تحلیل زمانی _ مکانی جزیرۀ حرارتی شهر ارومیه با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقاله 5، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 34، شهریور 1399، صفحه 83-99   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geo.v9i2.87137

نویسندگان

ساجده مرادی^{* 1}؛ محمد حسین رضایی مقدم²

¹دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

²استاد ژئومرفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در این پژوهش جهت تحلیل زمانی و مکانی جزیرۀ حرارتی شهر ارومیه، تصاویر لندست مربوط به ماه اوت سال‌های 1989، 1998، 2011 و 2018 مورد استفاده قرار گرفت. جهت استحصال نقشه‌های جزیرۀ حرارتی، دمای سطح زمین با روش حد آستانۀ NDVI و قانون پلانک بر اساس محاسبات آرتیس‌ و کارناهان برای تصاویر TM و الگوریتم پنجرۀ مجزا برای تصویر OLI/TIRS محاسبه شد. با استفاده از تصاویر NDVI و نقشه‌های کاربری اراضی، ارتباط دمای سطحی با پوشش گیاهی و کاربری‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در طول مدت مورد مطالعه طبقات دمایی خنک و بسیار خنک، کاهش داشته و در اوت سال 2018 جزایر حرارتی جدیدی ایجاد شده است که به کارگاه‌های تولیدی، صنعتی، سوله‌ها و زمین‌های بایر در قسمت شرق، شمال‌شرق و جنوب شرق شهر مربوط است. بررسی روند تغییرات زمانی جزیرۀ حرارتی شهر ارومیه نشان داد که شاخص جزیرۀ‌ حرارتی روند افزایشی داشته است. این شاخص در سال 1989 با میزان 2/0 به 37/0 در سال 2018 رسیده است؛ بنابراین علاوه بر گسترش فضایی جزیرۀ حرارتی، شدت آن نیز افزایش داشته است.

کلیدواژه‌ها

جزیرۀ حرارتی؛ دمای سطح زمین؛ الگوریتم پنجرۀ مجزا؛ تغییرات کاربری؛ ارومیه

سایر فایل های مرتبط با مقاله

5-Moradi-Final.pdf

مراجع

ارسلانی، محسن؛ عزیزی، قاسم ؛ وخوش‌اخلاق، فرامرز؛ 1391. بازسازی تغییرات دمای حداکثر استان کرمانشاه با استفاده از حلقه‌های درختی. مجلۀ جغرافیا و مخاطرات محیطی،1، صص 110-97.

امیری، رضا؛ علیمحمدی، عباس؛ و علوی پناه، سیدکاظم؛ 1386. مطالعۀ تغییرپذیری فضایی- زمانی حرارت در ارتباط با کاربری/ پوشش زمین در منطقۀ شهری تبریز با استفاده از داده‌های حرارتی و انعکاسی TM و ETM+ لندست. مجلۀ محیط شناسی،43، صص 120-107.

جوان، خدیجه؛ 1392. بررسی اقلیم گردشگری شهر ارومیه با استفاده از شاخص‌های زیست اقلیمی. فصلنامۀ جفرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشمانداز زاگرس، شماره 16، صص 96-83.

رسولی، علی‌اکبر؛ 1387. مبانی سنجش از دور کاربردی با تاکید بر پردازش تصاویر ماهواره‌ای. انتشارات دانشگاه تبریز.

صادقی نیا، علیرضا؛ علیجانی، بهلول؛ و ضیائیان، پرویز؛ 1391. تحلیل فضایی زمانی جزیرۀ حرارتی کلانشهر تهران با استفاده ازسنجش ازدور وسیستم اطلاعات جغرافیایی. مجلۀ جغرافیا و مخاطرات محیطی، 4، صص 17-1.

علوی پناه، سیدکاظم؛ 1390. اصول سنجش ازدور نوین و تفسیرتصاویر ماهواره‌ای و عکس‌های هوایی. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.

فیضی زاده، بختیار؛ دیده‌بان، خلیل؛ و غلام‌نیا، خلیل؛ 1395. برآورد دمای سطح زمین با استفاده از ماهوارۀ لندست 8 و الگوریتم پنجرۀ مجزا. مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز مهاباد. فصل‌نامۀ علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، شماره 98، صص 181-171.

