میزان موفّقیت توسعۀ گردشگری جامعه‌محور روستایی از دید جامعۀ محلّی (مطالعه موردی: روستای آسیاب‌سر، شهرستان بهشهر)

Journal of Research and Rural Planning

Article 9, Volume 5, Issue 4 - Serial Number 16, November 1395, Pages 119-136   

DOI: 10.22067/jrrp.v5i4.53821

Authors

حمید ضرغام بروجنی; شیما بذرافشان^*

دانشگاه علامه طباطبایی

Abstract

اهداف: گردشگری جامعه محور در جست‌وجوی ایجاد منافع اقتصادی برای جامعۀ محلّی، حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگ محلّی، بهبود کیفیت زندگی و توانمندسازی جامعۀ محلّی به منظور رفع نیازهای نسل های حال و آینده است. با وجود مزایای بسیار این نوع از گردشگری، به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه، اجرای آن در عمل با مشکلاتی هم‌راه است. هدف این پژوهش بررسی میزان موفّقیت گردشگری جامعه محور در روستای آسیاب سر است.
روش: روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوۀ گردآوری داده ها پیمایشی است. جامعۀ آماری این پژوهش را خانوارهای روستای آسیاب سر با حجم 499 تشکیل می دهند که از میان آ‌ن‌ها با استفاده از جدول مورگان 210 نمونه انتخاب شدند. پرسش نامه به روش نمونه‌گیری قضاوتی میان آن‌ها توزیع شد. به منظور پاسخ‌گویی به پرسش اصلی پژوهش، از آزمون T تک نمونه ای با استفاده از نرم افزار SPSS استفاده شد.
یافته ها/ نتایج: طبق نتایج حاصل از این آزمون، گردشگری جامعه محور در منطقۀ مورد مطالعه موفّق نبوده است؛ به طوری که از میان ده عامل موفّقیت بررسی‌شده، تنها سه عامل مالکیت جامعۀ محلّی، حمایت داخلی و خارجی و محافظت از منابع، میانگینی بیش‌تر از (3) داشته اند.
محدودیت ها و راه‌بردها: محدودیت های این پژوهش شامل محدودبودن ادبیات مرتبط با موضوع پژوهش و هم‌چنین، وسیع‌بودن شاخص های موفّقیت گردشگری جامعه محور و مشکلات مرتبط با سنجش همۀ این عوامل در قالب یک پژوهش بوده است.
راه‌کارهای عملی: به منظور توسعۀ گردشگری جامعه محور در روستای آساب سر و بهره گیری از منافع آن، لازم است قبل از هر کاری جامعۀ محلّی آموزش های لازم در ارتباط با مدیریت و توسعۀ گردشگری را دیده و پس از آن، امکانات لازم برای مدیریت گردشگری در اختیار آن‌ها قرار گرفته شود تا با میل خود توسعۀ گردشگری در روستا را مدیریت کنند.
اصالت و ارزش: مطالعات بسیار کمی در ارتباط با گردشگری جامعه محور انجام شده است. در مطالعات انجام‌شده نیز معمولاً تنها چند شاخص از شاخص-های این نوع از گردشگری، مورد بررسی قرا گرفته است. هم‌چنین، در اکثر مطالعات، دیدگاه نخبگان و نه جامعۀ محلّی در ارتباط با موضوع بررسی شده است. در این پژوهش تلاش شده است تمام شاخص های گردشگری جامعه محور از دید ساکنان محلّی که بیش‌تر از سایر ذی نفعان با گردشگری در ارتباط هستند، مورد بررسی گیرد.

Keywords

گردشگری جامعه‌محور; جامعۀ محلّی; نواحی روستایی; روستای آسیاب‌سر

References

1. Blackstock, K. (2005). A critical look at community based tourism. Community Development Journal, 40(1), 39-49.

2. Bocking, K. (2010). Community-based Tourism in the Commonwealth of Dominica: A Livelihoods Perspective. Unpublished master's thesis, University of Waterloo, Canada.

3. Breugel, L. (2013). Community-based tourism: Local participation and perceived impacts, a comparative study between two communities in Thailand. Unpublished master's thesis, Radbound University, Netherlands.

4. Butler, R. W. (1999) Sustainable tourism: A state-of-the-art review. Tourism Geographies, 1(1) 7- 25.

5. Chhabra, D., & Phillips, R. (2009). Tourism-based development. An introduction to community development. New York: NY: Rutledge.

6. Edgell, D. L. (2006). Managing sustainable tourism: A legacy for the future. New York: Haworth Press.

7. Garrod, B., & Fyall, A. (1998). Beyond the rhetoric of sustainable tourism? Tourism Management, 19(3), 199-212.

8. George, B., Nedelea, A., & Antony, M. (2008). The Business of Community-Based Tourism: A Multi-Stakeholder Approach. Tourism Issues, 3, 1-19.

