بررسی کهن الگوی «مادرمثالی» در شعر بدر شاکر السیاب

زبان و ادبیات عربی

مقاله 1، دوره 9، شماره 17، شهریور 1396، صفحه 85-102   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jall.v8i17.49560

نویسندگان

زهرا راه چمنی^* ؛ عباس عرب

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نقد کهن‌الگویی یکی از شاخه‌های نقد روانشناسی است که به‌خوبی می‌تواند معیار و ملاک سنجش و بررسی و تحلیل آثار ادبی باشد. یکی از کهن‌الگوهای شناخته شده، «مادرمثالی» است که ازجمله کهن‌الگوهای بسیار مهم و حیاتی به شمار می‌رود؛ چراکه این کهن‌الگو نه‌فقط در آفرینش‌های هنری و عرصه‌های خلاق ذهنی، بلکه حتی بیشتر از آن، در شخصیت افراد نیز تأثیرات عمیقی برجای می‌گذارد؛ به‌طوری‌که هیچ‌یک از افراد بشر، از تأثیرپذیری آن برکنار نیست. این کهن‌الگو همانند دیگر کهن‌الگوها، در دو نمایه مثبت و منفی به نمود درآمده که در این مقاله نمودهای مثبت آن در شعر بدر شاکر سیاب یکی از بنیان‌گذاران شعر نوی عرب و آغازگر جنبش شعر آزاد تحلیل و بررسی می‌شود. مادر مثالی در شعر سیاب در قالب‌هایی چون مادر، مادربزرگ، زمین، باران، درخت نمود یافته است و در تمامی این قالب‌ها اشتیاق به مادر و بازگشت به اصل دیده می‌شود

کلیدواژه‌ها

کهن الگو؛ مادر مثالی؛ بدر شاکر السیاب

مراجع

1. اسوار، موسی. (1381ش). از مزامیر گل سرخ تا سرود باران- پیشگامان شعر امروز عرب-. تهران: انتشارات سخن.

2. اوداینیک، ولودیمیر والتر. (1379 ش). یونگ و سیاست: اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی کارل گوستا یونگ. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر نو.

3. باشلار، گاستون. (1364 ش). روانکاوی آتش. ترجمه‌ی جلال ستاری. تهران: انتشارات توس.

4. بلاطه، عیسی. (1971 م). بدر شاکر السیاب- حیاته و شعره-. بیروت: دارالنهار للنشر.

5. دوبوکور، مونیک. (1373 ش). رمزهای زنده جان. ترجمه جلال ستاری. تهران: نشر مرکز.

6. رجایی، نجمه. (1381 ش). اسطوره‌های رهایی، تحلیل روانشناسانه اسطوره در شعر عربی معاصر.مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

7. زمانی، کریم. (1379 ش). شرح جامع مثنوی معنوی. تهران: انتشارات اطلاعات.

8. ستاری، جلال. (1366 ش). حالات عشق مجنون. تهران: توس.

9. السیاب، بدر شاکر. (1971). دیوان بدر شاکر السیاب. مجلدین. بیروت: دار العودة.

10. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1380 ش). شعر معاصر عرب. چاپ اول. تهران: انتشارات سخن.

11. شمیسا، سیروس. (1383 ش). نقد ادبی. تهران: فردوس

12. . (1376 ش). بیان. فردوس: تهران.

13. کندی، علی. (2003 م). الرمز و القناع فی الشعر العربی الحدیث. دار الکتاب الجدید المتحده: بیروت.

14. گورین، ویلفرد و دیگران (1370 ش). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمه زهرا میهن خواه. تهران: اطلاعات.

15. محمدی، م.(1374 ش). فرهنگ تلمیحات شعر معاصر ایران. تهران: نشر میترا.

16. یونگ، کارل گوستاو. (1352 ش). انسان و سمبول‌هایش. ترجمه ابوطالب صارمی. تهران: امیرکبیر.

17. . (1368 ش). چهار صورت مثالی. ترجمهی پروین فرامرزی. مشهد:انتشارات آستان قدس رضوی.

18. Leitch, Vincent B. (Ed.)(2001), Theory and Criticism, New York: Norton. Littleton.