برهمکنش کلزا (Brassica napus L.) علف های هرز به زمان های مختلف وجین

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقاله 10، دوره 29، شماره 1، خرداد 1394، صفحه 144-153   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.v29i1.39402

نویسندگان

شهرام نظری^{* 1}؛ محمدعلی ابوطالبیان²؛ اسکندر زند³؛ رضا دیهیم فرد⁴؛ جواد فرجی²

¹دانشگاه بوعلی سینا همدان

²دانشگاه بوعلی سینا

³موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور

⁴دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

به منظور مطالعه تأثیر زمان وجین علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم کلزا (زرفام و اُپرا) آزمایش های مجزا برای هر رقم در سال زراعی
1391-1390 در منطقه شهریار (کرج) اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و شش تیمار برای هر رقم بود. تیمارها به صورت وجین علف های هرز در مراحل مختلف فنولوژیکی رشد کلزا شامل چهار برگی، هشت برگی، ساقه دهی، گلدهی، عاری از علف های هرز و آلودگی به علف های هرز در کل دوره رشد بود. در این آزمایش، علف های هرز خردل وحشی (Sinapis arvensis L.)، یولاف وحشی (Avena ludoviciana Dur.)، سلمه تره (Chenopodium album L.) و اُزمک (Cardaria draba (L.) Desv.) به دلیل بالا بودن وزن خشک به عنوان علف‌های هرز اصلی شناسایی شدند. با افزایش طول دوره تداخل، وزن خشک کل علف های هرز در هر دو رقم مورد مطالعه افزایش یافت. تداخل علف های هرز تا مراحل چهار برگی، هشت برگی، ساقه دهی، گلدهی و آلودگی کل دوره رشد به ترتیب 20، 33، 38، 50 و 55 درصد در رقم زرفام و 14، 25، 29، 48 و 56 درصد در رقم اُپرا، نسبت به تیمار عاری از علف هرز، سبب کاهش عملکرد دانه گردید. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که حداکثر تعداد شاخه های فرعی در ارقام زرفام و اُپرا به ترتیب با 8 و 33/5 شاخه فرعی در تیمار عاری از علف های هرز مشاهده شد. هم‌چنین در تیمارهای تداخل، بیش‌ترین تعداد غلاف در رقم زرفام در مرحله چهار برگی با 133 غلاف در بوته و در رقم اُپرا در مراحل چهار و هشت برگی و ساقه دهی به ترتیب با 67/110، 67/109 و 33/108 غلاف در بوته مشاهده شد که از نظر آماری اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. بیش‌ترین تعداد دانه در غلاف نیز در رقم زرفام در تیمار عاری از علف هرز (67/26) و در رقم اُپرا عاری از علف هرز (33/21) و تداخل تا مرحله چهار برگی (67/19) مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

رقابت؛ عملکرد؛ کلزا؛ وجین علف های هرز

مراجع

آقاعلیخانی م.، یدوی ع.ر. و مدرس ثانوی س.ع.م. 1384. دوره بحرانی مهار علف های هرز لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L.) در لردگان. مجله علمی کشاورزی. 28(2): 11-1.

2- آینه بند ا. 1385. بررسی تأثیر نوع گیاه زراعی قبلی و زمان وجین بر جوامع علف های هرز در سورگوم علوفه ای (Sorghum bicolor L.). مجله علمی کشاورزی. 29(3): 60-51.

3- احتشامی س.م.ر.، چایی چی م.ر.، گالشی س. و خالص رو ش. 1384. تأثیر زمان وجین علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا (Glycine max L. Merr). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 12(6): 79-71.

4- احمدی ع.، رستمی م.، شاکرمی ج. و فیضیان م. 1381. دوره بحرانی کنترل علف های هرز برنج (Oryza sativa L.). مجله پژوهشهای زراعی ایران. 3(2): 181-171.

5- اصغری ج.، واحدی ع. و خوش قول ح.ر. 1390. دوره بحرانی کنترل علف های هرز آفتابگردان (Helianthus annus L.) در غرب استان گیلان. مجله حفاظت گیاهان. 25(2): 126-116.

6- اکبری غ.ع.، ایران نژاد ح.، حسین زاده ک.، زند ا.، حجازی ا. و بیات ع.ا. 1389. اثر تداخل علف هرز خردل وحشی بر شاخص های رشد و عملکرد ارقام مختلف کلزا. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 41(2): 343-329.

7- بنیادی م.، یدوی ع.ر.، موحدی دهنوی م. و فلاح هکی م.ح. 1390. تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز گلرنگ پاییزه (Carthamus tinctorius L.) در یاسوج. مجله بوم شناسی کشاورزی. 3(4): 429-419.

8- حاجیلری ع. 1384. کلزا، کاشت، داشت و برداشت، معاونت زراعت سازمان کشاورزی استان گلستان.

9- حبیبی سوادکوهی م.، پیردشتی ه.، امینی ا.، عباسیان ا. و کرامتی س. 1387. تاثیر زمان وجین بر ترکیب گونه ای، تراکم بوته، وزن خشک و خصوصیات فیزیولوژیکی علف های هرز ذرت. مجله دانش علف های هرز ایران. 4(2): 20-9.

10- حسینی ا.، کوچکی ع.ر. و نصیری محلاتی م. 1385. بررسی دوره بحرانی کنترل علف هرز در گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum). مجله پژوهشهای زراعی ایران. 4(1): 34-23.

