تأثیر کاربرد زئولیت طبیعی بر تحمل به تنش کم آبیاری در ذرت دانه‌ای

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 16، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 34، تیر 1393، صفحه 296-304   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i2.21125

نویسندگان

علی ماهرخ^* ؛ فرهاد عزیزی

موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

چکیده

این مطالعه به منظور تعیین تأثیر مصرف زئولیت طبیعی کلینوپتیلولیت بر تحمل به تنش کم‌آبیاری در ذرت سینگل کراس 704 اجرا شد. آزمایش در چهار سطح آبیاری، آبیاری پس از 70 (آبیاری نرمال)، 95 (تنش ملایم)، 120 (تنش شدید) و 145 (تنش بسیار شدید) میلی‌متر تبخیر تجمعی از سطح تشت تبخیر کلاش A و زئولیت در سه سطح شاهد (عدم مصرف) و مصرف شش و 12 تن در هکتار، در سه تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال‌ زراعی 1391 اجرا شد. تأثیر آبیاری بر تعداد روز تا ظهور ابریشم، فاصله بین گرده‌افشانی تا ظهور ابریشم، ارتفاع بلال از سطح زمین، طول بلال و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد و بر تعداد روز تا گرده‌افشانی، ارتفاع بوته، قطر بلال، تعداد بلال و وزن هزار دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود. همچنین، مصرف زئولیت بر وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد و بر فاصله بین گرده‌افشانی تا ظهور ابریشم، طول بلال و عملکرد دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه با میانگین 7352 و 1/6134 کیلوگرم در هکتار به ترتیب از آبیاری نرمال و مصرف 12 تن در هکتار زئولیت حاصل شد. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش در شرایط فراهمی آب آبیاری، برای حصول حداکثر عملکرد دانه در ذرت سینگل کراس 704 آبیاری پس از 70 میلی‌متر، تبخیر از سطح تشت تبخیر صورت گیرد، در این شرایط مصرف زئولیت طبیعی ضرورتی ندارد ولی در شرایط کمبود آب در منطقه، آبیاری پس از 95 میلی‌متر تبخیر از سطح تشت تبخیر به همراه مصرف 12 تن در هکتار زئولیت درجهت حفظ رطوبت اطراف محیط ریشه و صرفه‌جویی در مصرف آب به میزان 97/12 درصد توصیه می‌شود. اعمال کم‌آبیاری بیشتر از این مقدار باعث کاهش معنی‌دار عملکرد دانه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

ذرت

مراجع

1- الیاسی، ش.، د. ارادتمند اصلی و ا. روحی. 1389. تأثیر تنش خشکی قبل و بعد از گل‌دهی بر انتقال مجدد در ارقام مختلف گندم آبی. مجله زراعت و اصلاح نباتات. 6 (1): 17-28.

2- چوکان، ر. 1391. ذرت و ویژگی‌های آن. نشر آموزش کشاورزی.

3- حسینی ابری، س. ع.، م. ا. کاوه و م. ر. صالح پرهیزکار. 1386. بررسی ساختار شیمیایی زئولیت‌های طبیعی و مزایای استفاده از آنها به عنوان اصلاح ‌کننده‌های خاک کشاورزی. مجله علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی (64): 11-18.

4- خاشعی سیوکی، ع.، م. کوچک زاده و م. شهابی فر.1387. تأثیر کاربرد زئولیت طبیعی کلینوپتیلولایت و رطوبت خاک بر اجزای عملکرد ذرت. پژوهش‌های خاک (علوم خاک و آب) 22 (2): 235-241.

5- خیرابی، ج، ع.ر. توکلی، م.ر. انتصاری و ع.ر. سلامت. 1375. دستورالعمل‌های کم آبیاری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران.

6- رحیمیان، ه. و م. بنایان. 1375. اصول فیزیولوژی اصلاح نباتات. جهاد دانشگاهی مشهد. 560 صفحه.

7- رنجبر چوبه، م. 1382. تأثیر آبیاری و مصرف زئولیت طبیعی بر عملکرد کمی و کیفی توتون کوکر 347، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته زراعت، دانشگاه گیلان.

