Ghanei Tousi, the Lesser-known Imitator of Ferdowsi

جستارهای نوین ادبی

Article 5, Volume 51, Issue 1 - Serial Number 200, May 2018, Pages 55-90   

Document Type: Research Article

DOI: 10.22067/jls.v51i1.80501

Author

Sajjad Aydenlo^*

Payame Noor University of Urmia

Abstract

Abstract
Ghanei Tousi probably has versified Kalileh va Demneh Bahramshahi (originally written as a classic prose by Nasrollah Monshi) in a period between 644-646 AH. He versified the book in 10548 verses in the name of Izzaddin Keykavous II, a Romian Seljuq in Konya, Asian Minor. Although the theme of this educational-allegorical work is different from Iranian national epics, for some reasons it can be said that Ghanei both has showed his respect for Ferdowsi and has inspired from his Shahnameh. The reasons are: using the same rhythmic structure as Shahnameh for Kalileh va Demneh, being Ferdowsi’s countryman, his enthusiasm in Iran, and Seljuqs’ interest in Shahnameh. In this article the enthusiasm and influence are discussed in seven sections: 1. using admiration expressions used for Ferdowsi and Shahnameh, 2. borrowing verses, lines or terms from Shahnameh, 3. using exactly the same lines of Shahnameh or lines with a slight changes without mentioning that the part has been taken from Shahnameh, 4. inspiring from Shahnameh and writing similar verses, 5. using metaphors and images derived from Shahnameh, 6. using the same themes of Shahnameh, and 7. using the name of kings and heroes of Shahnameh.

Keywords

Ghaneie Tousi; versified Kalileh va Demneh; Ferdowsi; Shahnameh

References

ابن بی‌بی المنجّمه. (1390). الاوامر العلائیه فی الامور العلائیه معروف به تاریخ ابن بی‌بی. تصحیح ژاله متّحدین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

اثرآفرینان. (1384). زبر نظر دکتر محمّدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. چ2.

احمدی‌دستگردی، حوری‌وش. (1393). «ایران و آسیای صغیر»، تاریخ جامع ایران. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی. ج9. صص389- 454.

اسکندرنامه (روایت آسیای میانه). (1392). از باقی محمّد بن مولانا یوسف. تهران: معین.

افلاکی، احمد بن اخی. (1959). مناقب‌العارفین. آنکارا: بی‌نا.

اقبال، عبّاس. (1384). تاریخ مغول. تهران: امیرکبیر، چ7.

امیدسالار، محمود. (1393). «کلیله‌ودمنه»، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی. زیر نظر اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ج5، صص400- 409.

ایرانشاه بن ابی‌الخیر. (1370). بهمن‌نامه. ویراستۀ دکتر رحیم عفیفی. تهران: علمی و فرهنگی.

آیدنلو، سجّاد. (1394). دفتر خسروان (برگزیدۀ شاهنامه). تهران: سخن. چ2.

آیدنلو، سجّاد. (1395). «درختی که تلخ آمد او را سرشت... (دربارۀ سه بیت مشهورِ منسوب به فردوسی و سابقه و سیر تقلید از آن‌ها در شعر فارسی) ». جستارهای ادبی. سال چهل و نهم. شمارۀ دوم (پیاپی193). تابستان. صص107- 129.

تبریزی، احمد. (1397). شهنشاه‌نامه. به کوشش مهشید گوهری کاخکی و جواد راشکی علی‌آباد. زیر نظرِ دکتر جواد عبّاسی. تهران: بنیاد موقوفات افشار و سخن.

ثعالبی، ابومنصور. (1900). غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم. به کوشش ه. زتنبرگ. پاریس.

جُنگ اشعار. دست‌نویس شمارۀ 14107 کتابخانۀ مجلس.

جوینی، عطاملک. (1388). تاریخ جهانگشا. تصحیح دکتر حبیب‌الله عبّاسی و دکتر ایرج مهرکی. تهران: زوّار.

خطیبی، ابوالفضل. (1395). آیا فردوسی محمود غزنوی را هجو گفت؟ (هجونامۀ منسوب به فردوسی). تهران: پردیس دانش.

خیّام‌پور، عبدالرسول. (1372). فرهنگ سخنوران. تهران: طلایه. ج2.

دانشنامۀ زبان و ادب فارسی. (1393). مدخلِ «قانعی طوسی». نوشتۀ گروه مولّفان. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج5. صص187 و188.

دایرة المعارف فارسی. (1387). به سرپرستی دکتر غلامحسین مصاحب. تهران: شرکت سهامی کتاب-های جیبی وابسته به انتشارات امیرکبیر. چ5.

