اثر دو گونه قارچ میکوریزا و سطوح مختلف اسیدهیومیک و کودهای شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان (Helianthus annuus L.)

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 3، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 30، دی 1395، صفحه 567-582   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v8i4.47568

نویسندگان

حمیده ویسی؛ غلامرضا حیدری^* ؛ یوسف سهرابی

دانشگاه کردستان

چکیده

کاربرد نهاده‌های شیمیایی در کشاورزی ممکن است از طریق اثرات منفی بر میکروارگانیسم‌های خاک، به کاهش حاصلخیزی آن منجر شود. در این رابطه تلاش‌های زیادی برای یافتن راه‌های مناسب به منظور ارتقاء کیفیت خاک و محصولات کشاورزی انجام شده است. یکی از این راهکارها به کار بردن کودهای آلی و کودهای زیستی می باشد. لذا به منظور بررسی اثرات قارچ میکوریزا در سطوح مختلف اسید‌هیومیک و کودهای شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان (Helianthus annuus L.) (اوروفلور) این تحقیق در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال زراعی 91-1390 اجرا گردید. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول کود شیمیایی شامل نیتروژن و فسفر در سه سطح صفر، 50 و 100 درصد (صفر درصد معادل عدم کاربرد کود، 50 درصد معادل 5/37 کیلوگرم اوره و 25 کیلوگرم کود سوپرفسفات تریپل و 100 درصد معادل 75 کیلوگرم در هکتار کود اوره و 50 کیلوگرم در هکتار کود سوپرفسفات تریپل) که در کرت های اصلی جای گرفت و فاکتور دوم قارچ میکوریزا در دو سطح (G. intraradices و G. mosseae) و فاکتور سوم اسید‌هیومیک در سه سطح صفر، هشت و 16 کیلوگرم در هکتار که در کرت های فرعی قرار گرفتند. صفاتی که در این آزمایش اندازه گیری شدند شامل عملکرد دانه، ارتفاع ساقه، قطر طبق و تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و درصد روغن دانه بودند. نتایج نشان داد که اثر متقابل کود شیمیایی و میکوریزا بر درصد روغن، وزن هزار دانه و تعداد دانه در طبق معنی دار بودند. بیشترین درصد روغن دانه با کاربرد قارچ G. mosseae در سطح مصرف 100 درصد کود شیمیایی و کمترین درصد آن با کاربرد قارچ G. intraradices و بدون مصرف کود شیمیایی به دست آمد. اثر متقابل کود شیمیایی و اسیدهیومیک نیز بر صفات درصد روغن، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه معنی دار بودند. اثر متقابل میکوریزا و اسیدهیومیک نیز بر وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه معنی دار بود. سطح دوم اسید‌هیومیک و قارچ G. intraradices، به طور معنی داری از بیشترین میزان عملکرد دانه برخوردار بود. اثر متقابل سه گانه کود شیمیایی، اسیدهیومیک و میکوریزا نیز بر درصد روغن، عملکرد و اجزای عملکرد معنی دار بود. نتایج این پژوهش نشان داد که قارچ های مایکوریزا و سطوح مختلف اسیدهیومیک موجب افزایش درصد روغن، عملکرد و اجزای عملکرد می شوند.

کلیدواژه‌ها

تعداد دانه در طبق؛ عملکرد دانه؛ فسفر؛ کودهای شیمیایی و درصد روغن

مراجع

Adani, F., Genevini, P., Zaccheo, P., and Zocchi, G. 1998. The effect of commercial humic acid on tomato plant growth and mineral nutition. Journal of Plant Nutrition 21(3): 561-575.

Alizadeh, O., and Alizadeh, A. 2011. Consideration Use of mycorrhiza and vermicompost to optimizing of chemical fertilizer application in corn cultivation. Advances in Environmental Biology 5(6): 1279-1284.

Arienes, J., Palma, J.M., and Varion, A. 1993. Comparison protein pattern in nonmycorrhizal and VA mycorrhizal roots of red clover. New Phytologist 123: 763-768.

Arshi, Y. 1994. Science and Technology of Sunflower. General Office of Cotton and Oilseeds Publication. Ministry of Agriculture Publication, Tehran, Iran, 719 pp. (In Persian)

Atiyeh, R.M., Lee, S., Edwards, C.A., Arancon, N.Q., and Metzger, J.D. 2002. The influence of humic acids derived from earthworm-processed organic wastes on plant growth. Bioresource Technology 84(1):7-14.

Brundett, M.C., and Kendric, W.B. 1988. The mycorrhiza status, root anatomy, phenology of plant in a sugarmaple forest. Canadian Journal of Botany 66: 1153-1173.

Chamola, B.P., and Mukergi, K.G. 2003. Compenndium of Mycorrhizal Research. A.P.H. Publisher. New Delhi p. 310.

