تحلیل توزیع فضایی هزینه و درآمد خانوارهای روستایی در ایران

Journal of Research and Rural Planning

Article 2, Volume 6, Issue 3 - Serial Number 19, August 1396, Pages 1-18   

DOI: 10.22067/jrrp.v6i3.54484

Authors

محمد رضا رضوانی¹; حبیب محمودی چناری^{* 2}; امیر تلخاب¹; حمیده محمودی³

¹دانشگاه تهران

²تهران

³دانشگاه فردوسی مشهد

Abstract

هدف: هدف مقاله، بررسی نحوة توزیع هزینه و درآمد خانوارهای روستایی در استان‌های کشور و تحلیل توزیع فضایی است.
روش: روش تحقیق حاضر برحسب هدف از نوع مطالعات کاربردی و برحسب روش گردآوری اطلاعات از نوع اسنادی است که از داده‌های مرکز آمار ایران استفاده شده است. به منظور بررسی توزیع فضایی هزینه و درآمد خانوار روستایی از نرم‌افزار ArcGis10.2 استفاده شد. در مطالعة حاضر با استفاده از روش فراتحلیلی و بهره‌گیری از داده‌های آماری مرکز آمار ایران به بررسی نابرابری‌های درآمدی خانوارهای روستایی در دورة زمانی 1391-1375 در سطح استان‌های کشور پرداخته شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که مقدار هزینة خانوار روستایی از 1/56 درصد در سال 1365 به 1/41 درصد در سال 1380 و 2/31 درصد در سال 1390 در جهت مثبت کاهش یافته است و از طرفی روستاییان با تغییر در الگوی مصرف خود (از هزینة خوراکی به غیرخوراکی و دخانی) از سطح زندگی بهتر و مطلوب‌تری برخوردار شده‌اند؛ به‌ طوری که رشد هزینة غیرخوراکی و دخانی به خوراکی و دخانی در سال 91 نسبت به سال 90 حدود 39 درصد بوده است، در حالی که در همین بازة زمانی هزینة خوراکی و دخانی تنها 3/22 افزایش رشد داشته است. همچنین، طی این دورة زمانی از سهم مشاغل کشاورزی در تأمین منابع درآمدی خانوارهای روستایی کاسته شده و بیشتر به سهم مشاغل غیرکشاورزی و متفرقه افزوده شده است.
راهبردها: براساس یافته‌های تحقیق می‌توان گفت بهترین راهبرد برای توزیع فضایی مناسب درآمدها نگرش فضایی به ساختار سکونت‌گاه‌های روستایی در حدود و ثغور منطقه‌ای و یا ناحیه‌ای، توان‌مندسازی روستاها و روستاییان، تغییر در نقش دولت (دولت برنامه‌ریز به دولت تسهیلگر)، ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی و برنامه‌ریزی یک‌پارچه با توجه به توان‌های مناطق مذکور است.
راهکارهای عملی: می‌توان به صورت خلاصه به برخی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در بهبود وضع اقتصادی روستاییان اشاره کرد. درگیرکردن روستاییان در بهبودبخشیدن به اوضاع اقتصادی با کمک‌ها و تسهیلگری‌‌های حکومت مرکزی، ایجاد نواحی صنعتی در روستاها با توجه به توان و سطح دانش بومیان، ایجاد مناطق آزاد تجاری در نواحی روستایی مرزی کشور و دادن تعرفه‌هایی برای تجارت روستاییان مرزنشین و غیره.
اصالت و ارزش:. یافته‌های این تحقیق با توجه به عوامل دارای اولویت می‌تواند مورد استفاده و توجه دست‌اندرکاران و کنشگران این عرصه قرار گیرد.

