بررسی احتمال و عوامل مؤثر بر مشارکت کشاورزان در بازارهای آتی و اختیارمعامله (مطالعه موردی: محصول پنبه شهرستان گنبدکاووس)

مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 3، دوره 29، شماره 3، مهر 1394، صفحه 242-257   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead2.v0i0.43215

نویسندگان

فاطمه سخی^* ؛ حسین محمدی؛ محمود صبوحی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

کشاورزان با انواع مختلفی از مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی در فعالیت‌های کشاورزی مواجه‌اند و در نتیجه، درآمد آنها از تولیدات کشاورزی با بی‌ثباتی همراه است. دامنه گسترده‌ای از مخاطرات در درآمد حاصل از تولیدات کشاورزی تأثیر‌گذار است. یکی از مخاطرات مهمی که همواره گریبان‌گیر کشاورزان می‌باشد، خطر ناشی از نوسانات قیمت محصولات کشاورزی است. پنبه از جمله محصولات کشاورزی است که قیمت واقعی آن طی سالیان گذشته دارای نوسانات قابل توجهی بوده است. هدف از این تحقیق بررسی احتمال و عوامل موثر بر مشارکت کشاورزان در بازارهای آتی و اختیارمعامله به عنوان ابزارهای کاهنده نوسانات قیمت است. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، تعداد 200 کشاورز پنبه‌کار انتخاب شده‌ و داده‌های مقطعی با تکمیل پرسشنامه جمع‌آوری شد. برای بررسی هدف مذکور از مدل رگرسیون لاجیت چندگانه استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که در دوره مورد بررسی 94-1393، 35 درصد از کشاورزان تمایلی به مشارکت در دو بازار آتی و اختیارمعامله ندارند. تمایل به مشارکت کشاورزان در بازار آتی 19 درصد و در بازار اختیارمعامله 5/21 درصد است. تمایل کشاورزان به مشارکت در هر دو بازار مذکور نیز 5/24 درصد بوده است. نتایج برآورد مدل لاجیت چندگانه برای احتمال مشارکت در بازارهای آتی و اختیارمعامله نشان داد که متغیرهای سطح تحصیلات، نحوه مالکیت مزرعه، سطح ‌زیرکشت پنبه، درآمد غیرمزرعه‌ای، تجربه‌کارکشاورزی، شاخص تمایل به استفاده از فن‌آوری‌های نو، شاخص درک ریسک بازار پنبه و شاخص ریسک‌گریزی از لحاظ آماری معناداراند که در این میان متغیرهای نحوه مالکیت مزرعه، درآمد غیرمزرعه‌ای و تجربه‌کارکشاورزی اثر منفی و متغیرهای دیگر اثر مثبتی بر احتمال مشارکت در بازارهای مذکور دارند. در راستای نتایج تحقیقپیشنهاد شده است که به صورت رسمی در برخی مناطق پنبه خیز کشور بازارهایی به صورت پایلوت برای قراردادهای آتی و اختیار ایجاد شده و کارامدی آنها در طول زمان بررسی گردد و در صورت موفقیت به سایر نقاط کشور که دارای مزیت نسبی برای تولید محصولات می باشند نیز این بازارها تعمیم داده شود.

کلیدواژه‌ها

بازار آتی؛ بازار اختیارمعامله؛ پنبه؛ لاجیت چندگانه؛ مشارکت کشاورزان

مراجع

1- Abdollahi Ezatabadi M., and Najafi B. 2005. Estimatesofthe supplyof agricultural productsinfutures and optionsmarketsandthe factors which affectit, pistachiocase study. Journal of Scienceand Technology of AgricultureandNatural Resources, 10(2):1-15. (In Persian)

2- Abdollahi Ezatabadi M., and Najafi B. 2006. The possibility ofthe participation offarmersandtradersin thefutures and optionsmarketsfor agricultural products inIran, pistachiocase study. Journal ofAgricultural EconomicsandDevelopment, 15(57):105-130. (In Persian)

3- Adanacioglu H. 2011. The futures market in agricultural products and an evaluation of the attitude of farmers: A case study of cotton producers in Aydin Province in Turkey. Journal of Agricultural Economics,1: 58-64.

4- Anderson T. W.1958. Introduction to multivariate statistical analysis, John Wiley and Sons, New York.

5- Anderson J.A.1984. Regression and ordered categorical variables. Journal of the Royal Statistical Society, Series B,46:1-30.

6- Anderson J.R. 2003. Impacts of climate variability in Australian agriculture. Review of Marketing and Agricultural Economics,49 (31):21-37.

7- DehghanianM., Ghorbani, M., and Dinqzly, F.(Translation). 2010. Economicsof agricultural markets. RonaldArthurShrympr. Publication ofFerdowsi University of Mashhad.

8- Ferdowsi R., Qahreman Zade, M., Pishbahar, A., and Rahely, H .2013. Identify factors to improve the collection of the Agricultural Bank city of Maragheh. Journal of Research and Economic Policy, 21 (67): 49-68. (In Persian)

9- Franken J.R.V., Pennings J.M.E., and Garcia Philip.2012. Crop production contracts and marketing Sstrategies:What Drives Their Use?. Journal of Agribusiness, 28(3): 324–340.

10- GhorbaniM., and Kulshreshtha S.2013. An environmental and economic perspective on integrated weed management in Iran. Weed Science Society of America, 27(2):352-361.

11- Goodwin B.K., and Schroeder T.C.1994. Human capital, producer education programs, and adoption of forward pricing methods. American Journal of Agricultural Economics, 76: 936-947.

12- Greene W.H., and Hensher D.A. 2003. A latent class model for discrete choice 10-analysis: contrasts with mixed logit.Transportation Research Part B, 37:681-698.

