Education Based on Inner Nature (Fiṭra) (Inner Nature-Oriented Education) with an Emphasis on Ayatollah Shāhābādī’s Viewpoint: Modelling of Fiṭra with the Trihedral Pyramid

جستارهایی در فلسفه و کلام

Article 4, Volume 46, Issue 2 - Serial Number 93, December 2015, Pages 127-154   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/philosophy.v46i2.21486

Authors

Mujtaba Hemmatifar^* ; Abulfazl Ghaffari

Ferdowsi University of Mashhad

Abstract

As one of the most fundamental discourses of Islamic Humanism and Islamic education system, inner nature (fiṭra) has always been of interest to Muslim thinkers, philosophers, and educators. Nevertheless, given the difference of the perspective and position that each thinker has adopted, various, and to some extent, different interpretations of fiṭra have been presented; therefore, the definition, dominion, and variations that are considered for fiṭra, have a direct impact on the pattern presented concerning the psychological structure of man from the Islamic point of view. Ayatollah Shāhābādī is among the most prominent contemporary thinkers who has explored into the discourse of fiṭra and has accordingly attempted to establish a new foundation for many of major discourses of Islam, hence being called as “fiṭra philosopher”. Having accepted the hypothesis that fiṭra as a religious exposition of man’s common disposition can play a major role in the definition, dominion, goals, pillars, principles, and methods of Islamic education, this article is intended to present an image of man’s psychological structure based on fiṭra with the use of the opinions and statements of this contemporary philosopher, master jurist (mujtahid), and mystic. Besides maintaining such features as being unacquired and universal among all human beings for the fiṭra, Ayatollah Shāhābādī points out other features like being potential, free from error, and constant, as
well. Pointing out different manifestations of fiṭra (including theoretical [‘ālima], revelatory [kāshifa], liberal [ḥurriyat], and love of comfort fiṭras), he introduces love (‘āshiqa) fiṭra as the core of human psychological structure. On this basis, human primordial dispositions (fiṭriyāt) can be described in a trihedral pyramid (with dimensions of science, love, and power), the basis of which has enjoyed love with the centrality of “self”. All the fiṭriyāt (sides of the pyramid and its ridges) are rooted in the love fiṭra and “love” would be man’s keyword

Keywords

fiṭra; Ayatollah Shāhābādī; psychological structure pattern; nature-oriented education

References

احمدی سعدی، عباس، «درآمدی بر نظریه فطرت»، پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)، ۳ (۵)، صص: ۱۷۳-۱۹۳. ۱۳۸۴.

باقری، خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی- جلد اول: کاوشی برای تدوین چارچوب نظری تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه، ۱۳۸۶.

پیرمرادی، محمدجواد، «آیت الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود»، حدیث عشق و فطرت: مجموعه مقالات درباره آراء حکمی معرفتی آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی (قدس سره). صص: ۲۷-۴۸. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۷.

خمینی، روح الله، آداب الصلوة، تهران: موسسه تنظم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۸۷.

خمینی، روح الله، چهل حدیث، تهران: نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۶۸.

خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: موسسه تنظم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۷۷.

دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، نقد و بررسی، در ایزراییل شفلر، در باب استعداد آدمی، (صص: 157-228). تهران: انتشارات سمت، 1377.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، در نرم افزار جامع التفاسیر ۲ (مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی)، بی‌تا.

ربانی گلپایگانی، علی، فطرت و دین، تهران: کانون اندیشه جوان، ۱۳۸۸.

رودگر، محمدجواد، چیستی عشق با نگاهی به آرای آیت الله شاه‌آبادی (رض)، حدیث عشق و فطرت: مجموعه مقالات درباره آراء حکمی معرفتی آیت الله محمدعلی شاه‌آبادی (قدس سره). (صص: ۴۹-۷۴). تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۷.

سعیدی، حسن و محمدرضا محمدی طیب، «بررسی فطرت با تکیه بر تفسیر المیزان»، آینه معرفت (۲۰)، صص: ۴۹-۷۰. ۱۳۸۸.

سیاهپوش، سید محمود، آیین فطرت، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۵۹.

سیف، علی‌اکبر، روان‌شناسی پرورشی: روان‌شناسی یادگیری و آموزش (ویراست نو)، تهران: انتشارات آگاه، ۱۳۸۲.

شاملی، عباسعلی، چیستی و چگونگی آموزش و پرورش نبوی در قرآن کریم، قم: نشر معارف، ۱۳۸۷.

شاه‌آبادی، محمدعلی، رشحات البحار، مترجم زاهد ویسی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۷.

شاه‌آبادی، محمدعلی، شذرات المعارف، توضیح و تقریر آیت الله نورالله شاه‌آبادی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۶.

شاه‌آبادی، محمدعلی، فطرت عشق: عارف حکیم آیت الله العظمی میرزا محمدعلی شاه‌آبادی، (آیت الله فاضل گلپایگانی، شارح)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۶.

شاه‌آبادی، نورالله، شرح رشحات البحار، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۷.

طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۷۴.

غفوری‌نژاد، محمد، «تطور تاریخی نظریه فطرت در فلسفه و عرفان اسلامی»، آینه معرفت، ۸ (۲۴)، صص: ۱۰۵-۱۳۴. ۱۳۸۹.

غفوری‌نژاد، محمد، «نقش فطرت در اثبات مبدأ در منظومه معرفتی حکیم شاه‌آبادی»، پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)، ۲ (۹)، صص: ۲۱-۳۸. ۱۳۹۰.

فرامرز قراملکی، احد، «کارکرد معرفتی نظریه فطرت در اندیشه استاد مطهری»، قبسات، (۳۰ و ۳۱)، صص: ۱۱۹-۱۳۲. ۱۳۸۲.

قرشى، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، (ج: ۵، ۶، و ۷)، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۶.

گرجیان، محمدمهدی، «فطرت و عشق از منظر آیت الله شاه‌آبادی و امام خمینی قدس سرهما»، قبسات، (۳۶)، صص: ۳۹-۵۲. ۱۳۸۴.

مرتضوی، علی‌حیدر، فیلسوف فطرت: نگاهی به احوال و افکار عارف حکیم، آیت الله محمدعلی شاه‌آبادی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۶.

مطهری، مرتضی، فطرت، تهران: انتشارات صدرا، ۱۳۸۹.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: انتشارات صدرا، ۱۳۷۰.

ملکی، حسن، «نقد و ارزیابی مبانی برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس شاخص‌های فطرت»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، ۵ (۱۸)، صص: ۳۲-۶۱. ۱۳۸۹.

نادری‌نژاد، زهره، «فطرت الاهیه آدم تجلی اسم اعظم الاهی»، حدیث عشق و فطرت: مجموعه مقالات درباره آراء حکمی معرفتی آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی (قدس سره)، (صص: ۱۱۳-۱۴۸)، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۷.

واعظی، احمد، «سرشت انسانی»، انسان‌شناسی، (صص: ۱۱۹-۱۴۸). قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۰.

واعظی، احمد، انسان از دیدگاه اسلام، تهران: انتشارات سمت، ۱۳۸۸.