اثرکود زیستی بر رشد، عملکرد دانه و اسانس رازیانه(Foeniculum vulgare Mill.) تحت تنش خشکی

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 2، دوره 9، شماره 1 - شماره پیاپی 31، فروردین 1396، صفحه 50-62   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v9i1.35321

نویسندگان

حسین گرگینی شبانکاره¹؛ براتعلی فاخری^{* 2}؛ رقیه محمدپور وشوایی³

¹گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

²گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

³گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر کود زیستی بر رشد، عملکرد دانه و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت طرح کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. تیمار‌های آبیاری 40، 60، 80 و 100 درصد ظرفیت زراعی به عنوان عامل اصلی و منابع کودی نیتروکسین، سوپرنیتروپلاس، بیوفسفر و بدون کود (شاهد) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. گیاهان آبیاری شده با 80 درصد ظرفیت زراعی در مقایسه با گیاهان آبیاری شده با سطوح دیگر، افزایش معنی‌دار در تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی و عملکرد دانه نشان دادند. گیاهان تحت کشت کود زیستی بیوفسفر بیشترین روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی و عملکرد دانه را دارا بودند و پس از آن کودهای زیستی نیتروکسین و سوپر نیتروپلاس قرار داشتند. اثر متقابل تنش کم‌آبی و منابع کودی برای روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و عملکرد اسانس معنی‌دار بود، اما برای صفات تعداد شاخه اصلی و درصد اسانس معنی‌دار نبود. بیشترین ارتفاع بوته، روز تا رسیدگی، عملکرد دانه و عملکرد اسانس از برهمکنش تیمار آبیاری با80 درصد ظرفیت زراعی و کود زیستی بیوفسفر و کمترین مقدار آنها از تیمار آبیاری با 40 درصد ظرفیت زراعی و عدم مصرف کود (شاهد) بدست آمد. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می‌رسد که استفاده از کود‌های زیستی در شرایط محدودیت رطوبت برای غلبه بر اثرات منفی تنش خشکی مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

بیوفسفر؛ تنش کم‌آبی؛ گیاهان دارویی؛ عملکرد کمی؛ عملکرد کیفی

مراجع

Abbaszade, B. 2004. Impact of different levels and methods of nitrogen fertilizer application on the amount of lemon balm essential oil. MSc thesis, Islamic Azad University, Karaj Branch, pp. 35-60. (In Persian with English Summary)

Ardekani, M., Abbaszade, B., Sharif Ashur Abadi, S., Lebaschi, M.H., and Paknejad, F. 2005. The effects of water deficit on quantity and quality of Melissa officinalis. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research 23(2): 261-251. (In Persian with English Summary)

Babaie, K., Amin Dehaghi, M., Modares Sanavie, A.M., and Jabari, R. 2009. Effects of water stress on morphological characteristics, proline and thymol in thyme (Thymus vulgais L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research 26(2): 251-239. (In Persian with English Summary)

Babaie, N., Daneshyan, J., Hamidie, A., Hadi, H., and Arzanesh, M.H. 2007. The effect of prompting bacterial on growth and characteristics of sunflower seed in dehydration conditions. Journal of Biological Sciences 3(1): 18-17.

Bryant J.P., Chapin III, F.S., and Klein D.R. 1983. Carbon/nutrient balance of boreal plants in relation to vertebrate herbivory. Oikos 40: 357–368.

Erkossa, T., Stahr, K., and Tabor, G. 2002. Integration of organic and inorganic fertilizers: Effect on vegetable productivity. Ethiopian Agricultural Research Organization, Debre Zeit Agricultural Research Centre, Ethiopia 82: 247-256.

Fatma, A.G., Lobna, A.M., and Osman, N.M. 2008. Effect of compost and biofertilizers on growth yield and essential oil of sweet marjoram (Majorana hortensis) plant. International Journal of Agriculture and Biology 10(4): 381–387.

Gershenzon, J. 1984. Changes in levels of plant secondary metabolites under water and nutrient stress In: Timmermann, B.N., Steelink, C., and Leowus, F.A. (eds.), Phytochemical Adaptation to Stress, Plenum Press, New York., pp.273 – 320.

Guenther, E. 1961. The Essential Oils, Vol. 1. Van Nostrand; New York, USA 6: 147-185.

Han, H.S., Supanjani, D., and Lee, K.D. 2006. Effect of coin coculation with phosphate andpotassium solubilizing bacteria on mineral uptake and growth of pepper and cucumber. Plant, Soil and Environment 52: 130-136.

Hassani, A., and omidbeigi, R. 2001. Effects of water stress on some morphological characteristics, physiological and metabolic ocimum basilicum. Journal of Agricultural Science 12(3): 59-47.

Heydari, M., Bakhshande, A.M, Nadyan, H., Fathi, G.H., and Alamisaaed, K.H. 2004. Impact of different levels of salinity and nitrogen on yield and nutrient uptake of sodium and potassium and osmotic regulators in Chamran wheat. Iranian Journal of Agriculture Science 37(3): 501-510.