8- غلامحسینی، م. و م. آقاعلیخانی. 1385. کاربرد زئولیت‌ها در خاک، گامی در راستای توسعه کشاورزی پایدار. مجله کشاورزی و توسعه پایدار، شماره دوازدهم و سیزدهم، آذر و دی ماه 1385.

9- غلامحسینی، م.، م. آقاعلیخانی و م. ج. ملکوتی. 1387. تأثیر سطوح مختلف نیتروژن و زئولیت بر عملکرد کمی و کیفی علوفه کلزای پاییزه. 12 (45) ب: 537-548.

10- کاظمیان، ح. 1385. زئولیت‌ها، کانی‌های سحرآمیز. نشر بهشت، تهران.

11- کافی، م، ا. برزویی، م. صالحی و ج. نباتی. 1388. فیزیولوژی تنش‌های محیطی در گیاهان. جهاد دانشگاهی مشهد.

12- کوچکی، ع.، م. حسینی و م. نصیری محلاتی. 1372. رابطه آب و خاک در گیاهان زراعی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

13- لاهوتی، م.، م. زارع حسن آبادی و ر.احمدیان. 1382. بیوشیمی و فیزیولوژی هورمون‌های گیاهی (ترجمه).انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

14- مجیدی، م. 1373. روش‌های تجزیه شیمیایی غذا. جهاد دانشگاهی تهران. 180 صفحه.

15- مدنی، ح.، ا. فرهادی و م. چنگیزی. 1388. تأثیر سطوح مختلف نیتروژن و زئولیت بر خصوصیات کمی و کیفی سیب زمینی رقم آگریا در منطقه اراک. یافته‌های نوین کشاورزی 3 (4)، 12: 379-391.

16- میر طاهری، س.م.، س.ع. سیادت، م.ص. نجفی، ق. فتحی و خ. عالمی سعید. 1389. اثر تنش خشکی برانتقال مجدد ماده خشک در پنج رقم گندم نان. پژوهش‌های زراعی ایران، 8 (2): 308-314.

17- نبی پور، م. ، و. اطلسی پاک، م. عبدشاهیان، پ. حسیبی و س. سعیدی پور. 1390. واکنش گیاهان زراعی به تنش دما و سازگاری با آن (ترجمه). انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.

18- Armandpisheh, O., H. Irannejad, I. Allahdadi, R. Amiri, A.GH. Ebadi and A. Koliaei. 2009. Application of Zeolite in Drought Stress on Vigority of canola seed (Zarfam cultivar).Journal of Agricultural Environment Science. 5(6): 832-837.

19- Barnes, D.L. and D. G. Woolley. 1969. Effect of moisture stress at different stages of growth. I. Comparison of a single- eared Corn hybrid, Agronomy Journal. 61: 788-790.

20- Bedelean. I. 1997. 5th International conference on the occurrence. Properties and utilization of Natural Zeolites, program and Abstract, Ischia, Naples, Italy .sep. 21, 60.

21- Edmeads, G. O., S. C. Chapman, J. Bolanos, M. Banzinger and H. R. Lafittle.1994. Recent evaluation of progress in selection for drought in tropical maize conference. Harare. Zimbabwe. 28 march-1 April, 1994. CIMMYT. Mexico.p324.

22- Herero, M.P. and R.R. Johnson. 1981. Drought stress and its effect on maize reproductive systems. Crop Science. 21: 105-110.

23- Mompton, F.1999. Larocamagica: Use of natural zeolites in agriculture and industry. Proceedings of the National Academy of Sciences. USA, 96:3463-3470.

24- Polat. E., Karaca. M., Demir. H. and Naci. Onus, Journal of Fruit and Ornamental Plant Research. Special ed., 12,183 (2004).

25- Runge, E. C. A. (1968). Effects of rainfall and temperature interaction during the growing season on corn yield. Agronomy Journal. 60: 503-507.

26- Sawada, O., Itoh, J., and Fojita, K. 1995. Characteristics of photosynthesis and translocation of clabeled photosynthate in husk leaves of sweet corn. Crop Science. 35:480-485.

27- Virta, Z. I. 2002, Zeolites, U.S. Geological Survey Mineral Yearbook, 84:1-5.