9. Giampiccoli, A., & Kalis, J. H. (2012). Community-based tourism and local culture: the case of the amaMpondo. PASOS Revista de Tourism y Patrimonio Cultural, 10(1), 173-188.‏

10. Goodwin, H., & Santilli, R. (2009). Community-based tourism: A success. ICRT Occasional Paper, 11(1), 37.‏

11. Goodwin, Harold. (2011). Taking responsibility for tourism: responsible tourism management. Oxford: Goodfellow press.

12. Hatton, M. J. (1999). Community-Based Tourism in the Asia Pacific (Vol. 99). Canada, Toronto: School of Media Studies at Humber College.

13. Hausler, N. & Strasdas, W. (2003). Training manual for community-based tourism. Bonn, Germany: InWEnt press.

14. Hipwell, W. T. (2007). Taiwan aboriginal ecotourism Tanayiku Natural Ecology Park. Annals of Tourism Research, 34(4), 876-897.

15. Hunter, C. (1997). Sustainable tourism as an adaptive paradigm. Annals of Tourism Research, 24(4), 850-867.

16. Johnson, Peter A. (2010). Realizing Rural Community Based Tourism Development: Prospects for Social-Economy Enterprises. Journal of Rural and Community Development, 5(1&2), 150-162.

17. Karami, M. (1391/2012). Measurement of tourism sustainability at the local community (Case Study: Niasar City). Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 25, 31-55. [In Persian]

18. Kibicho, W. (2008). Community-based tourism: A factor-cluster segmentation approach. Journal of Sustainable Tourism, 16(2), 211-23.

19. Kim, S. S., Timothy, D. J., & Han, H. C. (2007). Tourism and political ideologies: A case of tourism in North Korea. Tourism Management, 28(4), 1031-1043.

20. Kontogeorgopoulos, N. (2005). Community-based ecotourism in Phuket and Ao Phangnga, Thailand: Partial victories and bittersweet remedies. Journal of Sustainable Tourism, 13(1), 4-23.

21. Liu, Z. (2003). Sustainable tourism development: A critique. Journal of Sustainable Tourism, 11(6), 459-475.

22. Lukhele, S. E. (2013). An Investigation into Operational Challenges of Community-based Tourism in Swaziland. Unpublished master's thesis, University of Johannesburg, South Africa.

23. Mattessich, P. W., Monsey, B. R., & Roy, C. (1997). Community building: what makes it work: a review of factors influencing successful community building. Minnesota: Fieldstone Alliance.‏

24. Pearce, D. G. (1989). Tourist development. Essex: Longman.

25. Rocharungsat, P. (2008). Community-based tourism in Asia. Building community capacity for tourism development. Massachusetts: CABI press.

26. Sebele, L. S. (2010). Community-based tourism ventures, benefits and challenges: Central district, Botswana. Tourism Management, 31(1), 136-146.

27. Shen, F., & Cottrell, S. P. (2008). A sustainable tourism framework for monitoring residents' satisfaction with agri-tourism in Chongdugou Village, China. International Journal of Tourism Policy, 1(4), 368-375.

28. Simons, I. and Groot E. (2015). Power and empowerment in community-based tourism: opening Pandora’s box? Tourism Review, 70(1), 72 – 84.

29. Spangenberg, J. H. (2002). Environmental space and the prism of sustainability: Frameworks for indicators measuring sustainable development. Ecological Indicators, 2(3), 295-309.

30. Stronza, A., & Gordillo, J. (2008). Community views of ecotourism. Annals of Tourism Research, 35(2), 448-468.

31. Suansri, P. (2003). Community based tourism handbook. Bangkok: Responsible Ecological Social Tour.

32. Timothy, D. J. (1999). Participatory planning: A view of tourism in Indonesia. Annals of Tourism Research, 26(2), 371-391.

33. Tolkach, D. & King B. (2015). Strengthening Community-Based Tourism in a new resource-based island nation: Why and how?. Journal of Tourism Management, 48, 386-398.

34. Trejos, B. and Chiang, L. (2009). Local economic linkages to community-based tourism in rural Costa Rica. Singapore Journal of Tropical Geography, 30, 373-387.

35. Vajirakachorn, T. (2011). Determination of success for community-based tourism. Unpublished PhD dissertation, Texas A&M University, USA.

36. World Tourism Organization. (2004). Sustainable development of tourism conceptual definition. Retrieved March 6, 2009, from http://www.world-tourism.org/ sustainable/concepts.htm.

37. Yang, J. & Ryan, C. & Zhang, L. (2013). Social Conflicts in communities Impacted by Tourism. Journal of Tourism Management, 35, 82-93.

38. Zhao, G. (2010). Toward Sustainable Tourism: A Case Study of Lijiang, China. Unpublished master's thesis Kansas State University, Manhattan, Kansas