11- حمزه ئی ج.، دباغ محمدی نسب ع.، رحیم زاده خوئی ف.، جوانشیر ع. و مقدم م. 1384. اثرات دوره های مختلف تداخل علف های هرز بر روی عملکرد کمی و کیفی سه رقم کلزای پاییزه (Brassica napus L.). اولین همایش علوم علف های هرز ایران. بهمن 1384. مشهد. 16-13.

12- چایی چی م.ر. و احتشامی س.م.ر. 1380. تاثیر زمان وجین بر ترکیب گونه ای، تراکم و وزن خشک، علف های هرز در سویا (Glycine max L. Merr). مجله علوم کشاورزی ایران. 31(1): 119-107.

13- خواجه پور م. 1386. اصول و مبانی زراعت. انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان.

14- رجبیان م.، اصغری ج.، احتشامی م.ر. و ربیعی م. 1388. تاثیر تراکم بوته بر دوره بحرانی کنترل علف های هرز کلزا (Brassica napus L.) در منطقه رشت. مجله دانش علف های هرز ایران. 5: 30-13.

15- رضوانی ح.، لطیفی ن. و زینلی ا. 1387. تعیین دوره بحرانی کنترل گاوپنبه (Abutilon theophrasti) در کشت تابستانه سویا، رقم ویلیامز. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 1(2): 65-45.

16- زرفانی ه.، نظامی ا.، خواجه حسینی م. و ایزدی دربندی ا. تاثیر زمان وجین علف های هرز بر عملکرد و اجزا عملکرد کنجد (Sesamum indicum). مجله پژوهشهای زراعی ایران. 10(4): 698-690.

17- سلیمی ح.، عطری ع.ر. و رحیمیان مشهدی ح. 1384. تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز در مزارع پنبه. مجله آفات و بیماریهای گیاهی. 73(2): 64-47.

18- سیدی س.م.، رضوانی مقدم پ.، قربانی ر. و نصیری محلاتی م. 1391. اثر دوره بحرانی رقابت علف های هرز بر عملکرد، اجزای عملکرد و عملکرد روغن سیاهدانه (Nigella sativa L.). نشریه علوم باغبانی. 26(2): 122-113.

19- عزیزی م.، سلطانی ا. و خاوری خراسانی س. 1378. کلزا (فیزیولوژی، زراعت، به نژادی و تکنولوژی زیستی). ترجمه. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

20- قنواتی م.ا.، آینه بند ا.، مسگرباشی م. و حلالی پور م.ج. 1388. بررسی اثر تیمارهای نیتروژن و زمان وجین بر پویایی جوامع علف هرز و عملکرد کلزا (Brassica napus L.). مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. 92-71.

21- کافی م. و راشد محصل م.ج. 1379. بررسی تراکم و دفعات کنترل علف های هرز بر رشد و عملکرد زیره سبز. مجله حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی).6: 158-151.

22- یعقوبی س.ر. و آقاعلیخانی م. 1390. تاثیر طول دوره های کنترل و تداخل جمعیت طبیعی علف های هز بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزای پاییزه (Brassica napus L.). مجله پژوهشهای زراعی ایران. 9(4): 669-659.

23- Amare M. 2011. Estimation of critical period for weed control in sesame (Sesamum indicum L.) in northern Ethiopia. Ethiop. Journal Applied Science Technology, 2(1): 59- 66.

24- Asaduzzaman M., Sultana S., Roy T.S. and Masum M. 2010. Weeding and plant spacing effects on the growth and yield of blackgram. Bangal. Res Public Journal, 4(1): 62-68.

25- Dunan C.M., Westra P., Schweizer E.E., Lybecker D.W. and Moore F.D. 1995. The concept and application of early economic period threshold: The case of DCPA in onions (Allium cepa). Weed Science, 44(4):952-958.

26- Hamzei J., Dabbagh Mohammady Nasab A., Rahimzadeh Khoie F., Javanshir A. and Moghaddam M. 2007. Critical period of weed control in three winter oilseed rape (Brassica napus L.) cultivars. Turkish Journal Agriculture and Forestry, 31:83-90.

27- Hasanuzzaman M., Obaidul Islam M.D. and Shafiuddin Bapari M.D. 2008. Efficacy of different herbicides over manual weeding in controlling weeds in transplanted rice. Austral Journal of Crop Science, 2(1): 18-24.

28- Holm L., Doll J., Holm J., Pancho J. and Herberger J. 1997. World Weeds. Natural histories and distribution. J. Wiley. 125-134.

29- Kavurmaci Z., Karadavut U., Kokten K. and Bakoglu A. 2010. Determining critical period of weed-crop competition in faba bean (Vicia faba). International Journal of Agriculture and Biology, 12(2): 318-320.

30- Martin S.G., Van Acker R.C. and Friesen F. 2001. Critical period of weed control in spring canola. Weed Science, 49:326-333.

31- Peter. B.M. 1980. Critical period of weed competition on cotton varitey “Cocker 310”. CDROM AGRIS. 1995-1996.

32- Roush M.L. and Radosevich S.R. 1985. Relationships between growth and competitiveness of four annual weeds. Journal Applied Ecology, 22: 895-905.

33- Van Acker R.C. 2000. Critical period of weed control in canola. Agri-Food Research and Development initiative. 98-112.