Keywords

هزینه و درآمد; خانوار روستایی; خوراکی و غیرخوراکی; توزیع فضایی

References

1. Akhavanfard, R. (1391/2012). Distribution of income in Mazandaran province through economic, social and cultural development plans. Monthly Journal of Economic Issues and Policy Planning, 1, 40-27. [In Persian]

2. Ebrahimzadeh, A., Akbari, M., & Mousavi, A. S. (1392/2013). Spatial analysis of development indicators and parameters analysis of its indicators in Khuzestan province. Geographic Space Journal, 13(41), 57-75. [In Persian]

3. Ehrlich, I. (1973(. Participation in illegal activities: A theoretical and empirical investigation. Journal of Political Economy, 31(3), 621-666.

4. Hosseini, M., & Najafi, A. (1388/2009). Distribution of income in rural and urban areas in Iran (1987-1997). Journal of Agricultural Economic Research, 1(3), 147-165. [In Persian]

5. Jamshidi, R., & Salimifar, M. (1392/2013). A survey and comparison of the income distribution of urban and rural households in Khorasan Razavi province and the country during 2005-2011. Journal of Agricultural Economics and Development, 27(3), 253-266. [In Persian]

6. Martinez, J. (2009). The use of GIS and indicators to monitor intra-urban inequalities. A case study in Rosario, Argentina. Habitat International, 33(4), 387-396.

7. Masoumi Eshkevari, H. (1376/1997). Regional fundamentals and planning. Isfahan: Management and Planning Organization of Isfahan Province. [In Persian]

8. Mehrabani, V. (1385/2006). Expansion of the right to vote, democracy and inequality of incomes: A theoretical model and some evidence from Iran (Unpublished master's thesis). Tehran University, Tehran, Iran. [In Persian]

9. Motaei Langroudi, H. (1382/2003). Rural planning with emphasis on Iran. Mashhad: Ferdowsi University Press. [In Persian]

10. Prange, J. (2009). Spatial justice: A new frontier in planning for just, sustainable communities (Unpublished master’s Thesis). Tufts University. http://search.proquest.com/docview/305005369.

11. Salimi Far, M., & Nowroozi, R. (1387/2008). The process of changing economic inequalities in urban and rural areas (1996-2006). Journal of Science and Development, 15(24), 37-61. [In Persian]

12. Sardari, A. (1385/2006). A comparative study on the distribution of income status of Lorestan province with the whole country (Unpublished master's thesis). Islamic Azad University of Arak, Arak, Iran. [In Persian]

13. Seli, F. (1373/1994). Planning of internal immigration (A. Lahsayizadeh, Trans.). Shiraz: Navid Shiraz Publications. [In Persian]

14. Sidayee, A. (1388/2009). Rural planning in Iran. Isfahan: Jahad Publications. [In Persian]

15. Statistical Center of Iran. (1390/2011). Statistical yearbook of Iran: Tehran province in 2011. Tehran: Statistical Center of Iran. [In Persian]

16. Statistical Center of Iran. (1390/2011). Statistical yearbook of the country. Tehran: Statistical Center of Iran. [In Persian]

17. Statistical Center of Iran. (1391/2012). Statistical yearbook of the country. Tehran: Statistical Center of Iran. [In Persian]

18. Subramanian, S. V., & Kawachi, I. (2004). Income inequality and health: what have we learned so far? Epidemiologic reviews, 26(1), 78-91.

19. Todaro, M. (1386/2007). Economic development in the third world (G. Farajadi, Trans.). Tehran: Kohsar Publications. [In Persian]

20. TsouKo Wan, H., & Chang, Y. L. (2005). An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public Facilities. Department of Urban Planning, National Cheng Kung University, Taiwan, 22(6), 424-435.

21. Vlahov, D., Galea, S., Gibble, E., & Freudenberg, N. (2005). Perspectives on urban health condition and population health. Cadernos de Saude Public, 21, 949-957.

22. Zahedi, M. (1390/2011). Development and inequality (6th Ed.). Tehran: Maziar Publications. [In Persian]

23. Zarabadi, Z., & Tabatabaei, S. (1393/2014). Organization of rural settlements in Damavand County based on regional network indicators using Topsis technique. Rural Research, 5(2), 445-466. [In Persian]