ترفند‌های بومی‌سازی در ترجمه فارسی فیلم‌های کارتونی: «رئیس مزرعه»، «شنل قرمزی»، و «پاندای کونگ‌فوکار»

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 49، شماره 4، بهمن 1395، صفحه 35-59   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v49i4.61830

نویسنده

عباس امام^*

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

اکثریت قریب به اتفاق مطالبی که تا کنون در گسترة جهان و نیز در سطح کشور ما در زمینة ترجمه نوشته شده و می‌شود، دربارة مسائل مرتبط با ترجمه کتبی است و با وجود گسترش روزافزون و پرشتاب ترجمة دیداری‌شنیداری ، از بررسی مسائل و مشکلات و چند و چون این گونه ترجمه، کمتر نامی به میان می‌آید. به‌عنوان مثال، می‌دانیم که در حال حاضر در کشور ما، ترجمة ده‌ها فیلم و سریال از/ به زبان‌های مختلف، دوبله آن‌ها، و نیز زیرنویسی برای برخی از این همه فرآورده‌های دیداری‌شنیداری، هم مخاطبان میلیونی دارد و هم تأثیرات زبانی‌فرهنگی بسیار، و هم انجامشان ده‌ها نفر و چندین نهاد دولتی و غیردولتی را به خود مشغول داشته است. ولی حقیقت این است که در زمینة آموزش و پژوهش مسائل این حوزة تخصصی، متأسفانه تناسبی بین عمل گسترده و نظریه‌پردازی اندک در آن باره دیده نمی‌شود. این نوشتار، تلاشی است خرد در راستای جبران این کاستی کلان. نویسنده کوشیده است تا با بررسی فیلم‌نامه و ترجمة فارسی سه فیلم کارتونی «پاندای کونگ فوکار»، «شنل قرمزی» و «رئیس مزرعه»، چگونگی به‌کارگیری «ترفندهای بومی‌سازی» مترجمان و نیز صداپیشگان (دوبلورها) ایرانی را در آن‌ها مد نظر قرار دهد و نوعی «دسته‌بندی هشت‌گانه»‌ برای «جایگزین‌سازی» تدوین و عرضه نماید. نتایج پژوهش نشان داد که مترجمان و صداپیشگان ایرانی با هدف عمدة «سرگرم‌سازی مخاطب» می‌کوشند تا در ترجمه‌های خود عمدتاً از یکی یا ترکیبی از «ترفندهای هشت‌گانة» مورد اشاره این نوشتار استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

ترجمه؛ ترجمه دیداری‌شنیداری؛ بومی‌سازی؛ جایگزینی؛ ترفند؛ سرگرم‌سازی

مراجع

قمی، پ. (1388). راهبردهای دوبلة کدهای بیانگر در کارتون از انگلیسی به فارسی. مطالعات ترجمه، 7(25)، ۴۹-۶۶.

 

Bruzdziak, E. M. (2009). Shifts in meaning in humour translation as exemplified by the Polish translation of 'Shrek' .Unpublished MA thesis, University of Gdansk, Gdansk.

 

Burczynska, P. (2012). Translation of cultural items in dubbed animated comedies. Translation Journal 16(4), October. Retrieved from

 

Chiaro, D. (2009). Issues in audiovisual translation. In Jeremy Munday (Ed.) The Routledge companion to translation studies (pp 141-165). London & New York: Routledge.

 

Denton, J. & Debora Ciampi (2012). A new development in the translation studies: Focus on target audience perception. LEA – Lingue e lettratured'Oriente e d'Occidente, vol. 1, no. 1, pp 399-422. Retrieved from

 

Diaz- Cintas, J. (Ed.) (2008). The dialects of audiovisual translation. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Company.

 

Gall, L. (2008). Translating humour across cultures: Verbal humour in animated films. Oradea: Partium Christian University.

