تحلیل روند تحوّلات ساختار اجتماعی- فرهنگی روستاهای پیراشهری (مطالعه موردی: شهر سقز- استان کردستان)

Journal of Research and Rural Planning

Article 5, Volume 5, Issue 4 - Serial Number 16, November 1395, Pages 61-76   

DOI: 10.22067/jrrp.v5i4.52435

Authors

چیا صالحی بابامیری; نصرالله مولائی هشجین^* ; اکبر معتمدی مهر; تیمور آمار

دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

Abstract

هدف: برّرسی روند تحوّلات روستاهای پیرامونی شهر سقز، به منظور شناخت تغییرات ایجادشده در زمینۀ ساختار اجتماعی– فرهنگی روستاها از جنبه‌های مختلف از اهداف این پژوهش بوده است. در این پژوهش، سعی شده تا از روش‌های آماری با بهره‌گیری از نرم‌افزار آماری SPSS برای یافتن ارتباط بین متغیّرها استفاده شود.
روش: شیوۀ جمع آوری داده ها و اطّلاعات به روش میدانی و کتاب‌خانه ای انجام شده است. در روش میدانی با مراجعه به روستاهای نمونه به مصاحبه و تکمیل پرسش‌نامه ها و تصویربرداری از موارد مورد نظر و در روش کتاب‌خانه ای نیز با مراجعه به سازمان های مربوطه، کتاب‌خانه و مطالعۀ آمارنامه ها و نقشه ها به گردآوری داده ها و اطّلاعات پرداخته شده است.
یافته ها: نتایج این تحقیق نشان می دهد که گسترش کالبدی شهر علاوه بر تأثیرگذاری های اقصادی،کالبدی بر روی فرهنگ و آداب و رسوم روستاهای پیرامونی، در زمینه های مختلف نوع پوشش روستاییان، گذران اوقات فراغت، مراودات اجتماعی و غیره اهالی نیز تأثیرگذار بوده است.
راه‌کارها: تغییرات اجتماعی– فرهنگی در روستاها تابعی از شرایط عمومی در سطح ماکرو هم‌چون اقتصاد جهانی، سیاست‌های بین‌المللی، ملّی و غیره است که میزان پذیرش این تغییرات در نقاط مختلف متفاوت و با سرعت‌های متغیّر صورت می‌پذیرد؛ امّا نباید این تغییرات موجب فراموشی آداب و رسوم سنّتی که تحکیم‌کنندۀ روابط انسانی به شمار می‌روند، شده و فرهنگ مصرف‌گرایی را در جامعۀ روستایی پررنگ کند، تا هنجارها و ارزش‌هایی که در جوامع روستایی وجود دارند، دست‌خوش تلاطم و ازبین‌رفتن فرآیند شهرگراشدن روستاها نشوند. از این رو، تعیین یک الگوی مناسب با رویکرد برنامه‌ریزی از بالا و اجرا از پایین به منظور مقابله با بخش منفی تغییرات، منطقی به نظر می‌رسد که برای روستاهای واقع در پیرامون شهرهای میانه اندام، براساس مدل حومه (که از مدل‌های کارکردی روابط شهر و روستا است) برنامۀ یک‌پارچۀ توسعه با عنوان طرح جامع توسعۀ روستاشهری به جای طرح‌های جامع و تفصیلی شهری و هادی روستایی پیشنهاد شود تا ضمن کاهش خلأهای قانونی برای فضاهای حدّ فاصل دو سکونت‌گاه در راستای مدیریت یک‌پارچه‌بخش، عمده‌ای از مشکلات را به صورت ناحیه‌ای حل کند. در این طرح با توجّه به ناحیۀ جفرافیایی، شرایط محیطی، اجتماعی– فرهنگی و اقتصادی و تأکید بر تقویت هویت فرهنگی و داشته‌های فرهنگ ملّی، قومی و محلّی، شرح خدمات متفاوت تعریف می‌شود.
اصالت و ارزش: برّرسی روند تحوّلات روستاهای پیرامونی شهر سقز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به منظور ارائۀ راه‌کارهای پیشنهادی بهینه جهت آشنایی با تغییرات و تحوّلات اجتماعی در روستاها از جنبه‌های نو و جدید تحقیق حاضر به شمار می رود.