13- Hausman J., and McFadden D.1984. Specification tests for the multinomial logit model. Econometrica, 52:1219–1240.

14- Isengildina O., and Hudson M.D. 2001. Factors affecting hedging decisions using evidence from the cotton industry. Paper presented at the NCR-134 Conference on applied commodity price analysis, forecasting, and market risk management, April 23-24. 2001. St. Louis, Missouri.

15- Johnston R. J.1986. Multivariate statistical analysis in Ggeography: a primer on the general linear model, Longman, New York.

16- Jordan H., and Grove B.2007. Factors affecting maize producers adoption of forward pricing in price risk management: The Case of Vaalharts, Agrekon, 46(4):548-565.

17- Jordan H., and Grove B.2008. Factors affecting the use of forward pricing methods in price risk management with special reference to the influence of risk aversion. Agrekon, 46(1):102-115.

18- Kalantary KH.2003. Processing and analysis of data on socio-economic researches. Publish Sharif, Tehran.

19- Long J.S.1997. Regression models for categorical and limited dependent variables. SAGE Publications, Inc. London EC2A 4PU, United Kingdom.

20- Makus L.D., Lin B.H., Carlson J. and Krebill-Prather R. 1990. Factors influencing farm level use of futures and options in commodity marketing. Journal of Agribusiness, 6:621-631.

21- McFadden D.1973. Conditional logit analysis of qualitative choice behavior, in Zarembka, Frontiers in Econometrics. Academic Press, New York.

22- McFadden D.1984. Conditional logit analysis of qualitative choice behavior, in Zarembka, Frontiers in Econometrics. Academic Press, New York.

23- Mishra A.K., and El-Osta H.S.2002. Managing risk in agriculture through hedging and crop insurance: What Does a National Survey Reveal? Agricultural Finance Review,136-148.

24- Mofokeng M., and Vink N.2013. Factors affecting the hedging decision of maize farmers in Gauteng Province. The 4th International Conference of the African Association of Agricultural Economists, September 22-25, 2013, Hammamet, Tunisia.

25- Mojaverian S.M., Rasuli F., and Hossieni Yekani S.A. 2013. Factorsaffecting the selection ofsaleschannelsinMazandarancitrus growers. Journal ofAgricultural Economics and Development, 27(2),133-123. (In Farsi)

26- Musser W.N., Patrick G.F., and Eckman D.T. 1996. Risk and grain marketing behavior of large-scale farmers. Review of Agricultural Economics, 18: 65–77.

27- Nicoee A.R., and Torkemani J. 2002. Look atissuesof moral hazardandadverseselectionwheatInsuranceCase Study inFars Province. IranianJournal of Agricultural Sciences, 33(1): 157-169. (In Farsi)

28- Pai C.W., and Saleh W.2008. Modeling motorcyclist injury severity by various crash types at T-junctions in the uk.Satety science, 46:1234-1247.

29- Pedhazur E.J. 1982. Multiple regression in behavioral research: explanation and prediction. New York.

30- Pennings J.M.E., Isengildina-Massa O., Irwin S.H., Garcia P., and Good D.L. 2008. Producers’ complex risk management choices. Journal of Agribusiness, 24: 31–54.

31- Pennings J.M.E., and Garcia P. 2001. Measuring producers’ risk preferences:Aglobal risk attitude construct. American Journal of Agricultural Economics, 83:993–1009.

32- Pennings J.M.E., and Leuthold R.M. 2000. The role of farmers’ behavioral attitudes and heterogeneity in futures contracts usage. American Journal of Agricultural Economics, 82: 908–919.

33- Penning J.M.E., and Smidts A. 2000. Assessing the construct validity of risk attitude. Manage,46: 13-48.

34- Qadiri Moqadam A., and Nemati A. 2011. Factorsaffectingtheparticipation offarmers in the futures markettomatoes.Journal ofAgricultural Economics and Development(Agricultural Science and Technology), 25 (3):25-53. (In Farsi)

35- Ray P.K.1967. Agricultural insurance, principle and organization and application to developing countries, FAO, Rome, Peramon Prees, P-P. 12.3.

36- Reynaud A., and Ricome A. 2010. An empirical analysis of the determinants of marketing contract choices in France. 9-10 decembre. RENNES, France.

37- SabbaghKermaniD.,and AziziF. 2005.AgriculturalcommoditiesexchangeinIran. Two- Quarterlyof Economic Essays, (3),9-34. (In Farsi)

38- Sartwelle J., O’Brien D., Tieney W., and Eggers T. 2000. The effect of personal and farm characteristics upon grain marketing practices. Journal of Agricultural and applied Economics, 32(1):95-111.

39- Shapiro B.I., and Brorsen B.W.1988. Factors affecting farmers’ hedging decisions. North Central Journal of Agricultural Economics, 10:145-153.

40- Talebi H., and Zangi Abadi Q. 2001. Analysis indicators and determining factors impact in human development methodologies major cities. Geographical Research Quarterly, (60). (In Farsi)

41- Turvey C.G., and Baker T.G.1990. A farm-level financial analysis of farmers use of futures and options under alternative farm programs. American Journal of Agricultural Economics, 72:946-957.

42- Velandia M., Rejesus R.M., Knight T.O., and Sherrick B.J. 2009. Factors affecting farmers’ utilization of agricultural risk management tools: The Case of crop insurance, Forward Contracting, and Spreading Sales. Journal of Agricultural and Applied Economics, 41:107–123.

43- White B., and Dawson P.J. 2005. Measuring price risk on UK arable farms. Journal of Agricultural Economics, 56: 239–252.