شناسایی فرایندها و فعالیت‌های مرتبط با مدیریت دانش برای اجرای موفق برنامه راهبردی مرکز اطلاع‌رسانی و کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد در حوزه آموزش

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی

مقاله 4، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10، مهر 1394، صفحه 62-83   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/riis.v5i2.31009

نویسندگان

منصور میرزایی^{* 1}؛ مهری پریرخ²؛ علیرضا اسفندیاری مقدم³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان

²دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی فرایندهای مدیریت دانش برای اجرای موفق برنامه راهبردی توسعه خدمات در کتابخانه دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد.
روش: از رویکرد کیفی و روش مطالعه موردی برای تحلیل 14 راهبرد از حوزه راهبردی آموزش ، استفاده شد. چرخه مدیریت دانش به‌عنوان چارچوب نظری برای طراحی ماتریس یک در شش برای گردآوری اطلاعات بهره گرفته شد. از آنجایی که هر راهبرد به یک زمینه موضوعی مرتبط بود، مجموعه‌ای از متون در پیوند با هر راهبرد شناسایی، مطالعه، و مفاهیم کدگذاری گردید. این مفاهیم تبدیل به اقدام شدند. برای روایی تحلیل‌های انجام گرفته، 6 ماتریس از 14 ماتریس طراحی شده میان 12 داور متخصص به قضاوت گذاشته شد.
یافته‌ها: داوری‌ها در پیوند با راهبردهای حوزه آموزش نشان داد توافق میان داوران و پژوهشگر در انتخاب اقدام‌ها وجود دارد. نتایج نظرسنجی داوران در مورد ماتریس‌ها در حوزه راهبردی آموزش مشخص می‌کند که میان اقدام‌های انتخاب شده و راهبردها ، رابطه میان اقدام‌های در نظرگرفته شده با هدف هر مرحله از فرایند مدیریت دانش رابطه مناسبی برقرار است. انتظار می‌رود اجرای اقدام‌ها به موفقیت برنامه راهبردی منجر شود. بنابراین بر پایه گزارش اعتبارسنجی انجام شده، مفاهیمی که در رابطه با هر راهبرد از متون استخراج شد و فرایند تحلیل قیاسی که برای همخوان سازی این مفاهیم با هر مرحله از مدیریت دانش و نیز راهبرد مربوطه سپری شده از دیدگاه صاحب‌نظران روا بوده است. به این ترتیب، می‌توان انتظار داشت اقدام‌های در نظر گرفته برای راهبردهای مختلف حوزه راهبردی آموزش به اجرایی شدن این راهبردها کمک نمایند.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی راهبردی؛ مدیریت دانش؛ خدمات کتابخانه‌های دانشگاهی

مراجع

استوارت، رابرت و موران، باربارا (1389). مدیریت کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی (زهیر حیاتی و فاطمه جمشیدی قهفرخی). تهران: کتابدار.

انتهایی، علیرضا (1381). ارائه الگوی پیشنهادی برای مدیریت دانش در کتابخانه‌های تخصصی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شمال تهران، 1381.

پروست، گیلبرت، روب، استفان، و رومهاردت، کای (1385). مدیریت دانش(ترجمه علی حسینی خواه). تهران: یسطرون.

پریرخ، مهری (1386). آموزش سواد اطلاعاتی: مفاهیم، روش‌ها و برنامه‌ها. تهران: کتابدار.

پریرخ، مهری، آخشیک، سمیه، فتحیان، اکرم، و نادری، محمد رامین (1390). گزارش نهایی طرح پژوهشی مصوب برنامه راهبردی برای توسعه و تحول در خدمات کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

پریرخ، مهری، فتاحی، رحمت‌الله، و موسوی، علی‌اصغر (1380). پژوهشی پیرامون وضعیت کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد و ارائه یک الگوی مناسب برای نظام اطلاع‌رسانی کتابخانه‌ها. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران (1379). برنامه استراتژیک. بازیابی شده در 4/8/1391 از www.irandoc.ac.ir.

خوانساری، جیران و حری، عباس (1387). بررسی وضعیت مدیریت دانش در کتابخانه‌های تخصصی امور برق و ارائه الگوی پیشنهادی. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، (47)، 31-62.