Keywords

توسعۀ روستایی; ساختار اجتماعی- فرهنگی; تحوّلات اجتماعی- فرهنگی; شهر سقز

References

1. Abdollahi, M. (1382/2003). The concept of social development. The second conference of policies and growth and development management programs in Iran (pp. 1-16), The Institute of Education and Management Research and Planning, Tehran, Iran. [In Persian]

2. Afrakhteh, H., & Hajipour, M. (1392/2013). Urban sprawl and its implications on sustainable rural development. Quarterly Journal of Geography, 11(39), 158-185. [In Persian]

3. Balan, J. (1991). Demographic trends and migratory movements from Latin America and the Caribbean. In OECD, International Conference on Migration, Rome, Italy. ‏

4. Clark, P. (2002). Small towns in early modern Europe. Cambridge: Cambridge University Press.

5. Emami, M. (1379/2000). The socio-economic and structural changes of the Baneh Vareh village. Unpublished master's thesis, Shahid Beheshty University, Tehran, Iran. [In Persian]

6. Ghadiri-e-Ma’soum, M., Motiei-e-Langroudi, S. H. & Riahi, V. (1386/2007). The analysis of the relationship of Noshahr Gulbahar with surrounding villages. Geography and Development, 5(10), 129-144. [In Persian]

7. Governor of Kurdistan. (1390/2011). The last divisions of Saqqez County. Sanandaj: Governor of Kurdistan. [In Persian]

8. Health & Treatment Center of Saqqez County. (2015). Demographics of Saqqez City and the villages of Alton, Aichy, Eslam Abad, Duzakh Darreh, Kany Kabud, Kany Niaz, Kahrizeh, & Molgharny. Saqqez: Statistics and Computer Unit. [In Persian]

9. Hossein, Z. D., K. (2009). Regional programming (1th Ed.). Tehran, Iran: SAMT Press. [In Persian]

10. Jom'ehpour, M. (1387/2008). An introduction to rural development planning: Perspectives and methods (1th Ed.). Tehran, Iran: SAMT Press. [In Persian]

11. Jom'ehpour, M. (1392/2013). The environmental planning and urban and regional stability (1th Ed.). Tehran, Iran: SAMT Press. [In Persian]

12. Khorasani, M., Rezvani, M., Motiei-e-Langroudi, S. H. & Rafieian, M. (1391/2012). Viability assessment of villages around the city (Case study: Varamin county). Journal of Rural Researches, 3(4), 79-104. [In Persian]

13. Mahdipour, R. L. (1391/2012). Evaluation of rural - urban relations patterns in villages around the cities (A case study in Babol city). Unpublished master's thesis, Shahid Beheshty University, Tehran, Iran. [In Persian]

14. Motiei-e-Langrodi, S. H. (1382/2003). Rural planning emphasizing on Iran (1th Ed.). Mashhad, Iran: Jihad Daneshgahi Press. [In Persian]

15. Naghavi, M., Paydar, A. & Mahmoudi, S. (1392/2013). The role of modernity in cultural changes of rural areas by using similarity model in ideal solution. Journal of Modarres, 17(1), 105-127. [In Persian]

16. Owusu, G. (2005). The role of district Capitalsin regional development: Linking small towns, rural-urban linkages and decentralization in Ghana. International Development Planning Review, 27(1), 59-89.

17. Pourahmad, A. (1388/2009). Philosophy of geography (1th Ed.). Tehran, Iran: Tehran University Press. [In Persian]

18. Rezvani, A. A. (1381/2002). The relationship between city and village (1th Ed.). Tehran, Iran: Nashr-e- Makan Press. [In Persian]

19. Saeidi, A. (1388/2009). Foundations of rural geography (11th Ed.). Tehran, Iran: SAMT Press. [In Persian]

20. Saeidi, A., & Hosseini Hasel. S. (1388/2009). The foundation of location finding and the establishment of new villages (2th Ed.). Tehran, Iran: Shahidi Press. [In Persian]

21. Shahbazi, A. (1386/2007). Rural development and extension (1th Ed.). Tehran, Iran: Tehran University Press. [In Persian]

22. Shakuei, H. (1386/2007). Environmental philosophies and geographical schools (9th Ed.). Tehran, Iran: Gita Shenasy Press. [In Persian]

23. Shokuei, H. (1387/2008). New approaches in urban geography (2th Ed.). Tehran, Iran: SAMT Press. [In Persian]

24. Statistical Center of Iran. (2011). Population and housing censuses (1986- 2011). Tehran: SCI Publication. [In Persian]

25. Taherkhani, M., Shayan, S., & Moradi, M. (1383/2004). The study of urban and rural interaction and its role in economic, social and cultural change in rural areas (Case study: Haris county). Roshd Quarterly Journal of Geography Teaching, 19(67), 5-12. [In Persian]

26. Taleb, M. (1389/2010). Rural management in Iran (2th Ed.). Tehran, Iran: Tehran University Press. [In Persian]

27. Verburg, P. H., & Bouma, J. (1999). Land use change under conditions of high population pressure: the case of Java. Global environmental change, 9(4), 303-312. ‏

28. Vosoughi, M. (2005). The social and cultural issues sociology of villages (1th Ed.). Tehran, Iran: The Country's Municipalities and RMs' Press. [In Persian]

29. Ziari, K. (1390/2011). Schools, theories and models of regional planning (2th Ed.). Tehran, Iran: Tehran University Press. [In Persian]

30. Ziya Tavana, M., & Ghader Marzi, H. (1388/2009). Changes in land use in rural areas around the cities in urban sprawl process in Naisar and Hassanabad villages of Sanandaj. Journal of Research in Human Geography, 42(68), 119-135. [In Persian]