 

Hellgren, E. (2007) .Translation of allusions in the animated cartoons: The Simpsons. Unpublished MA thesis. University of Helsinki, Helsinki.

 

Hervey, S. & Ian Higgins (1992). Thinking translation: A course in translation method: French to English. London: Routledge.

 

http://www.fupress.com/bsfm-lea/viewarticle/download/12469/11788.htm

 

http://www.translationjournal.net/journal/62dubbing.htm

 

Jamalimanesh, A. R., Fathollahi, M. & Rahkhoda, R. (2010/1389). Explicitation strategy in subtitling: The case of English movies with Persian subtitles. In Hasan Emami (Ed.) Proceedings of the First NationalConference on Translation Studies (P. 56). Birjand: Nashr-e Saagheb.

 

Javadi, P. (2010/1389). A study of translation of humor in English-Persian dubbed cartoons. Unpublished M.A. thesis, Isfahan University, Isfahan, Iran.

 

Molina, L. & Hurtado Albir, A. (2002). Translation techniques revisited. Meta, 12(2), 498- 512.

 

Nachkebia, T. (2012). Pecularities of translation of a cartoon (on the example of the Georgian translation of 'Madagascar').Spekali.Retrieved from http:// www.spekali.tsu.ge/ index.php/en/article/viewabstract/6/57

 

Orero, P. (Ed.) (2004). Topics in audiovisual translation. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Company.

 

Perez Gonzalez, L. (2011). Audiovisual translation. In Mona Baker & Gabriela Saldanha Routledge encyclopedia of translation studies (pp 13-20).London & New York: Routledge.

 

Ramieri, N. (2006). Reaching a foreign audience: Cultural transfer in audio-visual translation. The Journal of Specialized Translation, Issue 6(pp. 152- 166).

 

Shuttleworth, M. & Moira Cowie (2014). Dictionary of translation studies. London & New York: Routledge.

 

Song, C. (2012). Creativity in translating cartoons from English into Mandarin Chinese. The Journal of Specialized Translation, 17(2), pp 124-135.

 

Tymoczko, M. (1995).Translation in postcolonial context. Early Irish literature in English translation. Manchester: St. Jerome Publishing.

 

Ulrych,M.(2000). Domestication and foreignization in film translation. Christopher Taylor (ed. (PP. 127 – 144). Tradurre il cinema. Trieste: Dipartimento di Scienze Del Linguaggio dell’interpretazione.

 

Venuti, L. (1995) (6th ed.). The translator's invisibility: A history of translation. London & New York: Routledge.

 

Vermeer, H. J. (1989/2004). Skopos and commission in translational action, English trans. A. Chesterman, in A. Chesterman (ed.), Readings in translation theory, Helsinki: Oy Finn Lectura Ab,pp. 173-178,reprinted in L. Venuti(ed.) The translation studies reader,2nd edition. London & New York: Routledge.

 

Vinay, J. & Jean Darbelnet (1995). Comparative stylistics of French and English: A Methodology for translation (translated and edited by Juan C. Sager & M. –J., Hamel). Amsterdam & Philaldelphia: John Benjamins Publishing Company [Translation of Vinay & Darbelnet 1958].

 

Yang, W. (2010). Brief study of domestication and foreignization in translation. Language Teaching and Research, 1(1), 77-79.

 

Transcript of scripts

 

Barnyard (2006). Steve Odkerk (director), O Entertainment(producer). [Script obtained November 3, 2015]. Available at: http://www.imsdb.com/scripts. Barnyard.html.

 

Hoodwinked (2005). Cory Edwards (director), Katie Hooten (producer). [Script obtained November 3, 2015]. Available at: http://www.imsdb.com/scripts. Hoodwinked.html.

 

Kungfu Panda (2008). Mark Osborne (director), Paramount Pictures (producer). [Script obtained November 3, 2015]. Available at: http:// www.imsdb.com/ scripts. Kungfu panda.html.