کارکرد طواف وداع سنیان در حلیت زنان از منظر فقه شیعی

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 5، دوره 47، شماره 1 - شماره پیاپی 100، اردیبهشت 1394، صفحه 165-184   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/fiqh.v47i20.24779

نویسندگان

مهدی مهریزی¹؛ سیدحامدحسین هاشمی^{* 2}

¹دانشیار دانشکده علوم حدیث

²دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

از جمله مهم‌ترین اختلافات میان اهل سنت و شیعه، وجوب طوافی به عنوان «طواف نساء» در انتهای مناسک حج و پی‌آمد‌های حاصل از عدم انجام آن است. فقه اهل سنت بر خلاف شیعه، با کنار گذاردن طواف نساء، به وجوب طواف دیگری به نام «طواف وداع» رای داده است. نوشتار حاضر نقش طواف وداع اهل سنت را در حلیت زنان به منزله‌ جایگزینی برای طواف نساء از منظر فقه امامیه به بحث نشسته است. جستجو در منابع فقهی و برشماری مواردی از سنت و برخی دیگر از قواعد و ادله‌ فقهی که توان اثبات وحدت و یگانگی این دو طواف و یا دست کم کفایت عمل اهل سنت را دارند، پیکره اصلی این جستار را سامان داده است. موثقه‌ اسحاق بن عمار، سیره متشرعه، تاثیر ناپذیری صحت و ترتب آثار طواف نساء از نام و عنوان آن و قاعده‌ الزام، مواردی است که نگارنده بدان‌ها دست یازیده است.

کلیدواژه‌ها

طواف وداع؛ طواف نساء؛ اهل سنت؛ حلیت زنان

مراجع

ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستذکار، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۲۱ ق.

 

آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ۱۴۲۹ ق.

 

بجنوردی، حسن، القواعد الفقهیة، قم، نشر الهادی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

 

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ‌۱۴۰۵ق.

 

تقی‌الدین حلی، حسن بن علی، الرجال، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ق.

 

حلی، حسین، بحوث فقهیه، قم، موسسه المنار، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.

 

خوئی، ابوالقاسم، معجم رجال حدیث، قم، مرکز نشر آثار شیعه، ۱۴۱۰ق.

 

روحانی، محمد صادق، فقه الصادق علیه السلام، قم، دار الکتاب- مدرسه امام صادق (ع)، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.

 

شافعی، محمدبن ادریس، الام، بیروت، دار المعرفه، ۱۳۹۳ق.

 

شاهرودی، محمود، کتاب الحج، قم، موسسه انصاریان، چاپ اول، ۱۴۰۲ ق.

 

شمس‌الائمه سرخسی، محمد بن احمد، المبسوط، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.

 

شوشتری، محمدتقی، النجعة فی شرح اللمعة، تهران، کتاب فروشی صدوق، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق.

 

شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق.

 

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ ق.

 

طوسی، محمدبن حسن، الرجال، نجف، انتشارات حیدریه، ۱۳۸۱ق.

 

طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، نجف، المکتبة المرتضویة، بی‌تا.

 

طوسی، محمدبن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

 

علامه حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ق.

 

علامه حلی، حسن بن یوسف ، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.

 

علامه حلی، حسن بن یوسف ، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.

 

فاضل موحدی لنکرانی، محمد، القواعد الفقهیة، قم، چاپخانه مهر، چاپ اول، ۱۴۱۶ ق.

 

فاضل هندی، محمدبن حسن، کشف اللثام، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۶ ق.

 

کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق.

 

مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح فروع الکافی، قم، دار الحدیث للطباعة و النشر، چاپ اول، ۱۴۲۹ق.

 

مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق.

 

مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، انتشارات کتاب خانه آیت الله مرعشی (ره)، چاپ اول، ۱۴۰۶ ق.

 

محقق داماد، محمد، کتاب الحج، قم، چاپ خانه مهر، چاپ اول، ۱۴۰۱ق.

 

مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم، موسسه اسماعیلیان، چاپ پانزدهم، ۱۴۲۷ ق.

 

مقدس اردبیلی، احمدبن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ اول، ۱۴۰۳ ق.

 

نجاشی، احمدبن علی، الرجال، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۰۷ق.