ملکی، سعید؛ شجاعیان، علی؛ و فرهمند، قاسم؛ 1397. ارزیابی تغییر‌پذیری فضایی– زمانی جزایر حرارتی در ارتباط با کاربری‌های شهری، مطالعۀ موردی: شهر ارومیه. فصلنامۀ‌ علمی– پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، شماره 105، صص 197-183.

ولیزاده کامران، خلیل؛ غلام‌نیا، خلیل؛ عینالی، گلزار؛ و موسوی، سید محمد؛ 1396. برآورد دمای سطح زمین و استخراج جزایر حرارتی با استفاده از الگوریتم پنجرۀ مجزا و تحلیل رگرسیون چند متغیره) مطالعۀ موردی شهر زنجان (نشریۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره 30، صص 50-35.

هاشمی‌دره بادامی، سیروس؛ درویشی بلورانی، علی؛ علویپناه، سیدکاظم؛ ملکی، محمد؛ و بیات، رضا؛ 1398. تحلیل تغییرات جزیرۀ حرارتی سطوح شهری در روز و شب با استفاده از محصولات چندزمانۀ سنجندۀ مادیس (مطالعۀ موردی: کلانشهر تهران. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 52، صص 128-113.

 

Abou Elmagd, I., Ismail, A., & Zanty, N., 2016. Spatial Variability of Urban Heat Islands in Cairo City, Egypt using Time Series of Landsat Satellite Images. International Journal of Advanced Remote Sensing and GIS 5: 1618-1638.

Asadi, Y., Ezimand, K., Keshtkar, H., & Alavipanah S.K., 2019. A Survey of Landscape Metrics and Land-use / land-cover Structures on Urban Heat Islands Surface: A Case Study on Urmia City, Iran. Desert Journal, pp: 205-218.

Department of the Interior U.S.Geological Survey., 2019. Landsat8 (L8) Data Users Handbook, LSDS-1574 Version 5.0.

Du, ch., Ren, H., Qin, Q., Meng, J., & Zhao, Sh., 2015. A Practical Split-Window Algorithm for Estimating Land Surface Temperature from Landsat 8 Data. Remote Sensing Journal 7: 647-665. DOI: 10.3390/rs70100647.

Gibson, P.(2000.Introductory Remote Sensing Principles and Concepts. Published by Routledge.

Hua, L., & Wang, M., 2012. Temporal and Spatial Characteristics of Urban Heat Island of an Estuary City, China. Journal of computers. 7:3082-3087.

Jin, M., Li, J., Wang, C., & Shang, R., 2015. A Practical Split-Window Algorithm for Retrieving Land Surface Temperature from Landsat 8 Data and a Case Study of an Urban Area in China. 7: 4371-4390DOI: 10.3390/rs70404371.

Kaplan, G., Avdan, U., & Yigit Aavdan, Z., 2018. Urban Heat Island Analysis Using the Landsat8 Satellite Data: A Case Study in Skopje, Macedonia. Proceedings, 2 (358):1-5. DOI:10.339./ecrs-2-05171.

Oluseyi, I., Danlami, M. S., & Olusegun, A.J., 2011. Managing Land Use Transformation and Land Surface Temperature Change in Anyigba Town, Kogi State, Nigeria. Journal of Geography and Geology, (3) 77: 77-85.  DOI: 10.5539/jgg. v3n1p77.

Rongali, G., Keshari, A.K., Gosain, A.K., & Khosa, R., 2018. Split-Window Algorithm for Retrieval of Land Surface Temperature Using Landsat 8 Thermal Infrared Data. Journal of Geovisualization and Spatial Analysis. pp: 1-19. DOI: 10.1007/s41651-018-0021-y.

Rong-bo, X., Zhi-yun, O., Hua, Z., Wei-feng, L., Erich, W.S., & Xiao-ke, W., 2007. Spatial pattern of impervious surfaces and their impacts on land surface temperature in Beijing, China. Journal of Environmental Sciences. 19:250–256.

Rose, A.L., & Devadas, M.D., 2009. Analysis of land surface temperature and land use/land cover types using remote sensing imagery a case inchennal city, India. The seventh International Conference on Urban Climate, Yokohama, Japan.

Sobrino, J.A., Jime´nez-Munoz, J.C., & Paolini, L., 2004. Land surface temperature retrieval from Landsat TM5. Remote Sensing of Environment 90:434–440. DOI:10.1016/j.rse.2004.02.003.