Critique and analysis of the famous opinion on determination of Khumsi year and the period of deducting expense from profit

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

Article 4, Volume 51, Issue 4 - Serial Number 119, March 2020, Pages 75-92   

Document Type: Research Article

DOI: 10.22067/jfu.v51i4.68818

Authors

Mohammad Reza Kheikhah¹; Mohammad Ali Ghaderi^{* 2}

¹Associate Professor, University of Sistan and Baluchestan

²Student of Islamic Jurisprudence and Foundations of Islamic Law, University of Sistan and Baluchestan

Abstract

According to the Islamic  jurists' Idjma, Khums of profits of income must be calculated after deduction of customary expenses of the duty-bound and those family members  entitled to receive maintenance; hence the need to determine the beginning and end of a period to calculate expenses. The results of this research are as follows: first. Determination of Khumsi year has not been expressed in any parts of the narrations and the Ali ibn Mahzyar's narration which is resorted to has been issued by the Infallible under the exceptional circumstances of the particular time and recourse may not be had thereto in this regard.  The authority of narrated Idjma is also refused given the opposition of some Islamic jurists and the fact that its source is known and due to its contradiction with Imam Sadegh’s narration. In addition, the beginning of this expanded duty is not either the start of the business or lapse of one year from the start of the business or the rise of profit, but the only criteria for duty to pay Khums is the rise of profit and it being surplus to expenses. Distinction between businesses with immediate or gradual incomes is meaningless too.

Keywords

khums; Khums year; Khums item; expenses

References

ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410 ق.

ابن براج، عبد العزیز بن نحریر، المهذب (لابن البراج)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق.

ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم، 1414 ق.

اراکی، محمد علی، رسالة فی الخمس، در یک جلد، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ اول، 1413 ق.

اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.

اصفهانی، ابو الحسن، وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، در یک جلد، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، 1422 ق.

انصاری، ابن هشام، المغنی اللبیب، بیروت، دارالفکر للطباعه،2007 م.

انصاری، مرتضی بن محمد امین، کتاب الخمس، در یک جلد، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.

بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405 ق.

بروجردی، آقا حسین، توضیح المسائل، شماره دیجیتالی:4640، شماره کتابشناسی: 10415/1.

بروجردی، آقا حسین ، زبدة المقال فی خمس الرسول و الآل، در یک جلد، قم، چاپخانه علمیه،1380 ق

حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1409 ق.

حکیم، محمد سعید، مصباح المنهاج، الناشر: مؤسسة الحکمة للثقافیة الإسلامیة، الطبعة الثانیة، 1428 ق.

حمیری، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، 12 جلد، بیروت، دار الفکر المعاصر، 1420 ق.

خراسانی، وحید، رساله توضیح المسائل، بی‌تا، بی‌جا.

خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، مترجم: علی اسلامی، تحریر الوسیله، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1425 ق.

خوئی، ابو القاسم، منهاج الصالحین، نشر مدینة العلم، قم، 1410 ق.

سبحانی تبریزی، جعفر، الخمس فی الشریعة الإسلامیة الغراء، در یک جلد، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1420 ق.

سبزواری، عبد الأعلی، مهذّب الأحکام، قم، مؤسسه المنار، چاپ چهارم، 1413 ق.

سیستانی، علی، توضیح المسائل، بی‌جا، چاپ سی و دوم، 1393.

شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، 3 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة،10 جلد، قم، کتابفروشی داوری، 1410ق.

شهید ثانی، زین الدین بن علی ، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، 15 جلد، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413 ق.

صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1404 ق.

صیمری، مفلح بن حسن، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار الهادی، چاپ اول، 1420 ق.

طباطبایی حائری، علی بن محمد، ریاض المسائل (ط - القدیمة)، مؤسسه آل البیت علیهم، بی‌تا.

طباطبایی یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم، العروة الوثقی (المحشّی)، 5 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.

طباطبایی یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم ، العروة الوثقی، 2 جلد، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1409 ق.

طباطبایی یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم ، العروة الوثقی مع تعلیقات الفاضل، 2 جلد، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، بی‌تا.

طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، قم - ایران، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.

طوسی، محمد بن حسن ، تهذیب الأحکام، تهران - ایران، دار الکتب الإسلامیة، 1407 ق.

عاملی، محمد بن علی، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، 8 جلد، بیروت، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1411 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، 2 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف ، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1420 ق.

علامه حلّی، حسن بن یوسف ، تذکرة الفقهاء (ط- الحدیثة)،‌ قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1414 ق.

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، مفاتیح الشرائع، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی (ره)، قم، چاپ اول، بی‌تا.

قطان حلی، محمد بن شجاع، معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1424 ق.

کاشف الغطاء، احمد بن علی، سفینة النجاة و مشکاة الهدی و مصباح السعادات، مؤسسه کاشف الغطاء، نجف اشرف، چاپ اول، 1423 ق.

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، باب الفی‌ء و الأنفال، تهران- ایران، دار الکتب الإسلامیة، 1407 ق.

متقی هندی، علی بن حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، مکتبة التراث الإسلامی، ۱۳۸۹ق.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، 1410 ق.

محقق حلّی، جعفر بن حسن، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، 2 جلد، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، 1418 ق.

محقق داماد، محمد، کتاب الخمس، در یک جلد، قم، دار الإسراء للنشر، 1418 ق.

مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، انتشارات دار الفکر، 1414 ق.

مرعشی شوشتری، محمد حسن، دیدگاه‌های نو در حقوق، تهران، نشر میزان، چاپ دوم، 1427 ق.

مرعشی نجفی، شهاب الدین، منهاج المؤمنین، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی - ره، چاپ اول، 1406 ق.

معلوف، لویس، المنجد، فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ترجمه احمد سیاح، تهران، انتشارات اسلام، چاپ ششم، 1385.

مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الفقاهة - کتاب الخمس و الأنفال، در یک جلد، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام، 1416 ق.

مکارم شیرازی، ناصر ، رساله توضیح المسائل، ، قم، انتشارات امام علی بن ابی طالب، چاپ چهل و هفتم، 1391.

همدانی، آقا رضا بن محمد هادی، مصباح الفقیه، قم، مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، 1416 ق.

وبگاه اینترنتی

سایت مدرسه فقاهت، درس خارج فقه آیت الله سبحانی، 29/10/93. http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/sobhani/feqh/93/931029