دبیرسیاقی، سیّد محمّد. (1378). کشف‌الابیات شاهنامۀ فردوسی. تهران: مدبّر.

دهخدا، علی‌اکبر. (1386). امثال و حکم. تهران: امیرکبیر. چ14.

ذوالفقاری، حسن. (1389). فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی. تهران: معین. چ2.

ربّانی، زهرا. (1391). فرهنگ ایرانی در قلمرو سلجوقیان روم. تهران: علمی و فرهنگی.

رسولی، اختر. (1383). «قانعی طوسی». دانشنامۀ ادب فارسی (ادب فارسی در آناتولی و بالکان). به سرپرستی حسن انوشه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ج6. صص661 و662.

رضایی جواهری، سیّد محمّدعلی. (1396). بیت‌نمای شاهنامۀ فردوسی. تهران: اطّلاعات.

رواقی، علی. (1390). فرهنگ شاهنامه. تهران: فرهنگستان هنر.

ریاحی، محمّدامین. (1369). زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی. تهران: پاژنگ.

رئیس‌نیا، رحیم. (1396). «سلجوقیان روم». دانشنامۀ جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی. ج9. صص140- 146.

زجّاجی. (1383). همایون‌نامه. تصحیح علی پیرنیا. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. نیمۀ دوم.

سجّادی، سیّد صادق. (1395). دولت‌ها و سلسله‌های حاکم بر قلمرو اسلام. تهران: کتاب رایزن.

صاحب شبانکاره‌ای. (1389). دفتر دلگشا. تصحیح غلامحسین مهرابی و پروانه کیانی. شیراز: آوند اندیشه و بنیاد فارس‌شناسی.

صفا، ذبیح‌الله. (1378). تاریخ ادبیّات در ایران. تهران: فردوسی. چ12.

صفری آق‌قلعه، علی. (1395). اشعار فارسی پراکنده در متون (تا سال 700 ه.ق). تهران: بنیاد موقوفات افشار و سخن.

عبید زاکانی. (1999). کلیّات. به کوشش دکتر محمّدجعفر محجوب. نیویورک: بیبلیوتکا پرسیکا.

عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر. (1375). قابوس‌نامه. تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی. تهران: علمی و فرهنگی. چ6.

فرامرزنامۀ بزرگ. (1394). از سراینده‌ای ناشناس در اواخر قرن پنجم. به کوشش ماریولین زوتفن و ابوالفضل خطیبی. تهران: سخن.

فردوسی، ابوالقاسم. (1379). شاهنامه همراه با خمسۀ نظامی. با مقدّمۀ دکتر فتح‌الله مجتبایی. تهران: مرکز دایرۃ المعارف بزرگ اسلامی.

فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. تصحیح دکتر جلال خالقی‌مطلق. دفتر ششم با همکاری دکتر محمود امیدسالار و دفتر هفتم با همکاری ابوالفضل خطیبی. تهران: مرکز دایرۃ المعارف بزرگ اسلامی.

فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه (نسخه‌برگردان از روی نسخۀ کتابت اواخر سدۀ هفتم و اوایل سدۀ هشتم هجری قمری. کتابخانۀ شرقی وابسته به دانشگاه سن‌ژوزف بیروت. شمارۀ NC.43). به کوشش ایرج افشار، محمود امیدسالار، نادر مطلّبی کاشانی، تهران: طلایه.

فردوسی، ابوالقاسم. (1393). شاهنامه. پیرایش دکتر جلال خالقی‌مطلق. تهران: سخن.

قانعی طوسی، احمد بن محمود. (1358). کلیله‌ودمنۀ منظوم. تصحیح ماگالی تودوا. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

کوسج، شمس‌الدین محمّد. (1387). برزونامه (بخش کهن). تصحیح دکتر اکبر نحوی. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.

محجوب، محمّدجعفر. (1395). دربارۀ کلیله‌ودمنه. تهران: خوارزمی. چ3.

مستوفی، حمدالله. (1377). ظفرنامه به انضمام شاهنامه (چاپ عکسی از روی نسخۀ خطّی مورّخ 807 هجری در کتابخانۀ بریتانیاOr.2833). تهران و وین: مرکز نشر دانشگاهی و آکادمی علوم اتریش.

مشکور، محمّدجواد. (1350). اخبار سلاجقۀ روم به انضمام سلجوق‌نامۀ ابن بی‌بی. تهران: کتابفروشی تهران.

منشی، نصرالله. (1373). کلیله‌ودمنه. تصحیح و توضیح استاد مجتبی مینوی. تهران: امیرکبیر. چ11.

نفیسی، سعید. (1363). تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی. تهران: فروغی.