نقد و بررسی ادلّه سهروردی بر اعتباریت وجود با تکیه بر مبانی ملاصدرا

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقاله 3، دوره 48، شماره 2، آذر 1395، صفحه 97-108   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/philosophy.v48i2.33254

نویسندگان

زهره زارعی^{* 1}؛ امیر شیرزاد²

¹دانشگاه رازی کرمانشاه

²دانشگاه خوارزمی

چکیده

مسئله اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت، پایه و اساس بسیاری از مسائل فلسفی است. این اصل، آن‌گونه که امروزه در حوزه‌های فلسفی وجود دارد، در مکتب اشراقی پرورده نشده است. با این وجود، سهروردی با توجه به قاعده فلسفی «فی عدم زیاده وجود علی الماهیه فی الخارج» در آثارش، و دلایلی که برای اثبات این قاعده، تحت عنوان دلایل اعتباریت وجود آورده، متهم به پذیرش قول اصالت ماهیت است. اما بحث اصالت وجود در آثار ملاصدرا با توجه به دلایلی که وی برای اثبات این اصل آورده و نیز، نقد ادلّه قائلان به اعتباریت وجود، به طرز روشنی بیان شده است. از آنجایی که آگاهی داشتن از این انتقادات در فهم بهتر و عمیق‌تر اصل اصالت وجود، مهم و مؤثر است، در این مقاله سعی بر این است که دلایل سهروردی بر اعتباریت وجود و نقدهای ملاصدرا بر آن بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

اعتباریت؛ اصالت؛ سهروردی؛ ملاصدرا؛ وجود

مراجع

ایزوتسو، توشی هیکو، بنیاد حکمت سبزواری، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، مقدمه مهدی محقق، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1368.

جوادی آملی، عبدالله، شرح حکمت متعالیه، قم، اسراء، چاپ دوم، 1382.

جوادی آملی، عبدالله، فلسفه صدرا، تحقیق محمدکاظم بادپا، بی‌جا، چاپ سوم، 1388.

رحیمیان، سعید، «نقد و بررسی مفهوم وجود، نور، و ماهیت در حکمت اشراق از دیدگاه صدرالمتألهین»، مجله خردنامه صدرا، پاییز 1386، شماره 49، صص 33 – 51.

سهروردی، یحیی بن حبش، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد اول (التلویحات، المقاومات، المشارع و المطارحات)، جلد دوم (حکمه‌الاشراق)، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم، 1375.

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعه، جلد اول و جلد دوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1981م.

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تصحیح و تعلیق از جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: المرکز الجامعی للنشر، چاپ دوم، 1360.

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، المشاعر، ترجمه میرزا عماد الدوله، به اهتمام هانری کربن، تهران: کتابخانه طهوری، چاپ دوم، 1363.

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، تعلیقات صدرالمتألهین بر شرح حکمه‌الاشراق، تحقیق محمد موسوی بایگی، تهران: انتشارات حکمت، چاپ اول، 1388.

صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم ، سه رسائل فلسفی (المسائل القدسیه)، مقدمه و تصحیح و تعلیق از جلال‌الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلام، چاپ سوم، 1387.

قطب‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود، شرح حکمه الاشراق، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اول، 1383.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، جلد نهم (شرح مبسوط منظومه)، جلد پنجم (کلیات فلسفه)، تهران: حکمت، چاپ اول، 1370.