ژئوپلیتیک شهری: رویکردی نوین در تحلیل های ژئوپلیتیک ایران

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 7، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 16، شهریور 1390   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v9i16.11033

نویسندگان

قدیر صیامی^* ؛ حسن خلیل‌آبادی

چکیده

ژئوپلیتیک شهری، دانشی نوین و رهیافتی جدید از ژئوپلیتیک سنجش گرانه ی نوظهور است، که با مقیاسی متفاوت، رویکرد جستجوگرایانه ای به روابط قدرت، رقابت و سیاست میان کنش گران فضای شهری دارد و می کوشد برآیندهای مثبت (مانند: مشارکت کارآ، فراگیر، دموکراتیک و...) و منفی(همچون: خشونت، آشوب، جنگ، تروریسم و... ) را در روابط و مناسبات شهری به تصویر بکشد. این مقاله، علاوه بر تبیین مبانی نظریه‌ای دانش ژئوپلیتیک شهری، به عنوان رویکردی میان رشته ای و جدید در عرصه ی مطالعات سیاسی- شهری جهان، که برای نخستین بار در ادبیات آکادمیک ایران مطرح شده است، شناخت بازنمودهای قدرت و رقابت میان شهرها، تشریح پیامدهای خشونت بار رسمی(جنگ) و غیر رسمی(ترور) علیه شهر در عصر جدید، و زمینه یابی کاربرد دانش ژئوپلتیک شهری در ایران مبتنی بر مناسبات قدرت، رقابت و سیاست، خواهد بود. این پژوهش مبتنی بر شیوه ی تحلیلی - توصیفی است که پس از تشریح این رویکرد جدید نسبت به تحلیل زمینه ها و ضرورت های به کارگیری آن در نظام مطالعات سیاسی- شهری ایران اقدام شده است. با توجه به نقش کلیدی مناطق استراتژیک و حساس اغلب شهرها در ایران، این فضاها می توانند در چارچوب دانشی جدید به نام ژئوپلیتیک شهری، به شکلی کارآمد واز دیدگاه روابط قدرت، رقابت و سیاست، بازنمودهای مخرّب (خشونت) یا سازنده ی (مشارکت سودمند) آن، مورد بررسی قرارگرفته تا از رهگذر آن، مسیرها و افق های جدید و کارآمدتری در تحلیل، نظریه پردازی و بسط دانش جامعه شناسی شهری، جغرافیای شهری، برنامه ریزی شهری و دانش ژئوپلیتیک معاصر ایران گشوده شود.
کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک، ژئوپلیتیک شهری، قدرت، رقابت، جنگ و خشونت علیه شهر.