بررسی توسعه‌ی زون گسل سنگ‌بست- شاندیز و پیامدهای ژئومورفولوژیکی آن

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 9، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 19، اسفند 1391   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geography.v0i0.23246

نویسندگان

علی کیوان زراعتکار^* ؛ بهنام رحیمی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

زون گسل سنگ‌بست- شاندیز با طول تقریباً 57 کیلومتر، پهنای متوسط 2 کیلومتر و روند شمال غرب- جنوب شرق، از فاصله‌ی حدود 15 کیلومتری غرب شهر مشهد می‌گذرد و از جمله گسل‌های اصلی کوه‌های بینالود است. با توجّه به شواهد ژئومورفیک، دارای حرکت امتداد لغز راست‌گرد با مؤلّفه‌ی راندگی است. در این مقاله با استفاده از مطالعات سنجش از دور، تصاویر ماهواره‌ای و نقشه‌های ارتفاعی رقومی و انجام مطالعات میدانی به بررسی خصوصیات ژئومورفیک متأثر از فعالیت این زون گسلی پرداخته شده است. خصوصیات ژئومورفیک مرتبط با زون گسل سنگ‌بست- شاندیز به‌فرم ناهنجاری‌های توپوگرافی در راستای گسل و جابه‌جایی و برش در سیستم‌های زهکشی منطقه، نظیر کانال‌های آبراهه‌ و ستیغ‌های فرسایشی خطی به‌وضوح دیده می‌شود. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که هر چه میزان لغزش در زون گسلی بیش تر شده، قطعات گسل هم طویل‌تر و عریض‌تر شده‌اند. علاوه‌براین با افزایش لغزش‌های امتدادی، گسل‌های از پیش موجود و قطعات گسلی به‌هم متصل شده و تعداد پله‌ها در زون گسل کم تر می‌شود. بنابراین براساس شواهد موجود و نتایج به دست آمده، نیمه‌ی جنوب شرقی زون گسل سنگ‌بست- شاندیز در حال توسعه و آزادسازی انرژی می‌باشد و برعکس بخش شمال غربی آن نسبت به نیمه‌ی جنوب شرق در حال تمرکز استرس است.

کلیدواژه‌ها

توسعه‌ی گسل امتدادلغز؛ ژئومورفولوژی زون گسل؛ کوه‌های بینالود