Chen, B.D., Li, X.L., Tao, H.Q., Christie, P., and Wong, M.H. 2003. The role of arbuscular mycorrhiza in zinc uptake by red clover growing in calcareous soil spiked with variousquantities of zinc. Chemosphere 50: 839-846.

Delfine, S., Tognetti, R., Desiderio, E., and Alvino, A. 2005. Effect of foliar application of N and humic acids on growth and yield of durum wheat. Agronomy for Sustainable Development 25(2): 183-191.

FAO. 2014. Oil Crops. Food Outlook. Trade and Markets Division p. 17.

Ghorbani, S., Khazaeei, H.R., Kafi, M., and Banayan Aval, M. 2010. Effects of humic acid on yield and yield components of maize. Journal of Agroecology 2(1): 111-118. (In Persian with English Summary)

Mehraban, A., Noormohammady, G., Vazan, Ardakani, M.R., and Heydary Sharifabad, H. 2012. Effect of vesicular arbuscular mycorrhiza (VAM) fungi on some characteristics of sorghum cultivars. Iranian Journal of Agronomy and Plant Breeding 8(2): 1-9. (In Persian with English Summary)

Mehrvarz, S., and Chaichi, M.R. 2008. Effect of phosphate solubilizing microorganisms andphosphorus chemical fertilizer on forage and grain quality of barely (Hordeum vulgare L.). American-Eurasian Journal of Agriculture and Environmental Sciences 3(6): 855-860.

Mirzakhani, M., Ardakani, M.R., Ayneband, A., Shiranirad, H., and Rejali, F. 2008. Effects of inoculation with Azotobacterand mycorrhiza and different levels of nitrogen and phosphorous on grain yield and its components inspring safflower. The 10th Iranian Crop Production and Breeding Congress. Karaj, Iran. 18-20 p. 413. (In Persian)

Nasotimiandoab, R., Samavat, S., and Tehrani, M.M. 2011. Effects of liquid humus manure on iron concentration in green beans shoots. Regional Conference on Knowledge Management in Sustainable Agriculture and Natural Resources, Gorgan, Iran 49: 111-119. (In Persian with English Summary)

Nourbakhash, F., and Hajabbasi, M.A. 1998. Soil Biology. Ghazal Publication, Isfahan, Iran p. 198. (In Persian)

Rajabzadeh Motlagh, F., Mohammadi, E., and Asghari, H.R. 2012. Evaluation of dual inoculation of mycorrhiza and Sinorhizobium and nitrogen fertilizer application on annual medic (Medicago scutellata) growth. Journal of Rangeland 6(3): 216-227. (In Persian with English Summary)

Kolsarici, O., Kaya, M.D., Day, S., Ipek, A., and Uranbey, S. 2005. Effects of humic acid dosesonemergence and seeding growth of sunflower (Helianthus annus L.). Akdeniz University Journal of the Faculty of Agriculture 18(2): 151-155. (In Turkish with English Summary)

Lebaschi, M., Rezai, A., and Mazaheri, D. 2000. The quantitative aspects of dual use of oats and barley. Journal of Research and Manufacturers 21: 15-19. (In Persian)

Reddy, P.S., Rao, S.S., Venkataramana, P., and Suryanarayana, N. 2003. Response of mulberry varieties to VAM and Azotobacter biofertilizers inoculation. Indian Journal of Plant Physiology 8(2): 171-174.

Samarbakhsh, S., Rejali, F., Ardakani, M.R., Pak Nejad, M., and Miransari, M. 2009. The combined effects of fungicides and Arbuscular Mycorrhiza on corn (Zea mays L.) growth and yield under field conditions. Journal of Biological Sciences 9: 372-376.

Sharif, M., Khattak, R.A., and Sarir, M.S. 2002. Effect of different levels of lignitic coal derived humic acid on growth of maize plants. Communications in Soil Science and Plant Analysis 33: 19-20.

Sharma, A.K., and Johri, B.N. 2002. Arbuscular mycorrhizae, interaction in plants, rhizosphere and soils. Science Publisher. INC, ENFILD, NH, USA. p. 110-112.

Subramanian, K.S., Charest, C., Dwyer, L.M., and Hamilton, R.I. 1995. Arbuscular mycorrhiza and water relations in maize under drought stress at tasselling. New Phytologist 129: 643-650.

Uhart, S.A., and Andraide, F.H. 1995. Nitrogen deficience in maize. Crop Science 35: 1376-1389.

Vaughan, D., and Malcom, R.E. 1985. Influnce of Humic substance on growth and physiological processes. In: Vaughan D, Malcom, R.E. (Eds), soil organic matter and biological activity martinus. Nijhoff/ Drwjung publication Dodrecht p. 37-75.