اثر تلقیح با سویه‌های باکتری ریزوبیوم و سطوح نیتروژن بر خصوصیات کمّی و کیفی و محتوی نیتروژن ارقام لوبیاسفید در شرایط آب‌وهوایی استان مرکزی

پژوهش‌های حبوبات ایران

مقاله 12، دوره 9، شماره 1، خرداد 1397، صفحه 165-176   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/ijpr.v9i1.55164

نویسندگان

مسعود دادیور¹؛ محمدعلی خودشناس^{* 2}؛ جواد قدبیک لو²

¹بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

²بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اراک، ایران

چکیده

نقش کاربرد ریزوبیوم هم از جنبه اقتصادی و هم از جنبه زیست‌محیطی شایان توجه می‌باشد. با توجه به این‌که استان مرکزی از مناطق مهم کشت لوبیا در کشور محسوب می‌شود، لذا این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج سویه باکتری، مصرف کود نیتروژنه (100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) و شاهد (بدون تلقیح و مصرف کود) و سه رقم لوبیاسفید با سه تکرارطی دو سال (89-1388) در ایستگاه ملی لوبیا خمین اجرا شد. کود نیتروژن در سه تقسیط (یک‌سوم موقع کاشت، یک‌سوم اواسط رشد رویشی و یک‌سوم در مرحله گلدهی) استفاده شد. نتایج نشان داد عامل رقم بر صفات وزن100دانه، تعداد دانه در غلاف، وزن ماده‌خشک در سطح احتمال 1درصد و بر صفت تعداد غلاف در بوته در سطح 5درصد تفاوت معنی‌داری دارد. عامل باکتری در سطح احتمال 1درصد برصفات نیتروژن دانه، وزن ماده‌خشک، نیتروژن مرحله گلدهی، وزن ماده‌خشک مرحله گلدهی و نیتروژن کاه و در سطح احتمال 5درصد بر صفت تعداد دانه در غلاف تفاوت معنی‌داری را ایجاد نمود. اثر متقابل رقم و ریزوبیوم بر صفات وزن100دانه (بیشترین مقدار 01/32گرم از رقم درسا و سویه R156)، وزن ماده‌خشک، وزن ماده‌خشک مرحله گلدهی (بیشترین مقدار به میزان 3/78گرم از رقم دانشکده و سویه R116) و نیتروژن کاه در سطح احتمال1درصد و بر صفات تعداد غلاف در بوته (بیشترین تعداد 7/10 از رقم درسا و مصرف 100کیلوگرم در هکتار نیتروژن که تفاوت معنی‌داری با رقم شکوفا و سویه R156 به تعداد 5/10 نداشت) و نیتروژن مرحله گلدهی (97/1درصد از رقم شکوفا و مصرف100کیلوگرم نیتروژن و 93/1درصد از رقم دانشکده و رقم R133 که تفاوت معنی‌داری نداشتند) در سطح احتمال 5درصد تفاوت معنی‌داری را نشان می‌دهد. محتوی بالای نیتروژن دانه در تیمارهای تلقیح‌شده تأکیدی بر استفاده ریزوبیوم در مزارع لوبیاکاری است. در بین سویه‌های باکتریایی استفاده ازسویه R156 به‌عنوان سویه مناسب قابل‌توصیه است.

کلیدواژه‌ها

حبوبات؛ عملکرد؛ کودزیستی؛ کیفیت

مراجع

1. Ali ehyaee,M., and Behbahanizadeh, A.A. Chemical Methods of Soil Analysis. Technical Report, No: 893. Soil and Water Research Institute.
2. Asadi Rahmani, H. 2010. Increasing the yield of been inoculated common bean with supplemental nitrogen fertilizer consumption. Final R No 89/13.
3. Bhattarai, , Baral, B., Shrestha, G., and Yami, K.D. 2011. Effect of mycorrhiza and rhizobium on Phaseolus vulgaris L. Scientific World 9(9).
4. Dadivar, M., Khodshenas, M.A., and Ghadiri, A. 2007. Evaluation of Rhizobium strains effect on yield and yield components in red bean (Phaseolus vulgaris). Proceedings of 2^nd Iranian National Pulse Crops Symposium. Islamic Azad University. Science and Research Branch.
5. Dorri, R., and Ghadiry, A. 2010. 15^th Development Plan of Khomein National Bean Research Station. Markazi Agricultural and Natural Resources Research and Training Center.
6. Ghadiry, A., Dadivar, M., Khodshenas, M.A., and Ghanbari, A.A. 2007. Effects of Rhizobium strains on morphological and phenological characteristics in Red Bean (Phaseolus vulgaris) Proceedings of 2^nd Iranian national Pulse Crops Symposium. Islamic Azad University. Science and Research Branch.
7. Ghasemzadeh Ganjehie, M., and Asadi Rahmani, H. 2011. Evaluation of Rhizobium inoculant effect on the biological nitrogen fixation potential and common bean yield in Khorasan province. Proceedings of 4^th Iranian National Pulse Crops S Arak.
8. Giller, K.E., and Wilson, Y. 1991. Nitrogen Fixation in Tropical Cropping System. CAB International UK.
9. Havelkak, V.D., Boyle, M.G., and Hardy, R.F. 1982. Biological Nitrogen Fixation. In: F.J. Stevenson (Ed.). Nitrogen in Agricultural Soils. Agronomy 22: 365-422. American Society of Agronomy, Madison, WI.
10. Hemmati, , Asadi Rahmani, H., and Masoudi, Gh.H.2012. Determination of Rhizobium bacteria strain for seed inoculating of bean in north of Fars. Journal of Plant Ecophysiology 5(12): 77-84.
11. Kabahuma, K. 2013. Enhancing Biological Nitrogen Fixation in Common Bean (Phaseolus vulgaris L.). Master of Science. Iowa State University.
12. Khodshenas, A. 2004. Decreasing the Utilization of Nitrogen Fertilizers through Improvement the Biological Nitrogen Fixation (BNF) in Bean (Phaseolus vulgaris) Cropping Area. Final Report. Markazi Agricultural and Natural Resources Research and Training Center.
13. Khoshfetrat, R. 1998. Semi-Detailed Soil Survey and Classification of Khomein Plain. Technical Report, No: 1061. Soil and Water Research Institute.
14. Moshiri, , Asadi Rahmani, H., and Afshari, M.2003. Proceedings of 3^rd National Conference on the Development in the Application of Biological Products & Optimum Utilization of Chemical Fertilizers & Pesticides in Agriculture. Karaj. Iran.
15. Robert, F.M., and Schmidt, E.L. Population changes and persist ence of Rhizobium phaseoli in siol and rhizospheres. Applied and Environmental Microbiology 45: 550-556.
16. Sakaka, W.D., Cadisch, , and Giller, K.E. 2001. Productivity N₂-fixation and N balances in pigeonpea-maize intercrops in Malawi. Plant and Soil: In Press.
17. Tymoori, , Madani, H., Khaghani, Sh., and Safapoor, M. 2011. Effect of Mycorrhiza and Rhizobium biofertilizers on yield and yield component in common bean (Phaseolus vulgaris L). Proceedings of 4^th Iranian national Pulse CropsS. Arak.
18. Wagner, S. 2011. Biological Nitrogen Fixation. Nature Education Knowwl.