تحلیل پایداری شیب با استفاده از مدل فرآیندیSINMAP (مطالعه موردی: پهنه لغزشی هاونان، بیرجند)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 3، دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 12، بهمن 1393، صفحه 19-34   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v3i4.26453

نویسندگان

سید محمد تاجبخش^{* 1}؛ هادی معماریان¹؛ مجید آسیایی²

¹دانشگاه بیرجند

²یزد

چکیده

روستای هاونان در 15کیلومتری جنوب غرب بیرجند و در دامنه شمالی رشته‌کوه باقران واقع شده و تاریخ اولین حرکت اصلی لغزش در منطقه در سال 1364 و تاریخ آخرین حرکت اصلی در سال 1385 است. در این مقاله پهنه‌بندی حساسیت به لغزش و تحلیل پارامترهای فیزیکی- هیدرولوژیکی و تکتونیکی به‌منظور شناسایی بیشتر وضعیت شکل‌گیری توده‌های لغزشی منطقه و تحلیل پایداری دامنه‌ها به کمک مدل فرآیندی SINMAP انجام‌شده است. این مدل نشان می‌دهد بخش اندکی از پهنه لغزشی هاونان در محدوده رطوبتی اشباع قرار می‌گیرد و کمتر از 30 درصد آن دارای حساسیت متوسط تا بالا به لغزش است؛ لذا بایستی در این محدوده به دنبال علل خارجی تأثیرگذار در پدیداری لغزش بود. محدوده هاونان متأثر از سه سری گسل اصلی با روندهای مختلف می‌باشد و در اثر تقاطع این سه سری گسل، واحدهای سنگی (اسپیلیت ها، پریدوتیت ها و گابروها) به‌صورت بلوک‌های گسلی کشیده درآمده و در اثر ادامه فرآیند برش، این بلوک‌ها متحمل تغییر شکل، جابجایی و چرخش شده‌اند. ترکیب سنگ‌شناسی (قرارگیری اسپیلیت بر روی سرپانتینیت) و وجود دو سری شکستگی به‌موازات گسل‌های هاونان و مزار مهم‌ترین عوامل ناپایداری هستند. علاوه بر این برخاستگی رشته‌کوه باقران باعث افزایش تدریجی نشیب دامنه و رخداد زمین‌لرزه‌ای ادواری نیز موجب تشدید لغزش می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

زمین‌لغزش؛ پایداری شیب؛ پهنه‌بندی؛ SINMAP؛ تکتونیک

مراجع

احمدی، حسن؛ محمدخان، شیرین؛ 1381. بررسی برخی از عوامل حرکت‌های توده‌ای، مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان. مجله منابع طبیعی ایران. شماره 55. صص 463-455.

خطیب، محمد مهدی؛ 1378. بررسی ساختاری زمین‌لغزش هاونان. بیست و ششمین نشست انجمن زمین‌شناسی ایران.

غلامی، ابراهیم؛ خطیب، محمدمهدی؛ 1379. بررسی عوامل مؤثر بر وقوع زمین‌لغزش در جنوب بیرجند. چهارمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران.

معماریان، هادی؛ صفدری، علی اکبر؛ 1388. پایداری شیب‌های طبیعی و تحلیل آن در محیط ArcView GIS، آشنایی با مدل SINMAP. انتشارات سخن‌گستر. 98 صفحه.

مهندسین مشاور آب پوی؛ 1387. مطالعات تفصیلی-اجرایی حوزه آبخیز کوه باقران بیرجند.

مهندسین مشاور سامان سد رود؛ 1389. بررسی مهم‌ترین زمین‌لغزش‌ها در خراسان جنوبی.

نخجوانی، فیروز؛ 1356. جزوه درسی آبخیزداری. دانشگاه تهران.

طالبی، علی؛ ایزد دوست، مریم؛ 1390. بررسی کارآیی مدل SINMAP در پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش (مطالعه موردی حوزه آبخیز سد ایلام). مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. شماره 15. صص 68-63.

Ab Pooy Consulting Engineers Co., 2008. Executive watershed management studies of the Bagheran mountains.

Ahmadi, H., Mohamadkhan, SH., 2002. Investigation of some mass movements in Taleghan basin. Natural Resources of Iran 55, 455-463.

Avanzi, G.D., Giounnecchini, R., Punchnelli, A., 2004. The influence of geological and geomorphological setting on shallow landslides, an example of a temperate climates environment: The June 19, 1996 event in northwestern Tuscany (Italy). Engineering Geology 73, 215-228.

Beven, K.J., Kirkby, M.J., 1979. A Physically Based Variable Contributing AreaModel of Basin Hydrology. Hydrological Sciences Bulletin 24(1), 43-69.

Chau, K.T., Sze, Y.L., Fung, M.K., Wong, W.Y., Fong, E.L., Chan, L.C.P., 2004. Landslide inventory and GIS. Computer and Geoscience 30, 429-443.

Deb, S.K., El-Kadi, A.I., 2009. Susceptibility assessment of shallow landslides on Oahu, Hawaii, under extreme-rainfall events. Geomorphology 108, 219–233.

