تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و شاخص های رشد سه رقم نخود (Cicer arietinum L.)

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 2، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 23، مهر 1390، صفحه 310-321   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v9i3.11960

نویسندگان

مهدی پارسا^* ؛ علی گنجعلی؛ الیاس رضائیان زاده؛ احمد نظامی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور تأثیر رژیم های مختلف آبیاری بر عملکرد و شاخص های رشد سه رقم نخود (482 ILC، جم و کرج)، آزمایشی در سال های زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت بلوک با طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد، رژیم‌های آبیاری شامل، آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی (یک نوبت آبیاری در یکی از مراحل فنولوژی شامل شاخه‌دهی، گل‌دهی، تشکیل غلاف‌ها و دانه بستن) و بدون آبیاری (دیم) به عنوان فاکتورهای اصلی و ارقام نخود به عنوان فاکتورهای فرعی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سطوح مختلف آبیاری اثر معنی داری بر عملکرد و رشد نخود دارد. بطوری که در بین رژیم های آبیاری تکمیلی، عملکرد دانه در شرایط آبیاری در مرحله گل‌دهی به طور معنی داری بیشتر از رژیم های آبیاری در مرحله شاخه دهی، غلاف دهی و دانه بستن بود (به ترتیب بیش از 3/3، 1/3 و 23 درصد). عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در شرایط آبیاری کامل بیشتر از رژیم های آبیاری تکمیلی بود. در میان ارقام، 482ILC بیشترین(1752کیلوگرم در هکتار) و رقم کرج کمترین (1381 کیلوگرم در هکتار) عملکرد دانه را دارا بودند. نتایج بررسی‌ها نشان داد که در طول فصل رشد، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، شاخص سطح برگ، سرعت فتوسنتز خالص و سرعت رشد نسبی در رژیم آبیاری در مرحله گل‌دهی نسبت به سایر رژیم های آبیاری تکمیلی بیشتر بود. همچنین شاخص‌های فوق در طول فصل رشد در رقم 482ILC نسبت به ارقام جم و کرج بالاتر بود. این مطالعه مشخص کرد که در بین مراحل فنولوژی گیاه نخود، مرحله گل‌دهی حساسترین مرحله به کمبود آب است و در شرایط محدودیت آب، با انجام آبیاری در این مرحله می‌توان عملکرد نخود، را به صورت قابل توجهی افزایش داد. در این آزمایش رقم 482ILC نسبت به سایر ارقام، عکس العمل بهتری به رژیم های مختلف آبیاری تکمیلی نشان داد.