بررسی تأثیر تنش رطوبتی آخر فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های لوبیا در شرایط مزرعه

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 9، دوره 6، شماره 2، دی 1394، صفحه 109-122   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v1394i2.52687

نویسندگان

محمد دشتکی^* ؛ هادی محمدعلی پوریامچی؛ محمدرضا بی‌همتا

دانشگاه تهران-کرج

چکیده

به‌ منظور بررسی اثر تنش رطوبتی بر عملکرد دانه و ارزیابی شاخص های تحمل خشکی تعداد 33 ژنوتیپ لوبیا از بین ژنوتیپ‌های موجود در بانک ژن گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران انتخاب و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به‌صورت دو آزمایش جداگانه در دو شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی ارزیابی شدند. عامل‌ها شامل دو سطح آبیاری بدون تنش و تنش (به‌ترتیب با 70 و 130 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A) و 33 ژنوتیپ لوبیا بود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، روز تا مرحله رسیدگی، اندازه بذر در شرایط تنش و بدون تنش تفاوت معنی‌داری با هم داشتند. در شرایط بدون تنش بیشترین عملکرد در ژنوتیپ 28 با میزان 6/245 و کمترین در ژنوتیپ 12 با 61/60 گرم در مترمربع بود. در تنش رطوبتی بیشترین عملکرد در ژنوتیپ 14 با 77/132 و کمترین در ژنوتیپ 25 با 4/1 گرم در مترمربع بود. نتایج تحلیل همبستگی بین شاخص‌های مقاومت به خشکی و عملکرد دانه نشان داد که شاخص تحمل تنش (STI) و شاخص میانگین بهره‌وری (MP) دارای همبستگی بالایی با عملکرد در شرایط تنش می‌باشند و برای شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش مناسب هستند. همچنین براساس تجزیه به مؤلفه‌های اصلی در هر دو شرایط بدون تنش و تنش، دو مؤلفه اول به‌ترتیب 72 و 76 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند.

کلیدواژه‌ها

تجزیه به مؤلفه‌های اصلی؛ تجزیه رگرسیون؛ تنش رطوبتی؛ شاخص مقاومت؛ لوبیا؛ همبستگی

مراجع

1. Abiri, R., Zebarjadi, A.R., Ghobadi, M., Kafashi, A.K., and Atabak, N. 2012. Determination of advanced drought tolerant and breeder lines in Hordeum vulgare L. under Kermanshah conditions. Iranian Journal of Field Crop Science 33(1): 175-188. (In Persian).

2. Bayat, A.A., Sepehri, A., Ahmadvand, G., and Dorri, H.R. 2010. Effect of water deficit stress on yield and yield components of pinto bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes. Iranian Journal of Crop Sciences 12(1): 42-54. (In Persian).

3. Cattivelli, L., Rizza, F., Badeck, F.W., Mazzucotelli, E., Mastrangelo, A.M., Francia, E., Mare, C., Tondelli, A., and Stanca, A.M. 2008. Drought tolerance improvement in crop plants: An integrated view from breeding to genomics. Field Crops Research 105: 1-14.

4. Fageria, N.K., and Santos, A.B. 2008. Yield and physiology of dry bean. Journal of Plant Nutrition 31(6): 983-1004.

5. Farshadfar, E., Zamani, M., Motallebi, M., and Immamjomeh, A. 2001. Selection for drought resistance in chickpea lines. Iranian Journal of Agriculture Science 32(1): 65-77.

6. Farshadfar, M., and Farshadfar, E. 2008. Genetic variability and path analysis of chickpea (Cicer arientinum L.) landraces and lines. Journal of Applied Sciences 8(21): 3951-3956.

7. Fathi, M., Bihamta, M.R., Majnoon Hosseini, N., Shah Nejat Boushehry, A.A., and Mohammad Ali Pour Yamchi, H. 2012. Screening for terminal drought stress tolerance in cowpea genotypes (Vigna unguiculata L.). Iranian Journal of Pulses Research 3(2): 45-54.

8. Fernandez, G.C.J. 1992. Effective selection criteria for plant stress tolerance. Proceeding of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food Crops in Temperature and Water Stress. Taiwan. 13-16 Aug.

9. German, C., Teran, H., Richard, G.A., James, L., Wright, T.D., Westerman, T., and Singh, S.P. 2006. Selection for drought resistance in dry bean landraces and cultivars. Crop Science 2111-2120.

10. Haghparast, R. 1995. Selection for resistance to drought in wheat. MSc. Thesis, College of Agriculture, University of Tabriz, Iran. (In Persian).

11. Kristin, A.S., Serna, R.R., Perez, F.I., Enriques, B.C., Gallegos, J.A.A., Vallego, P.R., Wassimi, N., and Kelley, J.D. 1997. Improving common bean performance under drought stress. Crop Science 37: 43-50.

12. Mardi, M., Taleei, A.R., and Omidi, M. 2003. A study of genetic diversity and identification of yield components in Desi chickpea. Iranian Journal of Agricultural Sciences 34(2): 345-351.

13. Nasir Zadeh, L. 2008. Study on effect of nitrogen and irrigation stress on some physiological traits and yield of red bean. MSc. Thesis in Agronomy, Tehran University. (In Persian).

14. Rahnamaie Tak, A., Vaezi, S., Mozafari, J., and Shah Nejat Boshehri, A.A. 2006. Correlation and Path analysis of grain yield and related traits in beans. Journal of Agronomy and Horticulture 76. (In Persian).

15. Saleem, M., Shahzad, K., Javid, M., and Rauf. S.A. 2002. Heritability estimates for grain yield and quality characters in chickpea. International Journal of Agriculture and Biology 4(2): 275-276.

16. Samizadeh, H. 1996. Phenotypic and genotypic variation of quantitative traits and their correlation with the yield of white Chickpeas. MSc. Thesis, Islamic Azad University of Karaj. (In Persian).

17. Schneider, K.A., Rosales- Serena, F., Ibarra- Perez, B., Cacares- Enriguez, J.A., Acosta- Gallegos, R., Ramirec- Vallejo, N., Wassimi, N., and Kelly, J.P. 1997. Improvement common bean performance under drought stress. Crop Science 37: 43-50.

18. Shafiee, M., Bihamta, M.R., Khialparast, F., and Naghavi, M.R. 2012. Using PCA analysis in yield evaluation and its components in 648 common bean genotypes (Phaseolus vulgaris L.) under normal and limited irrigation conditions. In: Proceedings of the 12th Iranian Crop Science Congress, Karaj. Page: 101.

19. Shree, P., and Singh, S. 2007. Drought resistance in the race Durango dry bean Landraces and cultivars. Agronomy Journal 99: 1219-1225.

20. Sori, J., Dehghani, H., and Sabaghpor, S.H. 2005. Study of genotypes of chickpea in water stress condition. Iranian Journal of Agriculture Science 6: 1517-1527. (In Persian).

21. Szilagyi, L. 2003. Influence of drought on seed yield components in common bean. Bulgarian Journal of Plant Physiology 9: 320-330.