ترجمۀ نشانه‌نظام گرافیکی: مطالعۀ موردی دو نسخۀ دوبلۀ حرفه‌ای

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 3، دوره 50، شماره 3، مهر 1396، صفحه 49-69   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v50i3.63480

نویسندگان

میلاد مهدیزادخانی؛ مسعود خوش سلیقه^*

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

در پیشینة ترجمة دیداری‌شنیداری، از ایران به‌عنوان کشوری دوبله‌محور یاد می‌شود. در حالی که در همین شیوه، مترجمان و دوبلورها با نشانه‌نظام‌های معنایی سروکار دارند که به‌صورت عنوان، زیرنویس و نوشتۀ روی تصویر ظاهر می‌شود و در مجموع، در مطالعات فیلم «نشانه‌نظام گرافیکی» نامیده می‌شود. با توجه به رشد روز افزون مطالعات دیداری‌شنیداری و نقش مهم نشانه‌نظام گرافیکی در درک بهتر فیلم، مطالعات نسبتاً کمی در این حوزه انجام شده است. از این‌رو، نویسندگان این مقاله به بررسی و مقایسۀ دو روش ترجمۀ صدای برون‌کادری و جایگذاری در برگرداندن نشانه‌نظام گرافیکی در دو نسخۀ دوبلة رسمی فارسی از فصل اول شرلوک پرداخته‌اند. نتایج نشان می‌دهد از مجموع 28 صحنة مربوط به نشانه‌نظام گرافیکی متحرک، شبکۀ تلویزیونی بی‌بی‌سی تمام آن‌ها را با روش جایگذاری برگردانده، در حالی که صدا و سیمای ایران 5 صحنه را با روش ترجمۀ صدای برون‌کادری بدون ترجمه باقی گذاشته است. با بررسی کیفی محدودیت‌ها و برتری‌های دو روش نسبت به یکدیگر، نویسندگان عمده‌ترین دلیل ترجمه‌نشدن نشانه‌نظام گرافیکی در ترجمۀ صدای برون‌کادری را «تعامل نشانه‌نظام‌ها» یافتند. در پایان نیز، برای انجام پژوهش‌های آتی در این حوزه پیشنهادهایی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

ترجمۀ دیداری‌شنیداری؛ نشانه‌نظام گرافیکی؛ دوبله؛ صدای برون‌کادری؛ جایگذاری

مراجع

1. خوش‌سلیقه، م و فاضلی حق‌پناه، ا. (1395). فرآیند و ویژگی‌های زیرنویس غیرحرفه‌ای در ایران. مطالعات زبان و ترجمه، 49(2)، 1-29.

2. Bogucki, Ł. (2004). A relevance framework for constraints on cinema subtitling. Łodź, Poland: Wydawnictwo Uniwersytetu Łodzkiego.

3. Chaume, F. (2004a). Film studies and translation studies: Two disciplines at stake in audiovisual translation. Meta: Translators' Journal, 49(1), 12-24.

4. Chaume, F. (2004b). Synchronization in dubbing: A translational approach. In P. Orero (Ed.), Topics in audiovisual translation (pp. 35-52). Amsterdam, the Netherlands: John Benjamins Publishing Company.

5. Chaume, F. (2012). Audiovisual translation: Dubbing. Manchester, England: St. Jerome.

6. Chaume, F. (2013). The turn of audiovisual translation: New audiences and new technologies. Translation Spaces, 2(1), 105-123.

7. Chiaro, D. (2009). Issues in audiovisual translation. In J. Munday (Ed.), The Routledge companion to translation studies (pp. 141-165). London, England: Routledge.

8. Delabastita, D. (1989). Translation and mass-communication: Film and TV translation as evidence of cultural dynamics. Babel, 35(4), 193-218.

9. Diaz-Cintas, J., & Remael, A. (2014). Audiovisual translation: Subtitling. Abingdon, England: Routledge.

10. Fox, W. (2016). Integrated titles: An improved viewing experience? In S. Hansen-Schirra, & S. Grucza (Eds.), Eye tracking and applied linguistics (pp. 5-29). Berlin, Germany: Language Science Press.

11. Gottlieb, H. (1992). Subtitling – A new university discipline. In C. Dollerup & A. Loddegaard (Eds.), Teaching translation and interpreting: Training, talent and experience: Papers from the First Language International Conference (pp. 161-170). Amsterdam, The Netherlands: John Benjamins.

12. Khoshsaligheh, M., & Ameri, S. (2016). Ideological considerations and practice in official dubbing in Iran. Altre modernità/ Otras modernidades/ Autres modernites/ Other Modernities, 15, 232-250.

13. Koolstra, C. M., Peeters, A. L., & Spinhof, H. (2002). The pros and cons of dubbing and subtitling. European Journal of Communication, 17(3), 325-354.

14. McMillan, G. (2014, January 2). What Sherlock’s text Messages tell us about ourselves. Retrieved from http://www.wired.com/2014/02/sherlock-tech/.

15. Mehdizadkhani, M., & Khoshsaligheh, M. (2018, in-press). Insertion or voice-off in rendition of graphic codes: An experiment in Persian dubbing. Visual Communication.

16. Naficy, H. (2011). A social history of Iranian cinema: The industrializing years 1941–1978 (Vol. 2). London, England: Duke University Press.

17. O’Hagan, M. (2010). Japanese TV entertainment: Framing humor with open caption Telop. In D. Chiaro (Ed.), Translation, humor and the media (Vol. 2, pp. 70-88). London, England: The Continuum International Publishing Group.

18. O’Hagan, M. (2012). The impact of new technologies. In C. Millan & F. Bartrina (Eds.), The Routledge handbook of translation studies (pp. 503-518). Abingdon, England: Routledge.

19. O’Hagan, M., & Sasamoto, R. (2016). Crazy Japanese subtitles? Shedding light on the impact of impact captions with a focus on research methodology. In S. Hansen-Schirra, & S. Grucza (Eds.), Eye tracking and applied linguistics (pp. 31-57). Berlin, Germany: Language Science Press.

20. O’Sullivan, C. (2013). Images translating images: Dubbing text on screen. L’Écran Traduit, 2, 123-142.

21. Perez-Gonzalez, L. (2013). Co-creational subtitling in the digital media: Transformative and authorial practices. International Journal of Cultural Studies, 16(1), 3-21. Pettit, Z. (2004). The audio-visual text: Subtitling and dubbing different genres. Meta: Journal des traducteurs / Meta: Translators' Journal, 49(1), 25-38.

22. Sasamoto, R. (2014). Impact caption as a highlighting device: Attempts at viewer manipulation on TV. Discourse, Context & Media, 6, 1-10.

23. Szarkowska, A., Krejtz, I., Krejtz, K., & Duchowski, A. (2013). Harnessing the potential of eye-tracking for media accessibility. In S. Grusza, M. Płużyczka, & J. Zając (Eds.), Translation studies and eye-tracking analysis (pp. 153-183). Frankfurt am Main, Germany, Peter Lang.

 

فهرست فیلم

1. Gatiss, M., Moffat, S., Vertue, B., Eaton, R., & Jones, B. (Producers). (2010). Sherlock [Television series]. UK & USA: Hartswood Films, BBC Wales, & WGBH.