داورپناه، محمدرضا و سیامک، مرضیه (1387). سنجش سواد اطلاعاتی دانشجویان. تهران: دبیزش.

رضاییان، علی، احمدوند، علی‌محمد، و تولایی، روح‌الله (1389). بررسی الگوهای راهبرد مدیریت دانش و راهبرد دانش در سازمان‌ها. دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، 6(27)، 33-64. بازیابی شده در 1 شهریور 1392 از http://www.sid.ir/Fa/VEWSSID/J_pdf/30913882702.pdf.

سهیلی، فرامرز (1390). تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای کتابخانه‌های دانشگاه رازی و ارائه راهبردهای استراتژیک مناسب برای این کتابخانه‌ها. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 45 (1)، 73-95.

عطاپور، هاشم (1388). بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر چرخه مدیریت دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی (مطالعه موردی کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های تهران). در محمدحسن‌زاده، امید فاطمی، و ابراهیم عمرانی (ویراستاران). مدیریت دانش و علوم اطلاعات: پیوندها و برهم کنش‌ها. تهران: کتابدار.

فایرستون، جوزف و مک الروی، مارک (1386). مباحث کلیدی در مدیریت دانش جدید (ترجمه احمد جعفرنژاد و خدیجه سفیری). تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.

قاسمی، علی حسین (1385). استانداردهای قابلیت‌های سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 21(4)، 97-119.

کشمیری پور، ستاره و احمدی، مهدی (1388). تحلیل SWOT برای برنامه‌ریزی استراتژیک به جهت توسعه نقش کتابداران و اطلاع‌رسانان در مدیریت دانش. در محمد حسن‌زاده، امید فاطمی، و ابراهیم عمرانی (ویراستاران). مدیریت دانش و علوم اطلاعات: پیوندها و برهم کنش‌ها. تهران: کتابدار.

مالهوترا، یوگش (1386). دانش: سنجش و اندازه‌گیری (ترجمه محمد حسن‌زاده). تهران: کتابدار.

متیوز، جوزف آر. (1387). برنامه‌ریزی و مدیریت راهبردی در کتابخانه‌ها (ترجمه عبدالحسین فرج پهلو). اهواز: دانشگاه شهید چمران.

واگان، لیون (1384). روش‌های آماری برای متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی: رویکرد کاربردی و ساده برای درک استفاده و تفسیر علم آمار (مترجمان محمدرضا قانع، کیوان کوشا). تهران: چاپار.

ACRL (2000). Information Literacy Competency Standards for Higher Education. Retrieved March 12, 2013 from http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/ standards/standards.pdf.

James, P. (2005). Knowledge Asset Management: The Strategic Management and Knowledge Management Nexus. DBA thesis, Southern Cross University. Retrieved Oct. 11, 2012 from http://epubs.scu.edu.au/cgi/viewcontent.cgi ?article=1026&context=theses

Kaplan, A. (2008). Robert Morris University Library Strategic Plan. Retrieved June 15, 2011 from http://www.rmu.edu/web/cms/academics/library/about/ Documents/STRATEGIC%20PLAN%202008-2013%20(7-1-2008)--LITE--FINAL. PDF

McCarthy, A. F. (2006). Knowledge management: evaluating strategies and processes used in higher education. PhD Thesis, Nova Southeast University. Retrieved Aug. 2, 2011 from http://sunzi.lib.hku.hk/ER/detail/hkul/3850838

Porumbeanu, O. L. (2009). Strategic Model for Impelementing Knowledge Management in Libraries and Information Services. Library and Information Science Research, (13), 89-105.

Rowley, J., (2000). Is higher education ready for knowledge management. International Journal of the Educational Management, 14(7), 325-333.

Stoffle, D. C. J. (2009). The University of Arizona Libraries & Center for Creative Photography Strategic Plan 2009-2013 retrieved May 1, 2012 from

University of Newcastle Australia (2010). August 2, 2011 From http://www. newcastle.edu.au/service/strategic-planning/

Zhixian Y. (2008). Knowledge Management For Library Strategic Planning: Perceptions of Applications and Benefits. Library Management, 29(3), 229-240. Retrieved Aug 01, 2013 doi: 10.1108/01435120810855331.