصباحالأصول، سیدمحمدسرورحسینیبهسودی، قم: انتشارات داوری، 1378.
رازی، محمدبنعمر، المحصول، طهجابرفیاضعلوانی، دوم، بیروت: مؤسسةالرسالة، 1412 ق.
زبیدی، محمدمرتضی، تاجالعروسمنجواهرالقاموس، بیروت: دارمکتبةالحیاة، 1406 ق.
زحیلی، وهبة، أصولالفقهالإسلامی، دمشق، دارالفکر، 1932 م.
زرکشی، محمدبنبهادر، البحرالمحیط، وزارتاوقافکویت،1412 ق.
سبحانی، جعفر، قاعدتان فقهیتان، قم: مؤسسةالإمامالصادق (ع)، 1415 ق.
سبکی، عبدالوهاببنعلی، الإبهاجفیشرحالمنهاج، شعبانمحمداسماعیل، قاهره: مطبعةأسامة، 1413 ق.
سرخسی، محمدبناحمد، أصولالسرخسی، اول، بیروت: دارالکتبالعلمیة، 1414 ق.
سیوطی، عبدالرحمانبنمحمد، ألأشباه والنظایر فی قواعد و فروع فقه الشافعیة، اول، بیروت: دارالکتبالعلمیة، 1399 ق.
شاطبی، ابراهیمبنموسی، الموافقاتفیأصولالشریعة، بیروت: دارالمعرفة، 1405 ق.
شهیدثانی، زینالدینبنعلیعاملی، تمهیدالقواعد، اول، قم: مکتبالإعلام الاسلامی، 1416 ق.
همو، مسالکالأفهامإلیتنقیحشرائعالإسلام، اول، قم: مؤسسةالمعارفالإسلامیة، 1413 ق.
صدر، سیدمحمدباقر، بحوثفیعلمالأصول، قم: مجمععلمیشهیدصدر، 1371.
طباطبایییزدی، سیدمحمدکاظم، العروةالوثقی، بیروت: مکتب وکلاءالامامالخمینی، 1410 ق.
طریحی، فخرالدین، مجمعالبحرین، تهران: مکتبةالمرتضویة، 1365.
طوسی، محمدبنحسن، تهذیبالأحکام، بیروت: 1403 ق.
عبدالرحیمصالح، یعقوب، الإباحةعندالأصولیین، اول، ریاض، مکتبةالرشد الناشرون، 1426 ق.
عراقی، ضیاءالدین، نهایةالأفکار، قم: موسسةالنشرالإسلامی، 1415 ق.
غزالی، محمدبنمحمد، المستصفیمنعلمالأصول، اول، قاهره،المطبعةالامیریة، 1322 ق.
عسقلانی، أحمدبنحجر، فتحالباریشرحصحیحالبخاری، بیروت: دارالفکر، 1385 ق.
فیومی، أحمدبنمحمد، المصباحالمنیرفیغریبالشرحالکبیرللرافعی، عبدالعظیمشناوی، قاهره، دارالمعارف، 1409ق.
قشیرینیشابوری، مسلمبنحجاج، صحیحمسلم، دوم، بیروت: دارإحیاء التراثالعربی،1404 ق.
کلینی، محمدبنیعقوب، الفروعمنالکافی، تهران: دارالکتبالإسلامیة، 1362.
محققداماد، سیدمصطفى، قواعدفقه (بخشمدنی)، اول، تهران: سمت، 1374.
محلاوی، محمدبنعبدالرحمن، تسهیلالوصول، قاهره: مطبعةمصطفیالبابی، 1407ق.
مغنیه، محمدجواد، علمأصولالفقهفیثوبهالجدید، دوم، بیروت: دارالعلم للملایین، 1980 م.
مکارمشیرازی، ناصر، القواعدالفقهیة، دوم، قم: انتشارات مدرسهیامیر المؤمنین، 1378.
ملاخسرو، مرآةالأصولفیشرحمرقاةالوصول، مطبعةالحاجمحرمأفندیالبوسنوی،1302ق.
نایینی، محمدحسین، فوائدالأصول، قم: موسسةالنشرالإسلامی، 1408ق.
همو، منیةالطالبفیحاشیةالمکاسب، موسیخوانسارینجفی، اول، قم: موسسة النشرالإسلامی،1418ق.
نجفی، محمدحسن، جواهرالکلامفیشرحشرایعالاسلام، دوم، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی، 1401ق.
نوریطبرسی، حسین، مستدرکالوسائل، اول، قم: اسماعیلیان، 1363.
همدانی، رضا، مصباحالفقیه، اول، نجف اشرف: چاپخانهیحیدری،1375ق.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,087 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,124 |
||