«جفتْ‌‌جوی» یا «جفتوجوی» (پیشنهادی برای تصحیح بیتی از شاهنامه)

جستارهای نوین ادبی

مقاله 4، دوره 49، شماره 2، بهار 1395، صفحه 131-141  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی.

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jls.v49i2.45713

نویسنده

محمدحسن جلالیان چالشتری

دانشگاه تبریز

چکیده

آغاز پادشاهی کیکاووس با ماجرای جنگ مازندران همراه شده است. داستان بدین قرار است که کاووس به همراه پهلوانان سرگرم باده‌گساری است که دیو (= اهریمن) چون رامشگری از سالار بار می‌خواهد تا او را به نزد کاووس ببرد. سالار بار پس از کسب رخصت از شاه، دیو را به حضور او می‌برد و در کنار نوازندگان جای می‌دهد. دیو بربط می‌نوازد و سرود مازندرانی در ذکر زیبایی های مازندران سر می‌دهد و چنان توصیفی از مازندران می‌کند که شاه را به کشیدن سپاه به مازندران برمی‌انگیزد. ادامۀ داستان شامل مخالفت پهلوانان و بزرگان با این اقدام و استمداد آن ها از زال برای برگرداندن رأی شاه و ناکامی او در این کار و لشکر کشیدن و گرفتار شدن شاه و لشکریان در مازندران و ماجرای هفت‌خوان رستم و کشتن دیو سپید و رهانیدن شاه و لشکریان و فتح مازندران است.

کلیدواژه‌ها

شاهنامه؛ مادّۀ مضارع؛ مادّۀ ماضی؛ مصدر؛ ترکیب

مراجع

ابوالقاسمی، محسن. (1387). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.

بنداری، الفتح بن علی. (2001 م./1422 ق.). الشاهنامه. تصحیح عبدالوهّاب عزام. جزء اوّل. الطبعه الثانیه. قاهره: دار سعاد الصباح.

بهار، مهرداد (مترجم). (1385). بندهشن. نگاشتۀ فرنبغ‌دادگی. چاپ سوم. تهران: توس.

تفسیر قرآن پاک (عکس نسخۀ خطی). (1344). تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

تفسیر قرآن پاک (چاپ حرفی). (1348). به کوشش مجتبی مینوی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

تفسیر قرآن پاک. (1385). به کوشش علی رواقی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.

ثعالبی، ابومنصور عبدالملک بن محمّد بن اسماعیل. (1368). تاریخ ثعالبی. پارۀ نخست: ایران باستان. ترجمۀ محمّد فضائلی، تهران: نقره.

ثعالبی، ابومنصور عبدالملک بن محمّد بن اسماعیل. (1328). شاهنامۀ ثعالبی. ترجمۀ محمود هدایت. تهران: چاپخانۀ مجلس.

جلالیان چالشتری، محمّدحسن. (1388). «کلمات مرکّب ساخته‌شده با ستاک مضارع فعل در فارسی و سغدی». زبان و ادب فارسی (نشریّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز). صص 39-55.

خالقی مطلق، جلال. (1391). یادداشت‌های شاهنامه (با اصلاحات و افزوده‌ها). بخش یکم. چاپ دوم. تهران: مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.

خرّمشاهی، بهاءالدّین. (1378). حافظ‌نامه. بخش اوّل. چاپ هشتم. تهران: علمی و فرهنگی.

راشد محصّل، محمّدتقی. (1381). نجات‌بخشی در ادیان. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

رواقی، علی. (1390). فرهنگ شاهنامه. چاپ اوّل. تهران: فرهنگستان هنر.

شعار، جعفر. (1342). «بحثی دربارۀ اتباع». یغما. ش 182. صص 278-282.

صادقی، علی‌اشرف. (1383). «کلمات مرکّب ساخته‌شده با ستاک فعل». دستور (ویژه‌نامۀ فرهنگستان). صص 5-12.

فردوسی، ابوالقاسم. شاهنامه. عـکس دسـت‌نویس مـوجـود در کـتابـخانـة ملّی اتریش در ویـن، بـه نـشانMxt 378 مورخ 882..

فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه. تصحیح ژول مل. با مقدّمۀ محمّدامین ریاحی. ج 1. چاپ اوّل. تهران: سخن.

فردوسی، ابوالقاسم. (1370). شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی. به کوشش سیّد محمّد دبیرسیاقی. مجلّد اوّل. چاپ اوّل. تهران: علمی.

فردوسی، ابوالقاسم. (1379). شـاهنامة فردوسی همراه با خمسة نظامی (معروف به شاهنامة سعدلو). چاپ عکسی از روی نسخة متـعلّق بـه مـرکز دایـرۀ المعارف بـزرگ اسـلامی. مربـوط بـه سـدة 8 هجری قمری. با مقدمة فتح‌الله مجتبایی. تهران. 1379.

فردوسی، ابوالقاسم. (1380). شاهنامۀ فردوسی. تصحیح انتقادی، مقدّمۀ تحلیلی و نکته‌های نویافته از مصطفی جیحونی. کتاب اوّل. چاپ سوم. تهران: شاهنامه‌پژوهی.

فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. چاپ اوّل. تهران: مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.

فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. نسـخه بـرگـردان دسـت‌نویس سـن‌ژوزف. بـه کوشش ایـرج افــشار، محـمود امیدسالار و نادر مطلبی کاشانی. تهران: طلایه.

شاهنامۀ فردوسی. (1966م.). متن انتقادی. تحت نظر ی. ا. برتلس. ج 2. مسکو: آکادمی علم اتحاد شوروی، ادارۀ انتشارات دانش.

کزّازی، میر جلال‌الدّین. (1384). نامۀ باستان، ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی. ج 2. تهران: سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.

ناتل خانلری، پرویز. (1387). تاریخ زبان فارسی. ج 3. چاپ هفتم. تهران: نشر نو.

هروی، حسینعلی. (1367). شرح غزل‌های حافظ. جلد اوّل. چاپ دوم. تهران: نشر نو.

Al-Thaʻālibi. (1900). Histoire des Rois des Perses. publie et traduit par H. Zotenberg, Paris: Imprimerie Nationale.

Anklesaria, B. T. (1956). Zand-ākāsīh, Iranian Great Bundahišn. Bombay.

Bartholomae, Chr. (1904). Altiranisches Wörterbuch. Strassburg: Verlag von Karl J. Trübner.

Cheung, J. (2007). Etymological Dictionary of the Iranian Verb. Leiden-Boston: Brill.

Dhabhar, E. B. N. (1909). Saddar Naṣr and Saddar Bundahesh. Bombay: The Trustees of the Parsee Punchayet Funds and Properties.

Pakzad, F. (2005). Bundahišn, Zoroastrische Kosmogonie und Kosmologie. Band I. Tehran: Center for Great Islamic Encyclopaedia.

Wolff, F. (1965). Glossar zu Firdosis Schahname. Berlin: Heildesheim.