Jangow, G., Hoeflich, G., and Hoffman, K.H. 1991. Inoculation of non-symbiotic rhizosphere bacteria: Possiblities of increasing and stabilizing yield. Angewandte Botanik 65:97-126.

Kalamyan, S., Modares Sanavie, A., and Sepehri, A. 2004. Effect of water deficit on vegetative and reproductive growth stages in commercial leafy corn hybrids. Journal of Soil and Water 5(3): 38-51. (In Persian with English Summary)

Khavazi, K., Asadi Rahmani, H., and malekouti, M.J. 2004. Articles Regarding Biological Fertilizer Production in the Country. Senate Publications, Tehran, Iran. 435 pp. (In Persian)

Koocheki, A. and Nassiri Mahallati, M. 1991. Ecological Agriculture. Jihad Mashhad University Press, Mashhad, Iran. 291 pp. (In Persian)

Letchamo, W., and Gosselin, A. 1996. Transpiration, essential oil glands, epicuticular wax and morphology of Thymus vulgaris are influenced by light intensity and water supply. Journal of Horticultural Science 71 (1): 123–134.

Loomis, W.D., and Corteau, R. 1972. Essential oil biosynthesis. Recently Advances in Photochemistry 6: 147-185.

Lorio P.L. 1986. Growth-differentiation balance: A basis for understanding southern pin beetle-tree interaction. Forest Ecology Management 14: 259–273.

Mc Quilken, M., Halmer, P., and Rhodes, P.D.J. 1998. Application of microorganisms to seeds. In: Formulation of Microbial Biopesticdes: beneficial microorganisms, nematodes and seed treatment, Burges, H.D. (ed). pp: 255-285. Kulwer Academic Publisher. The Netherlands.

Mohammadvarzi, B., Habibi, D., Vazan, S.A., and Pazky, A. 2009. Effect of bacteria growth and nitrogen on quality (Heliaanthus annus L.) seed. Journal - Acophiziology Crops Research 2(3): 160-156.

Munns, R. 1993. Physiological process limiting plant growth in saline soil: some dogmas and hypothese. Plant Cell and Environment 16: 15-24.

Nagananda, G.S., Das, A., Bhattacharya, S., and Kalpana, T. 2010. In vitro studies on the effects of biofertilizers (Azotobacter and Rhizobium) on seed germination and development of Trigonella foenum-graecum L. using a novel glass marble containing liquid medium. International Journal of Botany 6: 394-403.

Najafvand, S.N., Alemzadeh, A., and Ansari, F. 2008. Effect of different level of nitrogen fertilizer with two types of bio-fertilizer on growth and yield of two cultivars of tomato (Lycopersicon esculentum Mill). Journal of plant Science 7(8):757-761.

Rabeian, Z., Rahimzade Khoie, F., Kazemi Arbat, H., and Parnya, M. 2008. Biological effects of nitrogen and phosphorus fertilizers on the yield and yield components of chickpea cultivars under different levels of irrigation. Journal of Agricultural Science 2(6): 93-96.

Ramamoorthy, K., Natarajan, N., and Lakshmanan, A. 2000. Seed bio-fortification with Azospirillum spp.for improvement of seedling vigor and productivity in rice (Oryza sativa L.). Seed Science and Technology 28: 809-815.

Rhizopoulous, S., and Diamatoglon S. 1991. Water stress induced diurnal variations in leaf water relations, stomatal conductance, soluble sugars, lipids and essential oil content of Origanum majorana L. Journal of Horticultural Science 66(1): 119–125.

Saravanakumar, D., Kavino, M., Raguchander, T., Subbian, P., and Samiyappan, R. 2011. Plant growth promoting bacteria enhance water stress resistance in green gram plants. Acta Physiologiae Plantarum 33: 203–209.

SAS Institute. 2013. The SAS system for Windows. Release 9.2. SAS Institute. Cary, NC.

Sharma, A.K. 2002. Biofertilizers for Sustainable Agriculture. Agrobios, India 407 p.

Shubhra, K., Dayal, J., Goswami, C.L. and Munjal, R. 2004. Effects of water-deficit on oil of Calendula aerial parts. Biologia Plantarum 48(3): 445-448.

Simon, J.E., Bodenheim, R.D., Joly, D.J., and Charles, R.J. 1992. Water stress-induced alterations in essential oil content and composition of sweet basil. Journal of Essential Oil Research 4: 71-75.

Tuomi, J., Niemela, P., Haukioja, E., and Neuvonen, S. 1984. Nutrient stress an explant at ion for plant anti- herbivore responses to defoliation. Ecologia 61: 208–210.

Wu, S.C., Cao, Z.H., Li, Z.G., Cheung, K.C., and Wong, M.H. 2005. Effects of bio-fertilizer containing N-fixer, P and K solubilizers and AM fungi on maize growth: a greenhouse trial. Geoderma 125: 155–166.

Zahir, A.Z., Arshad, M., and Frankenberger, W.F. 2004. Plant growth promoting rhizobacteria: applications and perspectives in agriculture. Advances in Agronomy 81: 97-168.