Dehvari, M., Mohammady, M., Ahmady, M., 2011. Geoelectrical interpretation to identify the subsurface structure of the roof overlooking the village Havenan. Meeting of the Geological Sciences Association.

Dietrich, W.E., Wilson, C.J., Montgomery, D.R., McKean, J., 1993. Analysis oferosion thresholds, channel networks, and landscape morphology using a digital terrainmodel. The Journal of Geology 101, 259-278.

Dominguez-Cuesta, M.J., Jimenez-Sanchez, M., Berrezueta, E., 2007. Landslides in the Central Coalfield (Cantabrian Mountains, NW Spain): Geomorphological features, conditioning factors and methodological implications in susceptibility assessment. Geomorphology 89(3), 358-369.

Garfi, G., Bruno, D.E., Calcaterra, D., Parise, M. 2007. Fan morphodynamics and slope instability in the Mucone River basin (Sila Massif, southern Italy): significance of weathering and role of land use changes. Catena 69(2), 181-196.

Gholami, E., Khatib, M., 2000. Assessment of the effective factors and elements on the landslide occurrence in the south of Birjand. 4th Meeting of the Geological Sciences Association.

Hammond, C., Hall, D., Miller, S., Swetik, P., 1992. Level I Stability Analysis(LISA) Documentation for Version 2.0. General Technical Report INT-285, USDAForest Service Intermountain Research Station.

Hengl, T., 2006. Finding the right pixel size. Computers & Geosciences 32(9), 1283-1298.

Hutchinson, J.N., 1988. Geomorphological and geothechnical parameters of landslide in relation to geology and geomorphology. Proceedings of the 5th international symposium of landslide, Lausanne, Switzerland, 13-35.

Khatib, M., 1999. Structural analysis of the Havenan’s landslide. 26th Meeting of the Geological Sciences Association.

Meisina, C., Scarabelli, S., 2007. A comparative analysis of terrain stability models for predicting shallow landslides in colluvial soils. Geomorphology 87, 207–223.

Memarian, H., Balasundram, S.K., Talib, J.B., Sung, C.T.B., Sood, A.M., Abbaspour, K., 2012. Validation of CA-Markov for Simulation of Land Use and Cover Change in the Langat Basin, Malaysia. Journal of Geographic Information System 4, 542-554.

Memarian, H., Safdari, A., 2009. Natural slopes stability and its analysis using ArcView GIS. Sokhangostar, Mashad, Iran, 98p.

Memarian, H., Tajbakhsh, M., Safdari, A., Akhondi, E., 2003. Statistical landslide risk zonation on the Shourijeh formation in GIS framework. Geomatic Conference, Tehran, Iran.

Morgan, R.P.C., Quinton, J.N., Smith, R.E., Govers, G., Poesen, J.W.A., Auerswald, K., ... & Folly, A.J.V., 1998. The European soil erosion model (EUROSEM): documentation and user guide.

Nakhjavani, F., 1977. Handout of Watershed Management. University of Tehran.

Paulin, G.L., Bursik, M., 2009. Logisnet: A tool for multimethod, multiple soil layers slope stability analysis. Computers & Geosciences 35, 1007–1016.

Paulin, G.L., Bursik, M., Lugo-Hubp, J., Zamorano Orozco, J.J., 2010. Effect of pixel size on cartographic representation of shallow and deep-seated landslide, and its collateral effects on the forecasting of landslides by SINMAP and Multiple Logistic Regression landslide models. Physics and Chemistry of the Earth 35, 137–148.

Peart, M.R., Ng, K.Y., Zhang, D.D., 2005. Landslides and sediment delivery to a drainage system: some observations from Hong Kong. Journal of Asian Earth Sciences 25(5), 821-836.

Saman SadRood Consulting Engineers Co., 2010. Investigation of the most important landslides in the South Khorasan Province, Iran.

Singh, R.P., Dubey, C.S., Singh, S.K., Shukla, D.P., Mishra, B.K., Tajbakhsh, M., ... & Singh, N., 2012. A new slope mass rating in mountainous terrain, Jammu and Kashmir Himalayas: application of geophysical technique in slope stability studies. Landslides, 1-11.

Soeters, R., van Westen, C.J., 1996. Landslides: Investigation and Mitigation. Chapter 8-Slope Instability Recognition, Analysis, and Zonation. Transportation Research Board Special Report, 247p.

Taleby, A., Ezaddoost. M., 2012. Investigating the SINMAP model efficiency in landslide hazard zonation (Case study: Ilam dam watershed). Watershed Management Science & Engineering 5(15), 63-69.

Terhorst, B., Kreja, R., 2009. Slope stability modelling with SINMAP in a settlement area of the Swabian Alb. Landslides 6(4), 309–319.

Wawer, R., Nowocien, E., 2003. Application of SINMAP terrain stability model to Grodarz stream watershed. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, Environmental Development 6(1).

Zhou, C.H., Lee, C.F., Li, J., Xu, Z.W., 2002. On the spatial relationship between landslides and causative factors on Lantua Island, Hong Kong. Geomorphology 43, 197-207.